Nowy instrument wsparcia rodziców z małymi dziećmi
W życie wchodzi Rodzinny Kapitał Opiekuńczy - kolejny element rządowej polityki prorodzinnej. 12 tys. zł będzie przysługiwać na drugie i każde kolejne dziecko, w wieku od 12 do 35 miesięcy. Świadczenie wprowadzone od 1 stycznia 2022 r. będzie wypłacane bez względu na wysokość dochodów rodziny
Od 1990 roku współczynnik dzietności w Polce kształtuje się na poziomie, który nie gwarantuje zastępowalności pokoleń. W 2002 roku liczba zgonów była większa niż urodzeń, czyli po raz pierwszy zanotowano ujemny przyrost naturalny. Niska dzietność to starzejące się społeczeństwo, w którym na jedną osobę w wieku emerytalnym przypada coraz mniej osób w wieku produkcyjnym. Ten trend może być przyczyną wielu problemów, w tym zahamowania rozwoju gospodarczego, recesji i spadku poziomu życia. Rząd przeciwdziała tym zagrożeniom wprowadzając od sześciu lat szereg rozwiązań prorodzinnych – w tym m.in. programy Rodzina 500+, Dobry Start, czy Mama 4+. Tylko w ramach programu Rodzina 500+ do rodzin trafiło już prawie 170 mld zł. Warto też wspomnieć o ponad dwukrotnym zwiększeniu dostępności miejsc w instytucjach opieki nad dziećmi do lat trzech dzięki rozwojowi programu Maluch+. Dzisiaj dla najmłodszych dzieci jest prawie 211 tys. miejsc. W rodziny inwestowane są coraz większe kwoty. Budżet programu Maluch+ rośnie 3-krotnie do 1,5 mld zł rocznie. W ramach programu Dobry Start w latach 2018-2021 do rodzin trafiło ponad 5,2 mld zł, w tegorocznej edycji objętych nim było prawie 4,5 mln dzieci. Z Karty Dużej Rodziny korzysta zaś już 1,1 mln rodzin wielodzietnych.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy wpisuje się w całą gamę wprowadzonych i planowanych rozwiązań prorodzinnych. Są to korzystne dla rodzin zmiany w polityce podatkowej, mieszkaniowej, opiece zdrowotnej, na rynku pracy, w tym ułatwienia dla rodziców w łączeniu pracy zawodowej z opieką nad dziećmi, zwiększanie dostępności instytucjonalnej opieki dla dzieci do lat trzech.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – od kiedy?
RKO wejdzie w życie już na początku 2022 roku. Będzie to 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Dlaczego RKO obejmie drugi i trzeci rok życia dziecka? Ponieważ wówczas kończy się urlop rodzicielski, a dziecko nie jest na tyle duże, żeby mogło zostać przyjęte do przedszkola. To jeden z najtrudniejszych dla rodziców okresów w opiece nad dziećmi, również w kontekście łączenia pracy zawodowej z opieką nad nimi. Rodzice sami wybiorą sposób wypłacania świadczenia oraz zdecydują, na co przeznaczą pieniądze.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy - zasady
RKO może być wypłacany po 1000 zł miesięcznie przez rok lub po 500 zł przez dwa lata. Co ważne, w procesie przyznawania tego świadczenia nie będzie brane pod uwagę kryterium dochodowe. Oznacza to, że rodzice otrzymają je na wszystkie uprawnione dzieci, niezależnie od wysokości dochodu rodziny. Środki te nie będą też opodatkowane.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy w 2022 r.
W 2022 r. RKO obejmie ok. 615 tys. dzieci. To prawie 3 mld zł dodatkowego wsparcia dla rodzin.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy - wniosek
Podobnie jak w przypadku świadczeń Rodzina 500+ czy Dobry Start konieczne będzie złożenie wniosku w wersji elektronicznej. Można będzie to zrobić za pośrednictwem portalu Empatia (portal Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej), PUE ZUS lub poprzez bankowość elektroniczną. Pieniądze będą przekazywane na wskazane przez rodziców konto bankowe. Rodzice dzieci, które nie zostaną objęte Rodzinnym Kapitałem Opiekuńczym, będą mogli ubiegać się o dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, w wysokości jednak nie wyższej niż 400 zł miesięcznie. Środki te będą przekazywane instytucji, do której uczęszcza dziecko. Wnioski o dofinansowanie będzie można składać do ZUS od 1 kwietnia 2022 roku. Jeżeli wniosek zostanie złożony do 31 maja, to dofinansowania zostanie przyznane z wyrównaniem od 1 stycznia. Według szacunków tym świadczeniem zostanie objętych ok. 110 tys. dzieci.
MAK
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania o RKO
- Co to jest i kto będzie do niego uprawniony?
Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) to nowy rodzaj świadczenia kierowanego do rodzin z dziećmi na utrzymaniu, a jego celem jest przede wszystkim częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką nad drugim i kolejnym dzieckiem w wieku od miesiąca w którym dziecko kończy 12. miesiąc życia do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 35 miesięcy. Do świadczenia będą uprawnieni rodzice, a także osoby, które przyjęły dziecko na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.
- W jakiej wysokości będzie wypłacany?
RKO będzie przysługiwać w łącznej, maksymalnej wysokości 12 tys. zł na dziecko. Co do zasady będzie wypłacany przez 24 miesiące w kwocie 500 zł miesięcznie na dziecko. Rodzice będą mogli natomiast wybrać czy chcą otrzymywać po 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, czy 1000 zł miesięcznie, ale przez 12 miesięcy.
- Czy będzie przysługiwać rodzicowi na drugie dziecko w sytuacji, kiedy jego pierwsze dziecko jest już pełnoletnie?
Tak. Ustawowa definicja pierwszego dziecka oznacza bowiem najstarsze dziecko w rodzinie bez względu na jego wiek.
- Czy samotni rodzice również mogą ubiegać się o RKO?
O rodzinny kapitał opiekuńczy może ubiegać się każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Świadczenie otrzymają zarówno rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim lub w nieformalnych związkach, jak i osoby samotnie wychowujące dziecko.
- Jak będzie wypłacany w przypadku rodziców, którzy są po rozwodzie?
Kapitał na dane dziecko będzie przysługiwał temu z rodziców, który z dzieckiem zamieszkuje i na którego utrzymaniu pozostaje dziecko. W przypadku gdy dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, każdy z rodziców będzie mógł złożyć wniosek i zostanie przyznany mu kapitał w wysokości połowy kwoty.
- W jaki sposób można złożyć wniosek o RKO?
Wnioski będzie można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej – za pośrednictwem tych samych kanałów online co w przypadku programów Rodzina 500+ i Dobry start, czyli za pośrednictwem bankowości elektronicznej, Platformy Usług Elektronicznych ZUS lub platformy Empatia (portal Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej).
- Ile czasu będzie miał ZUS na przyznanie i wypłatę kapitału?
Przepisy ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym określają, że maksymalny termin dla ZUS na rozpatrzenie wniosku o kapitał wynosi 2 miesiące od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami. Z kolei wypłata przysługującego kapitału następuje nie wcześniej niż w miesiącu, od którego przysługuje prawo do kapitału.
- W jaki sposób będzie wypłacony?
Wypłata będzie odbywać się wyłącznie na wskazane we wniosku konto bankowe.
- Czy kapitał będzie przysługiwał na dzieci urodzone przed 1 stycznia 2022 r.?
Tak. Zgodnie z projektowanymi przepisami prawo do rodzinnego kapitału opiekuńczego będzie przysługiwać także rodzicom, które już w dniu wejścia ustawy mają drugie i kolejne dzieci w wieku od ukończenia 12. do 36. miesiąca życia. Na takie dzieci rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy do czasu ukończenia przez drugie lub kolejne dzieci 36. miesiąca życia.
PARTNER
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej