Ustawa o „babciowym” uchyli ustawę o rko (rodzinnym kapitale opiekuńczym). Zamiast rko będzie funkcjonowało świadczenie „aktywnie w domu”. Zmiana zakłada zachowanie praw nabytych do rko.
- Babciowe, czyli trzy świadczenia „aktywny rodzic”
- Świadczenie „aktywnie w domu” zastąpi rko (rodzinny kapitał opiekuńczy)
- Z zachowaniem praw nabytych do rko
Babciowe, czyli projekt ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu małego dziecka "Aktywny rodzic" ma wejść w życie od 1 października 2024 roku. Ustaw stanowi część programu „Aktywny Rodzic” - systemowej strategii wspierania rodziców w skutecznym łączeniu ról rodzinnych z aktywnością zawodową. Zakłada się, że będzie to kompleksowe podejście do wspierania rodziców dzieci w tzw. wieku żłobkowym, zapewniające im różnorodne formy wsparcia w zależności od ich potrzeb i sytuacji życiowej.
Babciowe, czyli trzy świadczenia „aktywny rodzic”
Projektowana ustawa, przyjęta już przez rząd, wprowadza do systemu prawnego trzy świadczenia „aktywny rodzic”, wspierające rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka:
- świadczenie „aktywni rodzice w pracy”
- świadczenie „aktywnie w żłobku” oraz
- świadczenie „aktywnie w domu”.
Ustawa określa warunki nabywania prawa do powyższych świadczeń oraz zasady przyznawania i ich wypłacania. Celem świadczeń „aktywny rodzic” jest ułatwienie rodzicom dziecka i innym osobom wypełniającym funkcje rodzicielskie pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem z aktywizacją zawodową. Każde z wprowadzanych świadczeń pełni inną funkcję.
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” kierowane jest do aktywnych zawodowo rodziców dziecka, ma więc charakter aktywizacyjny. Należy podkreślić, że przesłanka aktywności zawodowej na minimalnym, wskazanym w projekcie ustawy poziomie, co do zasady będzie dotyczyć zarówno matki, jak i ojca dziecka. Natomiast wymóg ten będzie dotyczył tylko jednego rodzica wyjątkowo- to jest tylko w przypadku deklarowania przez niego samotnego wychowywania dziecka.
Świadczenie „aktywnie w żłobku” zastąpi obecnie funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. W szczególności znaczące podniesienie maksymalnej wysokości świadczenia z 400 zł miesięcznie w przypadku dofinansowania do 1500 zł miesięcznie w przypadku „aktywnie w żłobku” ma zachęcić rodziców w wieku żłobkowym do korzystania z powyższych instytucji opieki oraz podmioty zainteresowane (j.s.t, przedsiębiorców) do tworzenia nowych miejsc opieki.
W związku z powyższym, omawiany projekt ustawy uchyla o wiele mniej korzystne przepisy o dofinansowaniu obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna zawarte w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.
Świadczenie „aktywnie w domu” zastąpi rko (rodzinny kapitał opiekuńczy)
Natomiast świadczenie „aktywnie w domu” przysługuje na analogicznych zasadach, co obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy, z tą różnicą że świadczenie „aktywnie w domu” będzie można uzyskać na każde, w tym na pierwsze i jedyne dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia.
Jest to wsparcie kierowane do tych rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie z świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”, gdyż w szczególności pozostaną nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.
Z zachowaniem praw nabytych do rko
Projekt ustawy wprowadzający babciowe uchyli ustawę z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym przewidującej mniej korzystne świadczenie niż proponowane w projekcie, przy jednoczesnym zachowaniu praw nabytych, tj. zagwarantowaniu rodzicowi prawa do zachowania wcześniej przyznanego rodzinnego kapitału opiekuńczego z możliwością przejścia przez tego rodzica na nowe świadczenie, jeżeli jest ono dla niego bardziej korzystne (np. aktywni zawodowo rodzice pobierający rodzinny kapitał opiekuńczy będą mogli z zrezygnować z tego świadczenia i ubiegać się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”).
Wybór jednego z trzech powyższych świadczeń będzie zależny od decyzji rodzica przy założeniu, że na to samo dziecko, za dany miesiąc może być wypłacone tylko jedno ze świadczeń. Rodzic będzie miał także możliwość wielokrotnej zmiany świadczeń, tj. rezygnacji z jednej formy wsparcia i przejścia na drugą, z zastrzeżeniem, że w danym miesiącu na dane dziecko rodzic będzie mógł pobierać tylko jedno z wybranych przez siebie świadczeń.