Poczekalnia do lepszego życia?
W rodzinie zastępczej dziecko pozostaje zwykle czasowo do momentu "unormowania jego sytuacji życiowej". Najczęściej trafiają tam dzieci, których rodzice mają zawieszoną albo ograniczoną władzę rodzicielską, a więc takie, które nie mogą być adoptowane.
Rodzina zastępcza jest także formą pomocy dla tych, które ze względu na choćby wiek, mają małe szanse na przysposobienie.
Dzieci o niejasnej sytuacji prawnej, po jej wyjaśnieniu mogą być adoptowane przez same rodziny zastępcze, albo innych chętnych. Mogą powrócić także do swoich biologicznych rodziców, gdy ci odzyskają pełnię praw rodzicielskich.
Formalności
Osoby, które chciałyby się podjąć pomocy dzieciom pozbawionym czasowo lub trwale opieki rodzicielskiej powinny zgłosić się do najbliższego Ośrodka Adopcyjno Opiekuńczego, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie lub Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Tam uzyskają wszelkie informacje dotyczące procedury, wymagań, i umówią się na spotkanie z pracownikiem ośrodka.
Według art. 73 Ustawy o pomocy społecznej pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone zarówno małżonkom jak i osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące warunki:
- dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
- mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
- korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
- nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczeni we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;
- wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;
- nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim;
- mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;
- uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania;"
Powyższe wymogi muszą spełniać zarówno kandydaci spokrewnieni jak i niespokrewnieni. Po pozytywnym przejściu pierwszego etapu rekrutacji, ośrodek przeprowadza wywiad środowiskowy badając warunki mieszkaniowe, tryb życia i postawy życiowe "rodziców zastępczych".
Następnie kandydaci muszą przejść specjalne szkolenie, na którym dowiadują się jak radzić sobie z podjętymi obowiązkami. Szkolenie odbywa się najczęściej w Ośrodku i trwa około 3 miesięcy w zależności od programu. "Rodzice" spokrewnieni mogą przejść takie szkolenie już po przygarnięciu dziecka.
Po ukończeniu szkolenia i przejściu badań psychologicznych kandydaci pozytywnie ocenieni otrzymują zaświadczenie kwalifikacyjne i pisemną opinię.
Procedura doboru dziecka
Gdy szkolenie ukończy się pozytywną opinią, rodzice powinni zwrócić się do ośrodka adopcyjnego o pomoc w wyborze dziecka, które chcą przygarnąć. Oczywiście procedura ta nie dotyczy dzieci spokrewnionych z kandydatami.
Ośrodki dysponują listami dzieci oczekujących na nowy dom na tym etapie pomagają w ich kojarzeniu z przeszkolonymi rodzinami. Rodzice nie mogą sami decydować o wyborze dziecka, chyba że są krewnymi, wtedy mają pierwszeństwo do opieki nad dzieckiem.
W innych przypadkach zanim rodzice wystąpią do sądu, muszą poznać dziecko, nad którym roztocza opiekę.
Po uzyskaniu wzajemnej akceptacji, należy przystąpić do procedury sądowej.
Rodzinę zastępcza ustanawia sąd
Na tym etapie rodzina zastępcza powinna złożyć do sądu cywilnego miejsca zamieszkania dziecka wniosek o ustanowienie do sądu opiekuńczego. We wniosku trzeba podać konkretne dziecko, umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu.
Do wniosku dołącza się wszelkie dokumenty złożone w trakcie kwalifikacji prowadzonej przez ośrodki opiekuńcze, które pomogą zresztą w przeprowadzeniu postępowania.
Postępowanie jest jawne i toczy się z udziałem kandydatów na rodziców zastępczych i rodziców biologicznych, jeśli ci posiadają ograniczoną władzę rodzicielską.
W przypadku rodzin spokrewnionych, które nie przechodziły szkolenia w ośrodku i w związku z tym nie uzyskały zaświadczenia kwalifikacyjnego, w postępowaniu przed sądem pomogą pracownicy powiatowego centrum pomocy rodzinie albo pracownicy ośrodka pomocy społecznej.
Wyjątkowe przypadki
W przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej jest możliwe podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny. O zawartej umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd.
Na taką umowę muszą wyrazić zgodę rodzice dziecka, jeśli posiadają choćby ograniczoną władzę rodzicielską.
Krewni rodzicami zastępczymi
Bardzo często funkcje rodzin zastępczych pełnią krewni dzieci, których rodzice bądź nie żyją bądź nie chcą albo nie są w stanie wypełniać funkcji rodzica. Wówczas sąd powołuje tzw. rodzinę zastępczą spokrewnioną.
Procedura jest podobna dla rodzin spokrewnionych i nie spokrewnionych, szczególnie na etapie formalności przed ośrodkiem opiekuńczym /powiatowym centrum pomocy rodzinie.
Warto jednak wiedzieć, że w razie gdy do sądu wystąpi kandydat nie spokrewniony, a chęć sprawowania opieki wyrazi krewny, to ten drugi będzie miał pierwszeństwo w pełnieniu funkcji rodziny zastępczej, jeżeli daje oczywiście gwarancję poprawy sytuacji dziecka.
Rodziny niespokrewnione
Gdy brak krewnych chętnych do sprawowania opieki, albo krewni nie dają rękojmi należytej opieki do rodzin zastępczych powierza się w pierwszej kolejności dzieci
- w wieku do dziesięciu lat,
- oczekujące na przysposobienie,
- rodziców, w stosunku do których toczy się postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej.
W szczególnie trudnej sytuacji osobistej dziecka można jednak umieścić w pierwszej kolejności dzieci powyżej 10 roku zycia.
Rodziny zawodowe
Szczególnym typem rodziny niespokrewnionej są natomiast rodziny zawodowe, wśród nich wyróżnia się:
- rodziny wielodzietne, (z reguły umieszcza się w nich od 3-6 dzieci, więcej, gdy chodzi o połączenie rodzeństwa)
- specjalistyczne (do 3 dzieci, dzieci z problemami)
- o charakterze pogotowia rodzinnego (do 3 dzieci, na okres do dwunastu miesięcy, przedłużenie wyjątkowo do 3 miesięcy), nie mogą odmówić przyjęcia dziecka w wieku do 10 lat, jeżeli zostało doprowadzone przez policję.Pozostaje ono tam do czasu wydania orzeczenia przez sąd opiekuńczy.
Z rodziną, która będzie pełniła funkcję zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, starosta zawiera umowę zlecenia.
Pomoc pieniężna
Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna lub specjalistyczna rodzina zastępcza otrzymuje wynagrodzenie z tytułu świadczonej opieki i wychowania.
W pozostałych przypadkach należy się zwrócić do powiatowego centrum pomocy rodzinie o przyznanie pomocy pieniężnej. Wysokość tej pomocy określa art. 78 Ustawy o pomocy społecznej.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa ustaje z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
Kontrola nad rodziną zastępczą
W przypadku gdy rodzina zastępcza nie wypełnia swoich funkcji, starosta zawiadamia sąd o konieczności jej rozwiązania.
W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej na okres powyżej sześciu miesięcy powiatowe centrum pomocy rodzinie lub ośrodki adopcyjne ustalają, nie rzadziej niż co pół roku, konieczność dalszego pobytu dziecka w rodzinie zastępczej.
Zadaj pytanie: Forum
Zobacz serwis: Dziecko i prawo