Kompendium wiedzy o rodzinie zastępczej

Jak zostać rodziną zastępczą?

Rodzicami zastępczymi mogą zostać małżeństwa i osoby samotne, które:
- mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania
- uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania
- nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem (potrzebne zaświadczenie lekarskie)
- wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu
- dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej
- korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich
- nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczone we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona

Przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się również odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem, poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka. Brana jest także pod uwagę (w miarę możliwości) opinia wyrażona przez dziecko. Obowiązuje zasada nierozłączania rodzeństwa (poza wyjątkowymi, uzasadnionymi sytuacjami).
W miejscu zamieszkania kandydatów na rodzinę zastępczą przeprowadzany jest wywiad środowiskowy, podczas którego ustala się między innymi, czy warunki mieszkaniowe pozwalają na przyjęcie dziecka do domu rodzica zastępczego.

Aby pełnić funkcje rodziny zastępczej, konieczne jest odbycie szkolenia w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym (trwa zwykle około 3 miesiące). Zakres programowy szkolenia obejmuje:

- elementy prawa rodzinnego dotyczące praw dziecka
- wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, z uwzględnieniem problemów dotyczących rozwoju dziecka wychowywanego poza rodziną naturalną i wpływu sytuacji kryzysowych (w tym występowania przemocy w rodzinie, na zachowanie i rozwój dziecka)
- wiedzę i umiejętności rozpoznania oraz oceny sytuacji rodzinnej dziecka
- doskonalenie umiejętności opiekuńczych, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stwarzających trudności wychowawcze oraz pokonywania trudności związanych z kompensacją opóźnień rozwojowych dziecka
- podstawową wiedzę o uzależnieniach i ich wpływie na dziecko i rodzinę
- zagadnienia organizacji opieki nad dzieckiem i możliwości uzyskania wsparcia w wychowywaniu dzieci
- zasady finansowania rodzin zastępczych
- informacje o zadaniach i kompetencjach centrum pomocy dziecku lub ośrodka pomocy społecznej w sprawach dotyczących rodzin zastępczych oraz o możliwości udzielania wsparcia w wychowaniu dziecka przez centrum pomocy lub przez wyspecjalizowane placówki.
Szkolenia rodzin zastępczych pełniących zadania pogotowia rodzinnego obejmują również zagadnienia dotyczące adaptacji do nowej sytuacji, a także sposobu przygotowania dziecka i rodziny zastępczej do krótkiego pobytu dziecka w tej rodzinie.