Warunkowe przedterminowe zwolnienie z kary pozbawienia wolności stanowi obok warunkowego umorzenia postępowania oraz warunkowego zawieszenia wykonania kary, jeden ze sposobów poddania sprawcy próbie. O tym czy skazany może zostać warunkowo zwolniony z odbycia reszty kary pozbawienia wolności czy też nie, decyduje sąd penitencjarny właściwy dla miejsca pobytu skazanego.
Kiedy można zwolnić?
Jak stanowi art. 77 k.k., skazany na karę pozbawienia wolności może zostać warunkowo zwolniony z obowiązku odbycia reszty kary jeżeli sąd poweźmie przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności – nie popełni ponownie przestępstwa. Sąd bierze pod uwagę:
- postawę sprawcy;
- właściwości i warunki osobiste sprawcy;
- okoliczności popełnienia przestępstwa,
- zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary.
Jak wynika z art. 78 k.k. skazanego wolno warunkowo zwolnić po odbyciu przez niego co najmniej połowy kary. W pewnych przypadkach okres ten ulega podwyższeniu.
Wobec recydywisty sąd może zastosować warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary dopiero po odbyciu przez niego co najmniej 2/3 kary. W przypadku multirecydywisty okres ten wynosi co najmniej 3/4 kary.
Wymóg odbycia co najmniej 3/4 kary dotyczy także skazanych określonych w art. 65§1 k.k., a więc osób, które z czynu zabronionego uczyniły stałe źródło dochodów, popełniły przestępstwo w zorganizowanej grupie oraz osób, które popełniły przestępstwo o charakterze terrorystycznym.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć surowsze ograniczenia niż te wymienione w art. 78 k.k.
Skazany niezależnie od w/w warunków może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności.
Inne zasady dotyczą osób skazanych na najsurowsze kary przewidziane w polskim prawie - karę dożywotniego pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności. Osobę skazaną na dożywocie można zwolnić dopiero po odbyciu 25 lat kary, natomiast osobę skazaną na 25 lat można zwolnić dopiero po odbyciu 15 lat kary.
Kodeks karny przewiduje sytuację, w której możliwe jest warunkowe zwolnienie skazanego niezależnie od w/w ograniczeń. W każdym czasie można zwolnić przedterminowo skazanego, który:
- korzystał co najmniej przez jeden rok z przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności,
- odbył co najmniej 6 miesięcy kary,
- kara lub suma kar do odbycia nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności.
Okres próby
Osoba przedterminowo zwolniona z kary pozbawienia wolności znajduje się w okresie próbnym, który wnosi od 2 do 5 lat. W tym okresie warunkowe zwolnienie może zostać odwołane jeżeli skazany będzie łamał prawo, w szczególności gdy popełni przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.
Dla multirecydywisty i skazanego w warunkach art. 65 § 1 k.k. okres próby nie może wynosić mniej niż 3 lata. W przypadku osób przedterminowo zwolnionych z wykonywania kary 25 lat lub dożywocia okres próby wynosi 10 lat.
Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy warunkowe zwolnienie nie zostało odwołane, karę uważa się za odbytą – z chwilą warunkowego zwolnienia.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.)