Powyższy przepis reguluje niezwykle istotną materię dotyczącą tego, jak przeliczać i kalkulować na poczet finalnie orzekanej kary i środków karnych, okres rzeczywistego pozbawienia wolności lub okres rzeczywistego stosowania danego środka karnego w okresie trwającego postępowania sądowego.
Zgodnie z zasadą ustanowioną przez ten przepis, jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności przelicza się na jeden dzień zaliczonej (odbytej) kary pozbawienia wolności, przy czym do okresu pełnego dnia zaokrągla się każdy rozpoczęty dzień tego pozbawienia wolności. Oznacza to, że już samo zatrzymanie kogoś przez 26 godzin po zaokrągleniu zostanie przeliczone na 2 dni. Takiego przeliczenia dokonuje się tylko raz w stosunku do sprawcy, co oznacza iż w kilku różnych sprawach ten sam okres pozbawienia wolności nie może być kilkukrotnie zaliczany w poczet odbywanej kary, zaliczenie to następuje chronologicznie, przy pierwszym wydanym wyroku sądu.
Należy wskazać, że pozbawienie wolności dotyczy nie tylko sytuacji, w której ktoś był tymczasowo aresztowany, ale także gdy ktoś był zatrzymany w kraju (np. na 24 godziny w trybie zatrzymania przewidzianego w art. 244 Kodeksu postępowania karnego) lub zagranicą przez organy obcego państwa, jak i gdy dana osoba była umieszczona w szpitalu psychiatrycznym.
Jeżeli Andrzej C. jest skazany na okres 2 lat pozbawienia wolności, a w toku postępowania karnego spędził 6 miesięcy w areszcie z powodu tymczasowego aresztowania, to każdy z180 dni aresztu zostaje mu zaliczone w poczet tego, ile z tej kary już odbył. Oznacza to, iż po takiej kalkulacji zostaje mu już tylko rok i 180 dni (6 miesięcy) do odbycia kary.
Zobacz serwis: Wymierzanie kar
Wskazana instytucja zaliczania kary rzeczywistego pozbawienia wolności w wyroku skazującym jest bardzo istotna dla skazanego z punktu widzenia jego uprawnienia do wniosku o skorzystanie z przedterminowego warunkowego zwolnienia, co może nastąpić przy jego nienagannym sprawowaniu,i co ważne, po odbyciu przez niego określonego ustawowo minimalnego czasu kary, określonego w art. 78 Kodeksu karnego.
Kara rzeczywistego pozbawienia wolności może być również przeliczana na pozostałe kary, zgodnie z wskazaniami ustawodawcy tj. w ten sposób że jeden jej dzień to dwa dni kary ograniczenia wolności lub dwie stawki dzienne grzywny. Dzięki temu sposobowi kalkulowania, możliwe jest orzekanie w stosunku do sprawcy pozbawionego wolności w sprawie innej kary niż tylko pozbawienie wolności, bo ustalony jest “przelicznik” jak to uczynić.
W przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary sąd może orzec grzywnę, która będzie przeliczona na okres rzeczywistego zatrzymania i uznana za uiszczoną, przy czym jeśli okres zatrzymania jest dłuższy niż możliwe przeliczenie grzywny (tj. powyżej 45 dni pozbawienia wolności) to okres ten zalicza się poczet kary warunkowo zawieszonej. W przypadku zarządzenia wykonania kary (“jej odwieszenia”) jest ona odpowiednio skracana do wysokości spłaconej grzywny.
Zobacz serwis: Kary i środki karne
Jeżeli Mariusz W. ma orzeczone warunkowe zawieszenie kary na okres roku, przy czym w okresie postępowania sądowego przez 30 dni przebywał w areszcie, to w momencie orzekania kary sąd może orzec grzywnę i przeliczyć na jej poczet okres odbytej kary. Uczyni to tak, by miała ona ona wysokość 60 stawek dziennych (bo jeden dzień pozbawienia wolności = dwie stawki grzywny).
Jeżeli zostanie zarządzone wykonanie wobec niego kary roku pozbawienia wolności (12 miesięcy) to wysokość uiszczonej grzywny (liczba stawek) powtórnie zostanie mu przeliczona na okres pozbawienia wolności (na miesiąc) i ten czas zostanie uznany za odbyty tj. Mariuszowi W. pozostanie do odbycia tylko 11 miesięcy kary.
Zgodnie z treścią § 2 analizowanego przepisu na poczet orzeczonych środków karnych tj. :
- zakazu wykonywania określonego stanowiska/zawodu/określonej działalności gospodarczej
- zakazu prowadzenia działalności edukacyjnej związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi
- obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach (środowiskach), kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania kraju
- zakaz prowadzenia pojazdów
Zobacz: Darmowe porady prawne
Można zaliczyć okres rzeczywistego stosowania środków odpowiadających tym środkom. Przykładowo jeżeli dana osoba przez rok postępowania miała wydany wobec siebie zakaz opuszczania kraju na podstawie art. 277 Kodeksu postępowania karnego to w przypadku gdy wyrok sądu orzeka wobec niej dwuletni zakaz, to sąd musi uznać, iż rok tego zakazu jest już wykonywany, co oznacza iż do wykonania pozostał tylko rok wykonywania tego środka karnego, tylko przez rok dana osoba nie będzie mogła opuścić kraju.
Wskazane przeliczenie również bardzo często stosowane jest w odniesieniu do osób którym zatrzymano prawo jazdy tj. okres między zatrzymaniem tego dokumentu a wydaniem wyroku zaliczany jest w poczet orzekanego już zakazu.
Podstawa prawna: Art. 63 Kodeksu karnego.