Cele te mają być osiągnięte, między innymi, poprzez zasadniczą zmianę dyrektyw orzekania kary grzywny, czemu daje wyraz nowe sformułowanie art. 58 kodeksu karnego (dalej k.k.)., oraz wykreślenie z tego artykułu § 2, który nakazywał sędziemu wziąć pod uwagę sytuację majątkową oskarżonego, pod kątem tego, czy oskarżony będzie w stanie uiścić orzeczoną grzywnę, ewentualnie czy będzie możliwa jej egzekucja. Chociaż, w uzasadnieniu do tegorocznych zmian ustawowych, podkreśla się skuteczność w ściąganiu należności z tytuły grzywny w ostatnich latach. Do tej pory, właśnie art. 58 k.k. był jednym z ważniejszych powodów, dla których sądy zbyt często orzekały karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Oczywiście, taka planowana zmiana kierunku w orzecznictwie, będzie miała także pozytywne rezultaty w postaci większych wpływów do Skarbu Państwa (z grzywien jak i potrąceń z wynagrodzenia), oraz mniejszej liczby osadzonych w zakładach karnych.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Żeby jednak należności z tytułu grzywny były skutecznie ściągane, kara ta musi być nadal dostosowana do stanu majątkowego skazanego. Znowelizowany kodeks postępowania karnego, w art. 213 § 1a nakazuje, na etapie wywiadu środowiskowego, zasięgnąć informacji na temat sytuacji majątkowej oskarżonego. Sądy będą potrzebowały rzetelnych informacji w tej kwestii. Naprzeciw tym potrzebom ma wychodzić, specjalnie zaprojektowany dla sądów i prokuratur, system teleinformatyczny, dostarczony przez Ministerstwo Finansów w ramach systemu e-Podatki. Procedurę pozyskiwania informacji z systemu ma doprecyzować rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości (na razie na etapie projektu). System, po wysłaniu zapytania, będzie dostarczał takie dane jak: dochód osoby wg. formularzy PIT, dochód małoletnich dzieci osoby, składki na ubezpieczenie społeczne i należny podatek. Informacje te będą dołączane do aktu oskarżenia, jako jego obligatoryjny element. Jednak nie do końca system jest dopracowany. Pomimo, że wymaga dalszych zmian, Ministerstwo zapewnia, że dostarczy oprogramowanie w ustalonym terminie. Trzeba jednak zauważyć, że plan wdrożenia takiego systemu obejmuje nie tylko umożliwienie sądom i prokuraturom dostępu do platformy, ale i odpowiednie przeszkolenie pracowników w zakresie korzystania z niej. Termin wejścia w życie nowelizacji może okazać się zbyt krótki na przeprowadzenie wszystkich wymaganych czynności. Zwłaszcza, że pojawiają się także doniesienia o nieprawidłowościach w toku przetargu.
Zobacz serwis: Kodeks karny
Mimo wszystko, należy raczej pozytywnie oceniać kierunek zmian w tej części prawa karnego. Prognozuje się wzrost liczby orzekanych kar grzywny z 90 000 rocznie do ok. 200 000, co powinno przysporzyć Skarbowi Państwa ponad 16 mln. zł realnych dochodów do budżetu (nawet jeżeli podwyższeniu nie ulegną stawki grzywien, które do tej pory były dosyć niskie - w 2012 r. znaczna większość nie przekraczała 150 stawek dziennych, w wysokości od 10 do 20 zł). W dodatku, jest to kara sama z siebie bardziej dotkliwa i nieuchronna niż warunkowe pozbawienie wolności, co wpływa pozytywnie na prewencję generalną kary.
Autor: Anna Kozakiewicz