Związek wyznaniowy/kościół to wspólnota religijna, zakładana w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadająca własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe. Generalnie zarejestrowanie związku wyznaniowego nie jest obowiązkiem – ze względu na wolność wyznania każdy może utworzyć związek wyznaniowy, w ramach którego w nieskrępowany sposób będzie wyznawał to w co wierzy.
Rejestracja związku wyznaniowego to sposób na to by związek wyznaniowy otrzymał osobowość prawną i mógł podejmować czynności prawne. Niezarejestrowany związek wyznaniowy nie może podejmować czynności prawnych, jednak wszelkie inne działania, o ile prawo ich nie zakazuje, są dozwolone.
Procedura rejestracji związku wyznaniowego i kościoła jest taka sama i została uregulowana w dziale III ustawy o gwarancjach i wolności sumienia i wyznania.
Wniosek do MSWiA
Pierwszym krokiem jest złożenie wniosku o wpis do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, który jest prowadzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także deklaracji o utworzeniu kościoła lub innego związku wyznaniowego. Prawo do wniesienia takiego wniosku przysługuje co najmniej 100 obywateli RP posiadających pełną zdolność do czynności prawnych.
Wniosek o wpis do rejestru powinien zawierać:
- listę zawierającą notarialnie poświadczone podpisy potwierdzające treść wniosku i deklaracji o utworzeniu Kościoła lub innego związku wyznaniowego, imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości oraz numer PESEL każdego z wnioskodawców;
- informację o dotychczasowych formach życia religijnego i metodach działania kościoła lub innego związku wyznaniowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- informację o podstawowych celach, źródłach i zasadach doktrynalnych, obrzędach religijnych;
- adres siedziby kościoła lub innego związku wyznaniowego oraz dane osób wchodzących do kierowniczych organów wykonawczych:
- imiona i nazwisko,
- datę urodzenia,
- adres zamieszkania,
- nazwę, serię i numer dokumentu tożsamości,
- nr PESEL;
- statut.
Wnioskodawcy mogą wybrać spośród siebie co najmniej 5 osobowy komitet, który będzie reprezentował związek w postępowaniu rejestracyjnym. W takim wypadku do wniosku należy załączyć protokół z wyborów tego komitetu, a także dane personalne członków (takie jak w/w).
Statut
Jednym z niezbędnych elementów wniosku jest statut związku wyznaniowego. Statut powinien określać:
- nazwę kościoła lub innego związku wyznaniowego różną od nazw innych organizacji;
- teren działania i siedzibę władz;
- cele działalności oraz formy i zasady ich realizacji;
- organy, sposób ich powoływania i odwoływania, zakres kompetencji oraz tryb podejmowania decyzji;
- źródła finansowania;
- tryb dokonywania zmian statutu;
- sposób reprezentowania na zewnątrz oraz zaciągania zobowiązań majątkowych;
- sposób nabywania i utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków;
- sposób powoływania, odwoływania oraz kompetencje osób duchownych;
- sposób rozwiązania kościoła lub innego związku wyznaniowego i przeznaczenie pozostałego majątku.
Jeżeli związek wyznaniowy planuje tworzenie jednostek organizacyjnych mających osobowość prawną to w statucie należy określić ich: nazwy, teren działania, siedziby, zakres uprawnień oraz zasady tworzenia, znoszenia i przekształcania tych jednostek, ich organy, zakres kompetencji, tryb podejmowania decyzji, sposób powoływania i odwoływania tych organów, sposób reprezentowania na zewnątrz oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także przeznaczenie majątku pozostałego po zakończeniu likwidacji osoby prawnej Kościoła lub innego związku wyznaniowego.
Zobacz również: Postępowanie administracyjne
W przypadku gdy związek wyznaniowy przewiduje tworzenie jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej, w statucie wystarczy określić ich nazwy, zasady tworzenia, znoszenia i przekształcania.
Gdy związek jest częścią organizacji o zasięgu międzynarodowym, w statucie powinny być określone zakres i formy wzajemnych stosunków.
W trakcie postępowania w sprawie wpisu do Rejestru Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji może żądać od wnioskodawców wyjaśnień treści wniosku, a także zwracać się do odpowiednich organów państwowych o sprawdzanie prawdziwości zawartych we wniosku danych.
Opłata skarbowa
Od wniosku o wpis do rejestru konieczne jest uiszczenie opłaty skarbowej. Dowód uiszczenia opłaty skarbowej w oryginale należy dołączyć wniosku. Opłata skarbowa wynosi 10 zł i należy ją wnieść do kasy Urzędu Dzielnicy Mokotów lub na rachunek bankowy Urzędu Dzielnicy Mokotów: 18 1030 1508 0000 0005 5002 3113.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1153)