Wspólność ustawowa jest to bezudziałowa wspólność łączna, a więc małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym. Ta sytuacja się zmienia, z chwilą ustania wspólności ustawowej, np. w wyniku rozwodu lub separacji. Od tego momentu małżonkowie będą mieć równe udziały w majątku wspólnym, niezależnie od tego, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do jego powstania.
W razie wystąpienia ważnych powodów, każdy małżonek może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Przy ocenie istnienia "ważnych powodów" należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (postanowienie SN z 1974-10-05 III CRN 190/74).
Zobacz również: Rozdzielność majątkowa – sąd czy intercyza
Małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, musi w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych (postanowienie SN z 1973-11-26 III CRN 227/73).
Uprawnienie spadkobierców
Spadkobiercy małżonka mogą również żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania majątku, ale tylko w przypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
W sytuacji, gdy jeden z małżonków zajmował się wychowywaniem dzieci i wspólnym gospodarstwem domowym, jego nakład osobistej pracy jest brany pod uwagę przy ocenie stopnia, w jakim każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego.
Zobacz również serwis: Małżeństwo