Ustrój ten, w czasie jego obowiązywania, nie różni się w zasadzie od ustroju rozdzielności majątkowej. Dopiero jego ustanie prowadzi do powstania obowiązku dokonania podziału dorobku uzyskanego wcześniej.
Ustrój ten opiera się na założeniu, że małżeństwo stanowi wspólnotę majątkową i sprawiedliwe jest, aby małżonkowie w równym stopniu korzystali z powiększenia się majątku w okresie trwania małżeństwa, nawet jeśli samodzielnie zarządzali swoimi masami majątkowymi.
Istotne jest tu wyjaśnienie pojęcia dorobku – jest to wzrost wartości majątku każdego z małżonków po zawarciu umowy majątkowej (art. 513 § 1 k.r.o.). Przy obliczaniu dorobków dolicza się wartość:
1) darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,
2) usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,
3) nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.
Pomija się natomiast przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej oraz:
1) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
2) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
3) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
4) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
5) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,6) a ponadto przedmioty nabyte w zamian za wyżej wymienione. Małżonkowie mogą w umowie określić w inny sposób zasady wyrównania dorobków. Wzrost wartości majątku osobistego może być skutkiem nabycia nowych przedmiotów do tego majątku lub wzrostu wartości dotychczasowych składników. Nie ma znaczenia przyczyna, która spowodowała wzrost wartości majątku. Może to wynikać z ulepszenia przedmiotów majątkowych, jak również ruchu cen.
Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa (art. 514 § 1 k.r.o.). Każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania
Artykuł niniejszy jest fragmentem publikacji: Firma w rodzinie
Firma w rodzinie Adam Sroga