Równe prawa i obowiązki w małżeństwie
Prawo nie określa, w jaki konkretny sposób małżonkowie mają podzielić swoje obowiązki. W art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego czytamy, iż małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
„Równouprawnienie małżonków jest jedynym z podstawowych założeń polskiego prawa rodzinnego i stanowi element szerszego problemu zrównania w pozycji społecznej i prawach kobiety i mężczyzny” – podkreśla Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 czerwca 1976 r. (III CZP 46/75).
Sąd zwraca jednak uwagę na nie zawsze prawidłowe rozumienie zasady równouprawnienia, gdy chodzi o ocenę obowiązku alimentacyjnego między małżonkami.
„Rzeczywisty układ stosunków w rodzinie, zwłaszcza wielodzietnej, bywa często taki, że matka przynajmniej na czas potrzebny do zapewnienia małemu dziecku specjalnej pieczy rezygnuje z pracy zarobkowej. Ułatwiają jej to obecnie przepisy kodeksu pracy, zobowiązujące zakład pracy do udzielania pracownicy bezpłatnego urlopu w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem (art. 186 k.p. i przepisy wykonawcze)” – podkreśla Sąd Najwyższy.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Podział obowiązków w małżeństwie a rozwód
Czy niewykonywanie obowiązków małżeńskich może stanowić przyczynę rozwodu?
Rozwód jest możliwy, jeżeli między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia
Istnieją też wyjątki od tej zasady, gdy rozwód nie jest dopuszczalny pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia,, jeżeli:
- wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo
- jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
W praktyce mogą zaistnieć przypadki, gdy niewypełniania danego obowiązku pogarsza relację między małżonkami. Przykładowo niedochowanie wierności może doprowadzić do rozkładu pożycia.
To czy rozkład pożycia między małżonkami jest zupełny i trwały bada jednak sąd. Należy pamiętać, iż każda sytuacja jest inna, dlatego nie istnieje prawnie określony katalog przyczyn rozkładu pożycia.
Podział obowiązków małżeńskich – wina w rozwodzie
Podobnie jest z winą rozkładu pożycia. W wyroku z dnia 1 lutego 2019 r. (I ACa 342/18) Sąd Apelacyjny w Poznaniu podkreślił:
„Do przypisania małżonkowi winy nie jest konieczne, by zamiarem małżonka było objęte określone działanie lub zaniechanie zmierzające do rozkładu pożycia, lecz wystarczy możliwość przewidywania znaczenia skutków danego działania lub zaniechania naruszającego przepisy prawa”.
„Przyjęcie na skutek wspólnych uzgodnień stron zwiększonej aktywności zawodowej jednego z małżonków i towarzyszących jej naturalnych skutków w postaci zmniejszonego czasu dla rodziny nie może stanowić okoliczności przemawiającej za uznaniem tej aktywności za przyczynę znaczącego oddalania się od siebie małżonków” – stwierdził w tym samym orzeczeniu sąd.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j. t. Dz. U. z 2020 r., poz. 1359)
Polecamy serwis: Małżeństwo