Odrzucenie a zrzeczenie
W kwestii dziedziczenia, na wstępie, należy odróżnić pojęcie zrzeczenia się dziedziczenia i odrzucenia spadku.
Zrzec się dziedziczenia możemy za życia spadkodawcy. W takim przypadku niezbędna jest umowa sporządzona przez notariusza, między spadkodawcą a spadkobiercą. Osoba taka traktowana jest tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku i jej udział przypadnie pozostałym spadkobiercom.
Już po śmierci spadkodawcy, nie można się zrzec dziedziczenia, gdyż nie jest możliwe zawarcie stosowanej umowy. Spadek może zostać przez spadkobierców przyjęty lub odrzucony. Na odrzucenie spadku, spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedział się o podstawie powołania. Oznacza to, że termin ten nie musi być liczony od dnia śmierci spadkodawcy, czyli od tzw. otwarcia spadku.
Zobacz również: Testament przed notariuszem
Jeżeli jeden ze spadkobierców odrzuci spadek, to przypadający mu udział spadkowy będzie podlegał dziedziczeniu ustawowemu (jego część zostanie podzielona między pozostałe osoby, które dziedziczą po spadkodawcy). Nie jest możliwe „przekazanie” udziału wskazanej osobie.
Jak odrzucić spadek?
Aby odrzucić spadek należy złożyć odpowiednie oświadczenie przed notariuszem lub w sądzie rejonowym (sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania osoby, która spadek odrzuca). Należy pamiętać, że takie oświadczenie jest, co do zasady, nieodwołalne. Ze złożonego oświadczenia nie można się wycofać, chyba, że zostało złożone pod wpływem błędu (np. nie wiedzieliśmy, że spadkodawca pozostawił długi i teraz będziemy musieli je spłacić z własnej kieszeni) lub groźby (kiedy osobie grozi niebezpieczeństwo majątkowe lub osobiste).
Niezłożenie oświadczenia oznacza, że przyjmujemy spadek wprost.
Obecnie w razie niezłożenia oświadczenia o przyjęciu spadku, uznaje się, że spadkobierca przyjął go z dobrodziejstwem inwentarza. Czytaj więcej: Przyjęcie i odrzucenie spadku w 2018 r.
Odrzucenie spadku przed notariuszem, dla swojej ważności, wymaga formy aktu notarialnego. Nie wystarczy, aby oświadczenie zostało złożone na piśmie zawierającym notarialnie poświadczony podpis spadkobiercy.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
Każdy spadkobierca może odrzucić spadek, z wyłączeniem gminy i Skarbu Państwa, które dziedziczą w ostatniej kolejności. Dla każdego spadkobiercy 6-miesięczny termin z odrzucenie spadku płynie oddzielnie.
Kilka słów o przyjęciu spadku…
Pytanie, czy spadek przyjąć czy odrzucić nie jest wbrew pozorom zupełnie bezpodstawne. W skład spadku mogą wchodzić bowiem także długi, które niekiedy mogą przerastać aktywa spadkowe. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest odrzucenie spadku.
Co do przyjęcia spadku, możemy wyróżnić dwie jego formy:
1) przyjęcie spadku wprost – to jest bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe;
2) przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.
Zobacz również serwis: Notariusz
O ile pierwsza opcja nie powinna budzić wątpliwości, o tyle warto na chwilę zatrzymać się nad tą drugą – przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ta forma polega na tym, iż ustala się wartość stanu czynnego spadku w inwentarzu i spadkobierca odpowiada za długi tylko do tak ustalonej wysokości.