Kierowcom pojazdów osobowych dobrze znane jest zagadnienie stref płatnego parkowania (SPP) na drogach publicznych. Strefy te wprowadzane są w kolejnych miastach, a granice już funkcjonujących rozszerzane bywają na kolejne dzielnice. Za nieuiszczenie opłaty za postój pojazdu w takiej strefie pobierana jest opłata dodatkowa. Co jednak zrobić w sytuacji, gdy uważamy, że wezwanie do zapłaty opłaty dodatkowej wystawione zostało niesłusznie? Wyjaśnień dostarcza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Białymstoku z 28 maja 2024 r. (II SA/Bk 159/24).
- Niepełnosprawny parkuje w strefie płatnego parkowania. Kontroler nie sfotografował identyfikatora za szybą samochodu
- Bezskuteczne odwołanie do WSA
- Opłata za postój w w strefie płatnego parkowania może być kwestionowana dopiero w postępowaniu egzekucyjnym
Niepełnosprawny parkuje w strefie płatnego parkowania. Kontroler nie sfotografował identyfikatora za szybą samochodu
Orzeczenie zapadło na gruncie stanu faktycznego, w którym kierujący pojazdem posiadał identyfikator dla osób niepełnosprawnych. Utrzymywał on, że - zgodnie z regulaminem obowiązującym w danej strefie płatnego parkowania - uprawniony był do darmowego parkingu. Pomimo że identyfikator był umieszczony za przednią szybą na desce rozdzielczej, kontroler miał wykonać zdjęcie pojazdu powierzchownie, tj. w sposób nie uwidaczniający identyfikatora. Skutkiem tego było wystawienie wezwania do uiszczenia opłaty dodatkowej pozostawione za wycieraczką przedniej szyby pojazdu.
Bezskuteczne odwołanie do WSA
Kierujący odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO), które uznało jego zażalenie za niedopuszczalne. Następnie kierujący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, która została oddalona. Wyjaśnić jednak należy, że żadna ze wspomnianych instytucji nie zajmowała się merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy i nie potwierdziła prawidłowości działań kontrolera. Tym co zadecydowało o treści zapadłych rozstrzygnięć była tylko i wyłącznie przedwczesność zainicjowanych przez kierującego postępowań kontrolnych.
Organ odwoławczy prawidłowo przyjął, że w tym konkretnym przypadku zachodzi niedopuszczalność wniesionego przez skarżącego zażalenia z przyczyny o charakterze przedmiotowym, gdyż przepisy prawa nie przewidują możliwości zaskarżenia działalności organów administracji publicznej wykonujących zadania zarządcy drogi publicznej w zakresie pobierania opłat dodatkowych za postój w strefie płatnego parkowania bez uiszczenia obowiązującej opłaty.
W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) jednoznacznie wskazuje się, że użycie przez ustawodawcę sformułowania "pobiera" wskazuje jednoznacznie, że obowiązek uiszczenia opłaty za parkowanie i opłaty dodatkowej, jeżeli ta pierwsza nie zostanie uiszczona, jest obowiązkiem wynikającym z mocy prawa. W tym zakresie nie jest zatem wymagane konkretyzowanie obowiązku w drodze indywidualnego aktu administracyjnego. Prowadzi to w konsekwencji do wniosku, że w sprawie obowiązku uiszczenia opłaty parkingowej oraz opłaty dodatkowej nie prowadzi się postępowania administracyjnego i nie rozstrzyga w drodze decyzji administracyjnej, a zatem nie prowadzi się również postępowania wyjaśniającego poprzedzającego rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty.
WSA w Białymstoku wyjaśnił zatem - mając na uwadze wspomniane orzecznictwo NSA - że z art. 13f ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych jasno wskazano, że za nieuiszczenie opłaty za postój pobiera się opłatę dodatkową. Obowiązek poniesienia takiej opłaty wynika zatem bezpośrednio z przepisu prawa, a nie z jakiegokolwiek aktu wydanego przez organ administracji publicznej. Omawiane opłaty podlegają - w razie konieczności - przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Obowiązek poniesienia opłaty za postój w strefie płatnego parkowania oraz opłaty dodatkowej powstaje z mocy samego prawa, a nie na podstawie decyzji organu administracji.
Opłata za postój w w strefie płatnego parkowania może być kwestionowana dopiero w postępowaniu egzekucyjnym
Już w poprzedzającym wyrok WSA rozstrzygnięciu SKO wyjaśniono, iż możliwość kwestionowania powstania obowiązku poniesienia opłaty za postój w SPP oraz opłaty dodatkowej zaistnieje dopiero wówczas, gdy wszczęte zostanie postępowanie egzekucyjne, w ramach którego doręczony zostanie odpis tytułu wykonawczego wraz z pouczeniem o prawie do zgłoszenia zarzutów do prowadzenia egzekucji administracyjnej, a w szczególności zarzutu nieistnienia obowiązku czy błędu co do osoby zobowiązanego. Stanowisko to znajduje poparcie w wyrokach NSA z dnia 29 stycznia 2010 r. (I OSK 168/10) i z dnia 23 kwietnia 2010 r. (II FSK 1495/08), bowiem egzekucji administracyjnej podlegają m.in. niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, a opłaty i opłaty dodatkowe za postój w strefach płatnego parkowania stanowią właśnie niepodatkowe należności budżetowe, do których stosuje się tę ustawę.
Podstawowym zarzutem w sprawie egzekucji administracyjnej jest wskazanie na nieistnienie danego obowiązku.
Podobnie stwierdził WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 14 października 2009 r. (II SA/Sz 35/09), wskazując, że "sporządzane przez inspektora w razie stwierdzenia nieuiszczenia opłaty za postój "zawiadomienie", dokumentuje jedynie fakt nieuiszczenia opłaty, a zarazem informuje posiadacza pojazdu o powstałym obowiązku dokonania opłaty, lecz nie nakłada tego obowiązku." Konkretyzacja obowiązku następuje w tytule wykonawczym wszczynającym postępowanie egzekucyjne, zaś ochrona praw uczestników tego postępowania jest możliwa w drodze zaskarżenia do sądu administracyjnego postanowień wydanych w tym postępowaniu.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2024 r., poz. 320),
- ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505).
Źródło: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Białymstoku z 28 maja 2024 r. (II SA/Bk 159/24)