Od 2026 roku osoby pracujące na umowach zlecenia oraz prowadzące własną działalność gospodarczą zyskają nowe prawa – okresy te będą wliczane do stażu pracy. To efekt przygotowanej przez rząd nowelizacji Kodeksu pracy. Zmiana obejmie blisko 1,9 miliona osób i ma na celu zlikwidowanie nierówności w dostępie do uprawnień pracowniczych.
- Co zmieni się w Kodeksie pracy od 1 stycznia 2026 roku?
- Jak potwierdzić dodatkowy staż pracy?
- Konkretny przykład – kto zyska najwięcej?
- Kogo dotyczą zmiany w prawie pracy?
- Cel nowelizacji – równość i sprawiedliwość
- Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?
Rząd przygotował przełomową nowelizację Kodeksu pracy, która może mieć realny wpływ na życie milionów Polaków. Projekt opracowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), przewiduje, że okresy przepracowane na podstawie umowy-zlecenia oraz prowadzenie działalności gospodarczej będą wliczane do stażu pracy. Zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku.
Decyzję o przyjęciu projektu ogłoszono 23 maja br., po zatwierdzeniu przez Stały Komitet Rady Ministrów. Nowe przepisy mają zlikwidować istniejące od lat nierówności w zakresie dostępu do pracowniczych uprawnień. Dzięki nim osoby zatrudnione dotąd na podstawie umów cywilnoprawnych lub prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą zyskają szersze prawa pracownicze – m.in. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego.
Co zmieni się w Kodeksie pracy od 1 stycznia 2026 roku?
Obecnie do stażu pracy – który determinuje m.in. długość urlopu wypoczynkowego – wliczane są jedynie okresy zatrudnienia na umowę o pracę. Pracownicy mający mniej niż 10 lat zatrudnienia mają prawo do 20 dni urlopu rocznie, a ci z co najmniej 10-letnim stażem – do 26 dni.
Po wejściu w życie nowelizacji sytuacja ulegnie istotnej zmianie. Do okresu zatrudnienia będą wliczane między innymi:
- okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
- okresy współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą (np. w formie samozatrudnienia),
- czas zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
- okresy wykonywania umów zlecenia, o świadczenie usług lub agencyjnych,
- okresy członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i w spółdzielni kółek rolniczych,
- udokumentowane okresy pracy zarobkowej za granicą (inne niż zatrudnienie na umowę o pracę).
To oznacza, że osoba pracująca np. na podstawie umowy zlecenia przez kilka lat, po dostarczeniu odpowiednich dokumentów, będzie mogła doliczyć ten okres do stażu pracy. W praktyce może to oznaczać uzyskanie prawa do dłuższego urlopu czy innych świadczeń przysługujących pracownikom z dłuższym stażem.
Jak potwierdzić dodatkowy staż pracy?
Resort pracy zaznaczył, że zaliczenie wymienionych okresów do stażu pracy będzie wymagało udokumentowania. W przypadku działalności gospodarczej czy umów zlecenia potwierdzeniem mają być zaświadczenia wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
W sytuacjach, w których nie było obowiązku zgłoszenia do ZUS – np. przy pracy za granicą innej niż na podstawie umowy o pracę – okresy te będą mogły zostać potwierdzone na zasadach ogólnych dowodzenia. Wymagać to będzie przedstawienia innych dokumentów, które w sposób wiarygodny potwierdzą wykonywanie pracy zarobkowej.
Konkretny przykład – kto zyska najwięcej?
Przykładowo, pracownik z siedmioletnim stażem pracy na umowę o pracę, który przedłoży dokumenty potwierdzające czteroletni okres pracy na podstawie umowy zlecenia, po 1 stycznia 2026 roku uzyska łącznie 11-letni staż pracy. Tym samym, zyska prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego – zamiast dotychczasowych 20 dni. To realna korzyść, która docenią szczególnie osoby pracujące wcześniej w ramach tzw. elastycznych form zatrudnienia.
Kogo dotyczą zmiany w prawie pracy?
Zmiany mogą mieć bardzo szerokie zastosowanie. Jak podaje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, według danych Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) za 2023 rok, udział osób pracujących, które nie były zatrudnione na podstawie umowy o pracę, wynosił aż 19,9 proc. To oznacza, że nowelizacja może dotyczyć nawet 1,9 miliona osób – zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.
Dotyczy to nie tylko osób samozatrudnionych, ale też tysięcy osób, które latami pracowały na podstawie umów cywilnoprawnych, często nie mając świadomości, że ich praca nie liczy się do stażu. Teraz te osoby będą mogły „odzyskać” swoje lata pracy i uzyskać prawa, które do tej pory były dla nich niedostępne.
Cel nowelizacji – równość i sprawiedliwość
Ministerstwo podkreśla, że głównym celem zmian jest wyrównanie szans w dostępie do uprawnień pracowniczych. Zmiany w przepisach mają przeciwdziałać dotychczasowej dyskryminacji osób pracujących w alternatywnych formach zatrudnienia, które – choć pracowały, często w pełnym wymiarze – nie były traktowane na równi z pracownikami etatowymi.
Nowelizacja stanowi również odpowiedź na zmieniający się rynek pracy, w którym elastyczne formy zatrudnienia stają się coraz powszechniejsze. Dzięki planowanym zmianom Kodeks pracy ma lepiej odpowiadać na rzeczywiste potrzeby pracowników XXI wieku.
Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?
Nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku. To daje zarówno pracodawcom, jak i pracownikom czas na przygotowanie się do nowych regulacji i zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji. Już teraz warto zadbać o kompletowanie zaświadczeń z ZUS lub innych dokumentów potwierdzających wcześniejsze okresy aktywności zawodowej.
Co oznacza nowelizacja Kodeksu pracy od 2026 roku? W skrócie:
- Umowy-zlecenia i działalność gospodarcza będą wliczane do stażu pracy.
- Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.
- Możliwość uzyskania dłuższego urlopu i innych świadczeń.
- Zmiany obejmą nawet 1,9 mln osób.
- Potrzebne będzie odpowiednie udokumentowanie okresów pracy.
Nowelizacja Kodeksu pracy to krok w kierunku większej równości i sprawiedliwości na rynku pracy. Warto już teraz zacząć przygotowania, by w pełni skorzystać z nowych przepisów.
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw POPRZEDNI TYTUŁ: Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Pracy. Numer projektu: UD59