Niewinnie wyglądające lody mogą skrywać śmiertelne niebezpieczeństwo. Wysokie temperatury, brak higieny i niewłaściwe przechowywanie sprzyjają rozwojowi wyjątkowo groźnej bakterii – gronkowca złocistego. Zakażenie nim może prowadzić do poważnych chorób, a w skrajnych przypadkach nawet do sepsy. Szczególnie narażone są dzieci i kobiety w ciąży. Ministerstwo Zdrowia apeluje o ostrożność i wybieranie tylko sprawdzonych, czystych punktów sprzedaży lodów.
- Najczęstsze objawy zatrucia pokarmowego
- Co należy zrobić w przypadku zatrucia pokarmowego?
- Dlaczego nawadnianie jest kluczowe podczas zatrucia?
- Jak można zmniejszyć ryzyko zatrucia pokarmowego?
- Groźna bakteria w lodach - Ministerstwo Zdrowia ostrzega
- Jak sprawdzić, czy lodziarnia działa legalnie i bezpiecznie?
- Inne groźne bakterie i zagrożenia
Najczęstsze objawy zatrucia pokarmowego
Zatrucie pokarmowe wywołane spożyciem skażonej żywności, w tym lodów przechowywanych w nieodpowiednich warunkach, może szybko zepsuć wakacje i zagrozić zdrowiu. Najczęściej występującymi objawami zatrucia pokarmowego są:
- silny ból brzucha,
- biegunka,
- wzdęcia,
- wymioty, a czasami także
- gorączka, dreszcze i ogólne osłabienie.
Symptomy pojawiają się zazwyczaj po kilku godzinach od spożycia skażonego jedzenia i mogą utrzymywać się od kilku godzin do kilku dni.
Co należy zrobić w przypadku zatrucia pokarmowego?
W razie podejrzenia zatrucia pokarmowego zalecane jest niezwłoczne skontaktowanie się z numerem alarmowym 112 w celu uzyskania porady medycznej. Ministerstwo Zdrowia rekomenduje:
- w miarę możliwości sprowokować wymioty, aby szybciej usunąć toksyny z organizmu,
- pozwolić organizmowi na naturalne oczyszczenie jelit – biegunka jest mechanizmem obronnym - jeśli jednak utrzymuje się zbyt długo, warto rozważyć zastosowanie leków przeciwbiegunkowych,
- w przypadku wzdęć i gazów korzystne może być wypicie ciepłego naparu z kopru włoskiego oraz delikatne masowanie brzucha okrężnymi ruchami w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara,
- spożywać regularnie niewielkie ilości wody, aby zapobiec odwodnieniu,
- wprowadzić lekkostrawną dietę, obejmującą gotowany ryż lub kleik, marchew, ziemniaki, gotowane mięso drobiowe, suche pieczywo, sucharki bądź biszkopty. Podczas biegunki organizm traci potas, sód i glukozę, dlatego do posiłków warto dodać odrobinę soli lub łyżeczkę miodu. Dobrym źródłem potasu są gotowane ziemniaki.
Warto mieć przy sobie węgiel aktywny, który jest dostępny bez recepty w aptekach. Przed jego zastosowaniem zalecana jest jednak konsultacja z lekarzem lub operatorem numeru alarmowego.
Jeśli objawy są nasilone lub utrzymują się kilka dni, konieczne jest pilne zgłoszenie się do lekarza, ponieważ może to świadczyć o poważnym zatruciu, np. salmonellą czy jadem kiełbasianym.
Dlaczego nawadnianie jest kluczowe podczas zatrucia?
Podczas zatrucia organizm szybko traci wodę, dlatego niezbędne jest jej regularne uzupełnianie – najlepiej ciepłą, przegotowaną wodą. Oto zalecane ilości płynów w zależności od stopnia odwodnienia:
- przy łagodnym odwodnieniu (utrata masy ciała poniżej 5%): 50 ml wody na każdy kilogram masy ciała w ciągu 3–4 godzin,
- przy średnim odwodnieniu (utrata 5–10% masy ciała): 50–100 ml wody na każdy kilogram masy ciała,
- po każdym luźnym stolcu: 5–10 ml na każdy kilogram masy ciała (dla osoby dorosłej ok. 350–700 ml),
- po każdym epizodzie wymiotów: 2–5 ml na każdy kilogram masy ciała (dla osoby dorosłej ok. 140–350 ml).
Uczucie silnego pragnienia w trakcie ostrej biegunki może świadczyć o utracie co najmniej jednego litra płynów.
Jak można zmniejszyć ryzyko zatrucia pokarmowego?
Choć całkowite wyeliminowanie ryzyka zatrucia pokarmowego jest trudne, odpowiednia higiena i ostrożność przy zakupie oraz przygotowywaniu posiłków znacząco zmniejszają szanse na zakażenie niebezpiecznymi bakteriami. Aby ograniczyć ryzyko zatrucia, Ministerstwo Zdrowia zaleca:
- dokładne mycie owoców i warzyw,
- dbanie o czystość kuchni, w tym blatów, desek i narzędzi kuchennych,
- stosowanie osobnych desek do krojenia warzyw, mięsa i ryb,
- regularne czyszczenie lodówki i unikanie jej przepełniania – właściwa cyrkulacja powietrza zapobiega psuciu się żywności,
- oddzielne przechowywanie produktów surowych i gotowych do spożycia,
- kontrolowanie dat przydatności do spożycia,
- unikanie spożywania surowego mięsa – nawet jednorazowe spożycie może prowadzić do poważnego zatrucia.
Groźna bakteria w lodach - Ministerstwo Zdrowia ostrzega
Ministerstwo Zdrowia ostrzega - gronkowiec złocisty to wyjątkowo niebezpieczna bakteria, która może występować nie tylko w mięsie czy rybach, ale także w lodach i produktach mlecznych. Mięso i ryby najczęściej są poddawane obróbce cieplnej, natomiast lody nie – dlatego, jeśli są niewłaściwie przechowywane lub sprzedawane w niehigienicznych warunkach, mogą stanowić szczególne zagrożenie.
Zakażenie gronkowcem może prowadzić do ciężkich chorób, takich jak zapalenie płuc, mięśnia sercowego, opon mózgowych, zakażenia kości, ropnie czy sepsa. Objawami sepsy są m.in.:
- gorączka powyżej 38,3°C lub poniżej 36°C,
- tętno powyżej 90 uderzeń na minutę,
- szybki oddech (ponad 20 oddechów na minutę) oraz
- bardzo wysoka lub bardzo niska liczba białych krwinek.
Sepsa jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży - jest to jedna z głównych przyczyn śmiertelności okołoporodowej. Zaleca się, aby w przypadku podejrzenia zakażenia gronkowcem przez kobiety w ciąży, natychmiast udać się na SOR.
Jak sprawdzić, czy lodziarnia działa legalnie i bezpiecznie?
Każdy punkt sprzedaży lodów – zarówno tradycyjna lodziarnia, jak i sezonowa budka – musi posiadać aktualne zezwolenie sanepidu. Przed rozpoczęciem działalności lokal przechodzi kontrolę, podczas której inspektorzy sanepidu weryfikują m.in.:
- aktualność orzeczeń sanitarno-epidemiologicznych pracowników,
- umowę na wywóz odpadów,
- wyniki badań wody,
- zabezpieczenia przed szkodnikami,
- przestrzeganie zasad higieny i procedur HACCP,
- prawidłowe oznaczenie alergenów w ofercie.
Każda lodziarnia musi również dysponować umywalką przeznaczoną dla personelu. Kupując lody, warto zwracać uwagę na czystość lokalu, higienę sprzedawców oraz sposób serwowania lodów. W razie jakichkolwiek wątpliwości lepiej wybrać inny punkt sprzedaży.
Inne groźne bakterie i zagrożenia
Choć gronkowiec w lodach to poważne zagrożenie, nie jest on jedynym niebezpieczeństwem, które może czyhać w jedzeniu. W Polsce często dochodzi także do zatruć wywołanych przez:
- Campylobacter – bakterie obecne głównie w drobiu i niepasteryzowanym mleku,
- Salmonellę – występującą w mięsie, jajach i produktach mlecznych,
- Jad kiełbasiany (botulina, Clostridium botulinum) – toksynę znajdowaną w nieświeżych konserwach i domowych przetworach,
- Bacillus cereus – bakterie, które mogą wywołać ostre objawy po zjedzeniu źle przechowywanego ryżu, makaronu czy ziemniaków,
- Yersinie – groźne bakterie z surowej wieprzowiny,
- Listerie – obecne w niepasteryzowanych produktach mlecznych, surowych jarzynach i owocach,
- Escherichia coli (E. coli) – często występującą w drobiu i innych produktach pochodzenia zwierzęcego.
Na szczęście większości zatruć można uniknąć, dbając o higienę w kuchni, sprawdzając świeżość produktów i kupując jedzenie w zaufanych miejscach.
pacjent.gov.pl, medonet.pl, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gnieźnie