Koniec ze swobodnym obrotem gotówką: zgłoszenie obowiązkowe, odbiór tylko osobiście. Jakiej kwoty już nie wypłacisz bez formalności?

• Zakaz obrotu gotówką już obowiązuje, dotyczy on głównie przedsiębiorstw
• Limity w obrocie gotówką dla osób fizycznych – bank sprawdzi czy nie fundujesz terroryzmu
• Ograniczenia w obrocie gotówką narzuca UE - od 2027 r.
• Nowe ograniczenia w obrocie gotówką – żeby wypłacić gotówkę, trzeba będzie wcześniej to zgłosić. Za złamanie zakazu grożą wysokie kary [nawet do 150 tys. euro]
• Konstytucyjna ochrona obrotu gotówką - które kraje je posiadają?
• Ograniczenia w obrocie gotówką – jak wypada Polska na tle Europy?

Zakaz obrotu gotówką już obowiązuje, dotyczy on głównie przedsiębiorstw

W Polsce przywykliśmy już do pewnych ograniczeń w obrocie gotówką. Dotyczą one jednak głównie przedsiębiorstw. Obecnie na przedsiębiorstwa narzucone są limity transakcji gotówkowych – do 15 tys. złotych (choć planowano zmniejszyć limit do 8 tys.). Transakcje przekraczające powyższą kwotę muszą być realizowane z wykorzystaniem rachunku płatniczego.

Limit ten odnosi się do wartości transakcji – bez względu na liczbę płatności dokonanych w jej ramach. Limit dotyczy również m.in. fundacji, które jednocześnie figurują w rejestrze przedsiębiorców KRS. W tej kwestii można pokusić się o stwierdzenie, że w przypadku przedsiębiorstw obrót gotówkowy jest de facto zakazany, ponieważ kwota 15 tys. zł – dla funkcjonującego przedsiębiorstwa – jest kroplą w morzu.

Limity w obrocie gotówką dla osób fizycznych – bank sprawdzi czy nie fundujesz terroryzmu

Osoby fizyczne jednocześnie podlegają i nie podlegają ograniczeniom w obrocie gotówką. Z jednej strony – nie istnieją odgórne limity transakcji gotówkowych – przynajmniej jeszcze. Z drugiej strony – nie jest tak, że za gotówkę możemy kupić wszystko, na co mamy ochotę.

Przykładem jest chociażby zakup nieruchomości. O ile zrozumiałym jest, że przejście z walizką pieniędzy od banku do notariusza wiąże się z pewnymi „ryzykami”, to właśnie w takich sytuacjach możemy na własnej skórze doświadczyć, jak banki potrafią ograniczać niektóre transakcje.

Jeśli na przykład sprzedałeś swoją nieruchomość, masz na koncie 1 milion złotych i chcesz te środki przeznaczyć na zakup nowej inwestycji, musisz liczyć się z tym, że bank takiego przelewu nie zrealizuje. Konieczna będzie osobista wizyta w oddziale w celu zwiększenia limitu przelewu – nie da się tego zrobić online.

Dla zwykłego śmiertelnika bank może zgodzić się na przelew do 200 tys. zł dziennie – oczywiście po okazaniu odpowiednich dokumentów, np. umowy rezerwacyjnej zakupu nieruchomości czy umowy deweloperskiej. Powodem jest ochrona przed finansowaniem terroryzmu.

Co więcej, transakcje powyżej 15 tys. euro są automatycznie rejestrowane przez banki i przekazywane do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) – m.in. właśnie w tym celu. Wszystko to wskazuje na to, że banki w Polsce w dużej mierze odciążają służby specjalne i odgrywają szczególną rolę w walce z terroryzmem.

Ograniczenia w obrocie gotówką narzuca UE - od 2027 r.

Kolejne ograniczenia nakłada również Unia Europejska. Od 2027 r. państwa członkowskie będą zobowiązane do wprowadzenia limitów w obrocie gotówką. Maksymalny limit wyniesie 10 tys. euro, a w państwach, które nie posługują się tą walutą – równowartość tej kwoty.

UE chce zadbać o to, aby duże przepływy gotówkowe nie były wykorzystywane w niewłaściwy sposób. Zmiana ma również na celu ograniczenie wprowadzania do obiegu środków pieniężnych niewiadomego pochodzenia.

Państwa członkowskie będą mogły wprowadzać niższe limity – np. 3 tys. euro. W Polsce już obowiązują limity dla przedsiębiorców, więc nowe regulacje nie będą szczególnie odczuwalne. Powyższe zmiany pokazują jednak ogólny trend odchodzenia od transakcji gotówkowych.

Nowe ograniczenia w obrocie gotówką – żeby wypłacić gotówkę, trzeba będzie wcześniej to zgłosić. Za złamanie zakazu grożą wysokie kary [nawet do 150 tys. euro]

Wygląda na to, że wypłata gotówki będzie od teraz przypominać uzyskanie administracyjnego zezwolenia. Tak daleko idące ograniczenia właśnie zaczęły obowiązywać w Hiszpanii. Od teraz każda wypłata powyżej 3000 euro wymaga wcześniejszego zgłoszenia do hiszpańskiego odpowiednika urzędu skarbowego – Agencia Tributaria.

W przypadku kwot przekraczających 100 000 euro zgłoszenia trzeba dokonać co najmniej 72 godziny wcześniej. Zgłoszenie będzie można złożyć online, jednak po gotówkę trzeba będzie udać się ze „świstkiem” osobiście do banku. Co więcej, w przypadku braku dokonania takiego zgłoszenia, ryzykuje się grzywną w wysokości od 600 euro do nawet 150 000 euro.

Celem wprowadzenia tych regulacji jest oczywiście walka z finansowaniem terroryzmu, a także ograniczenie szarej strefy.

Konstytucyjna ochrona obrotu gotówką - które kraje je posiadają?

Niektóre państwa, sprzeciwiając się kierunkowi zmian, za wszelką cenę starają się chronić obrót gotówkowy. Przykładem są Węgry, gdzie płatność gotówką została niedawno objęta ochroną konstytucyjną. Przeciwko ograniczeniom w tym zakresie najczęściej występują środowiska prawicowe, które argumentują, że ograniczenie płatności gotówkowych to również ograniczenie wolności obywatelskich. Wśród najczęściej podnoszonych argumentów pojawiają się obawy o inwigilację społeczeństwa oraz utrudniony dostęp do własnych pieniędzy. Obawy te nie wzięły się jednak znikąd.

Warto wspomnieć o sytuacji w Kanadzie, kiedy to premier Justin Trudeau zapowiedział, że w celu zakończenia protestów i blokad sięgnie po tzw. Emergencies Act, czyli przepisy dotyczące sytuacji nadzwyczajnych. Zagroził wówczas, że uczestnicy protestów mogą zostać odcięci od swoich kont bankowych. Informowało o tym m.in. BBC.

Całkowita likwidacja obrotu gotówką może jednak nieść pewne korzyści – niemal całkowicie eliminuje szarą strefę, ogranicza przestrzeń do handlu narkotykami, a także może znacznie zwiększyć wpływy do budżetu państwa. Aby jednak wprowadzić tak drastyczne zmiany, z pewnością konieczna byłaby ogólnokrajowa debata, uwzględniająca głos każdej grupy społecznej.

Ograniczenia w obrocie gotówką – jak wypada Polska na tle Europy?

W Polsce przedsiębiorcy mogą wykonywać transakcje gotówką do 15 000 zł. Powyżej tej kwoty obowiązkowy jest przelew. A jak to wygląda w innych krajach Europy?

Niemcy

• Brak limitów na płatności gotówkowe.
• Przy kwotach powyżej 10 000 euro – obowiązek weryfikacji tożsamości kupującego.

Francja

• 1 000 euro – limit dla rezydentów.
• 15 000 euro – dla nierezydentów.
• Zakaz gotówki przy zakupie nieruchomości powyżej 3 000 euro.

Grecja

• Limit: 500 euro (z wyjątkiem zakupu auta).
• Wyższe kwoty – tylko bezgotówkowo.

Włochy

• Od 2022: limit 1 000 euro.

Portugalia

• Limit ogólny: 3 000 euro.
• Dla podatników: tylko do 1 000 euro.
• Dla turystów: do 10 000 euro.

Czechy

• Limit: 270 000 CZK (ok. 10 500 euro) dziennie.

Belgia

• Limit: 3 000 euro.
• Transakcje prywatne – bez ograniczeń.
• Zakaz płatności gotówką m.in. przy zakupie nieruchomości.

euroweeklynews.com/europe-consommateurs.eu/BBC

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2024 poz. 236)

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1624 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu