Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.
- Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami
- Parkomaty bez gotówki – pułapka na kierowców czy lokalna samowola? Spór o prawo do płacenia monetami (gotówką)
- Odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury: płatne parkowanie - gotówka czy karta/aplikacja?
Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami
Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.
Parkomaty bez gotówki – pułapka na kierowców czy lokalna samowola? Spór o prawo do płacenia monetami (gotówką)
Coraz częściej w polskich miastach kierowcy stają przed istotnym problemem. Wprawdzie mają w portfelu gotówkę, ale parkomat akceptuje tylko karty płatnicze lub aplikacje mobilne. Efekt? Stres, strata czasu na szukanie odpowiedniego urządzenia, a w najgorszym przypadku – wysoka opłata dodatkowa za brak biletu. Problem ten stał się na tyle poważny, że interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich, co doprowadziło do wymiany argumentów z Ministerstwem Infrastruktury.
Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, po licznych skargach od kierowców, zajął ważne stanowisko. Opowiedział się po stronie kierowców. Jego zdaniem, usuwanie parkomatów na monety, np. w Warszawie czy Poznaniu, to forma dyskryminacji i utrudnianie dostępu do korzystanie z miejsc użytku publicznego. Szczególnie trudna jest sytuacja osób z niepełnosprawnościami czy seniorów, którzy nie zawsze posiadają smartfony, aplikacje mobilne czy karty płatnicze. Kluczowe argumenty RPO są następujące:
- Nierówne traktowanie: Pozbawianie możliwości płacenia gotówką "uderza" w osoby starsze, z niepełnosprawnościami czy po prostu te, które nie korzystają z nowoczesnych technologii. To cyfrowe wykluczenie w praktyce.
- Obowiązek, nie umowa: Opłata za parkowanie nie jest transakcją handlową (jak zakup w sklepie), lecz obowiązkiem publiczno-prawnym. Dlatego państwo i samorządy muszą zapewnić każdemu realną możliwość jego spełnienia.
- Gotówka to legalny środek płatniczy: Zgodnie z ustawą o NBP, banknoty i monety są prawnym środkiem płatniczym w Polsce i ich przyjmowania nie powinno się odmawiać w przypadku opłat publicznych.
- Luka w prawie: Zarządcy stref, montując urządzenia bezgotówkowe, de facto zmieniają zasady ustalone przez radę gminy, która często w uchwałach wciąż dopuszcza płatność monetami. Tej praktyki nie można zaskarżyć w sądzie, co stwarza lukę prawną.
Wydaje się, że należy zmienić krajową ustawę o drogach publicznych tak, aby jednoznacznie zobowiązać gminy do zapewnienia możliwości płatności gotówką w każdej strefie płatnego parkowania.
Odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury: płatne parkowanie - gotówka czy karta/aplikacja?
Ministerstwo Infrastruktury w odpowiedzi z 22 lipca 2025 roku zgodziło się z Rzecznikiem co do zasady, ale nie co do metody rozwiązania problemu. Resort uważa, że zmiana ustawy nie jest konieczna, ponieważ już istniejące przepisy są wystarczające. Stanowisko resortu Infrastruktury jest takie:
- Obecne prawo wystarczy: resort powołuje się na ustawę o NBP oraz przepisy ordynacji podatkowej. Skoro opłata za parkowanie ma charakter publiczno-prawny (podobny do podatku niezwiązanego z działalnością gospodarczą), to powinna istnieć możliwość jej uregulowania gotówką.
- To obowiązek samorządu: Zdaniem ministerstwa, to gminy mają obowiązek tak zorganizować pobór opłat, by zaspokoić potrzeby wszystkich mieszkańców, w tym tych wykluczonych cyfrowo.
- Jednostkowy problem: Resort sugeruje, że problem nie jest ogólnopolskim problemem, a raczej wynikiem "mniej korzystnych dla obywateli" decyzji niektórych samorządów.
Wydaj się więc, że ministerstwo przerzuca odpowiedzialność na samorządy, twierdząc, że mają one narzędzia i obowiązek prawny, by zapewnić płatność gotówką. Nie widzi potrzeby całkowitej zmiany legislacyjnej, bo uważa, że problem leży w danym samorządzie.
Wyobraźmy sobie pana Jana, 75-letniego emeryta, który musi pojechać do przychodni specjalistycznej w centrum miasta. Znajduje miejsce parkingowe w strefie. Jak zawsze, ma przygotowane w schowku monety – 5, 2 i 1-złotówki. Podchodzi do najbliższego parkomatu i napotyka problem: urządzenie ma tylko terminal na kartę i kod QR do aplikacji. Pan Jan nie ma smartfona, a jego jedyna karta to ta do bankomatu, której rzadko używa i nie jest pewien, czy zadziała zbliżeniowo. Zaczyna się nerwowe poszukiwanie innego parkomatu. Po przejściu dwustu metrów znajduje kolejny – niestety, również bezgotówkowy. Wizyta u lekarza jest za 10 minut. Stresowany i zrezygnowany, wraca do samochodu. Staje przed wyborem: zaryzykować i zostawić auto bez biletu, licząc na szczęście, ale narażając się na opłatę dodatkową w wysokości np. 250 zł czy odjechać, szukać parkingu dalej i prawdopodobnie spóźnić się na umówioną wizytę, na którą czekał kilka miesięcy.
Sytuacja pana Jana doskonale ilustruje, jak pozornie drobna zmiana technologiczna może stać się realną barierą i źródłem wykluczenia dla części społeczeństwa, zamieniając prostą czynność w poważny problem.
Podsumowując, RPO w dniu 3 lipca 2025 napisał do Ministra Infrastruktury w sprawie problemów z płatnościami za parkowanie w strefach płatnego parkowania. Rzecznik wskazuje, że ograniczenie płatności gotówkowej w niektórych strefach (np. w Warszawie i Poznaniu) narusza prawa obywateli, bo nie każdy kierowca ma dostęp do karty lub aplikacji mobilnej. Bezgotówkowe parkomaty ograniczają dostęp do usługi dla osób, które nie korzystają z nowoczesnych form płatności. Gotówka to prawny środek płatniczy, a jej nieakceptowanie może prowadzić do nierównego traktowania obywateli, a sankcje za brak płatności (opłata dodatkowa) dotykają osoby, które nie mogą zapłacić inaczej niż gotówką. Co istotne, zarządcy strefy nie mają prawa zmieniać zasad określonych przez radę gminy – to ona decyduje o formie płatności.
Na powyższy apel jest oficjalna odpowiedź Ministerstwa Infrastruktury (znak pisma: DDP-1.450.33.2025 Warszawa, 18 lipca 2025). W piśmie czytamy, że kierowcy muszą płacić za parkowanie na drogach publicznych w wyznaczonych strefach – zwykłych i śródmiejskich - to wiadomo, ale co dalej? Podkreślono, że zarówno gotówka (monety, banknoty) jak i płatności elektroniczne powinny być dostępne. Gotówka jest prawnym środkiem płatniczym, więc jej akceptacja powinna być obowiązkowa. Zdaniem resortu istotna jest tu rola samorządów. Dlaczego? To rady gmin/miast ustalają strefy, wysokość opłat i sposób ich pobierania. Powinny one zapewnić równy dostęp do usług, zwłaszcza dla osób starszych, z niepełnosprawnościami czy ograniczonym dostępem do usług cyfrowych. Tak więc ograniczenie możliwości płacenia gotówką przez niektóre samorządy nie wynika z przepisów ustawowych, lecz z lokalnych decyzji, które mogą być mniej korzystne dla obywateli.
W piśmie czytamy: "Podsumowując, obowiązkiem samorządu jest zapewnienie wszystkim mieszkańcom równego dostępu do świadczonych usług i zapewnienie funkcjonowania w społeczności lokalnej osób w mniejszym stopniu lub w ogóle niekorzystających z nowoczesnych metod dokonywania płatności – jak osoby starsze czy też z niepełnosprawnością albo osoby mające ograniczony dostęp do usług cyfrowych z różnych powodów. Z uwagi na powyższe oraz na podstawie obecnie obowiązujących przepisów ustawy Ordynacja podatkowa oraz ustawy o Narodowym Banku Polskim, w ocenie resortu infrastruktury do obowiązku samorządów należy zapewnienie faktycznej możliwości uiszczenia opłaty za postój w strefie płatnego parkowania w formie gotówkowej każdemu, kto chce skorzystać z możliwości postoju w strefie płatnego parkowania".