Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Czy jest to możliwe?

oprac. Anna Kot
Absolwentka filologii polskiej oraz dziennikarstwa. Autorka licznych publikacji o tematyce gospodarczej i emerytalnej. Świat świadczeń społecznych nie jest jej obcy. Z Grupą INFOR związana od 2023 roku.
rozwiń więcej
senior, emeryt, emerytura / Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Czy jest to możliwe? / Shutterstock

Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Zazwyczaj prawo do emerytury nabywa się po osiągnięciu wymaganego wieku i udokumentowaniu odpowiedniego stażu pracy, jednak istnieją pewne wyjątki od tej reguły. W wyjątkowych sytuacjach przepisy dopuszczają możliwość uzyskania takiej emerytury. Kto może liczyć na emeryturę bez lat pracy i jakie kryteria musi spełnić? Oto szczegóły.

Emerytura bez lat pracy. Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Czy jest to możliwe?

Zasadniczo osoby, które nigdy nie były zatrudnione na podstawie umowy o pracę i nie opłacały składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie mają prawa do państwowej emerytury. Istnieją jednak pewne wyjątki, które umożliwiają uzyskanie świadczenia emerytalnego. Dotyczą one trzech grup:

  • osób, które poświęciły się wychowaniu czworga lub więcej dzieci;
  • osób, które nie pracowały z powodów zdrowotnych;
  • osób zasłużonych dla kraju i społeczeństwa.

Procedura ubiegania się o to świadczenie różni się w zależności od przyczyny jego przyznania.

Emerytura bez lat pracy - Świadczenie "Mama 4+"

Świadczenie uzupełniające pod nazwą "Mama 4+" przysługuje osobom, które osiągnęły wiek emerytalny i nie pracowały, ponieważ zajmowały się wychowaniem co najmniej czwórki dzieci. Dotyczy to dzieci własnych, współmałżonka, przysposobionych lub przyjętych na wychowanie w ramach nieprofesjonalnej rodziny zastępczej – bez względu na to, czy były to dzieci biologiczne, czy nie. Mimo potocznej nazwy, świadczenie to nie jest wyłącznie dla kobiet – mogą je otrzymać także ojcowie, którzy samotnie wychowywali liczne potomstwo po śmierci matki (lub opiekuna prawnego), jej porzuceniu dzieci bądź długotrwałym braku sprawowania opieki. Świadczenie "Mama 4+" nie przysługuje natomiast zawodowym rodzinom zastępczym.

Wysokość tego świadczenia jest równa kwocie minimalnej emerytury. Od marca 2025 roku wynosi ona 1878,91 zł brutto (co daje 1709,81 zł netto) i podlega corocznej waloryzacji. Aby je otrzymać, należy złożyć wniosek na formularzu ERSU. Można to zrobić osobiście w placówce ZUS, wysłać pocztą lub elektronicznie przez PUE ZUS. Kluczowe warunki to nieposiadanie innych źródeł dochodu oraz niepobieranie już innej emerytury czy renty.

Emerytura bez lat pracy jako wyjątek od reguły

W pewnych szczególnych sytuacjach osoby, które nie spełniają standardowych warunków wymaganych do przyznania emerytury, mogą ubiegać się o świadczenie w drodze wyjątku. Dotyczy to zazwyczaj osób, które nie były aktywne zawodowo z powodu stanu zdrowia lub innych okoliczności uniemożliwiających spełnienie kryteriów do uzyskania nawet najniższej emerytury. Jeśli taka sytuacja prowadzi do trudności finansowych i braku środków do życia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może ponownie rozpatrzyć wniosek o emeryturę.

Procedura ta rozpoczyna się od otrzymania odmownej decyzji ZUS w sprawie standardowego wniosku emerytalnego. Osoba, która ukończyła wymagany wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 dla mężczyzn), powinna wówczas złożyć wniosek do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli Prezes ZUS pozytywnie rozpatrzy prośbę o przyznanie emerytury bez konieczności udokumentowania lat pracy, świadczenie to będzie wypłacane w wysokości minimalnej emerytury.

Emerytura bez lat pracy za szczególne zasługi

Istnieje możliwość otrzymania emerytury nawet bez wymaganych lat pracy w uznaniu wyjątkowych zasług. Świadczenie to przysługuje osobom, które wniosły znaczący wkład w życie społeczne, kulturalne lub sportowe, a także tym, których działalność związana była z obronnością państwa lub walką o jego niepodległość. Zwykle dotyczy to osób takich jak weterani, osoby poszkodowane z przyczyn politycznych (represjonowani), wybitni sportowcy czy artyści.

Decyzję o przyznaniu emerytury za zasługi podejmuje Prezes Rady Ministrów, działając na wniosek zainteresowanej osoby lub z własnej inicjatywy. Wysokość tego świadczenia nie jest określona w przepisach ustawowych i zależy wyłącznie od decyzji premiera. Środki na jej wypłatę pochodzą z funduszy publicznych zarządzanych przez ZUS.

Wysokość emerytury bez lat pracy

Emerytura bez lat pracy wypłacana jest w wysokości obowiązującej minimalnej emerytury. Od marca 2025 roku więc wynosi ona 1878,91 złotych brutto. Kwota podlega corocznej waloryzacji, przez co stale rośnie. Jeśli natomiast chodzi o emeryturę bez lat pracy, która została przyznana na skutek wydania decyzji przez Prezesa Rady Ministrów, jej wysokość jest indywidualnie ustalana przez premiera.

Prawo
ZUS: te osoby dostaną emerytury i renty jeszcze przed Wigilią. A po Świętach świadczenia za styczeń 2026 r. dla tych co mają termin wypłaty 1. dnia miesiąca
12 gru 2025

W grudniu 2025 roku niektóre świadczenia dla emerytów i rencistów zostaną przekazane wcześniej. Przed ustalonym dniem wypłaty otrzymają je osoby, których termin płatności przypada na 6, 20 i 25 grudnia. Do końca grudnia br ZUS wypłaci także świadczenia za styczeń 2026 r. osobom, które mają termin wypłaty ustalony na pierwszy dzień miesiąca.

Posiadasz jedno z trzech takich trzech orzeczeń o niepełnosprawności? To klucz do wielu uprawnień, specjalnych świadczeń, zniżek, ulg i udogodnień. Jakich konkretnie? Oto lista
12 gru 2025

Osoby z orzeczeniem o lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z różnych uprawnień i ulg. Należą do nich między innymi świadczenia finansowe, zniżki oraz udogodnienia w miejscu pracy. Jakie konkretnie? Oto szczegóły.

Pacjent przed operacją nie dostaje kompletnej informacji. Prehabilitacja zmniejsza ryzyko powikłań
12 gru 2025

Ponad 17% Polaków spośród osób, które w ostatnich 5 latach przeszły planowany zabieg chirurgiczny, oceniło, że otrzymało w szpitalu konkretne i wyczerpujące informacje dotyczące przygotowania do operacji. Prawie 60% badanych odniosło odmienne wrażenie. W większości przypadków ankietowani dostali ustne zalecenia od personelu. Na kolejnych miejscach w zestawieniu widać m.in. ulotki, broszury lub karty informacyjne, a także jednorazową konsultację medyczną. Komentujący te dane eksperci mówią jednym głosem, że sporo jest do poprawienia w ww. kwestii. I dodają, że szpitale, mimo dostępnych na rynku narzędzi, wciąż mają problem z tym tematem.

Nieważność kredytu hipotecznego - ważny wyrok TSUE z 11 grudnia 2025 r. Konsument potrącając wierzytelność nie zrzeka się zarzutu przedawnienia
12 gru 2025

W dniu 11 grudnia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w polskiej sprawie (sygn. C‑767/24 [Kuszycka]), dotyczącej nieważności umowy kredytu hipotecznego zawartej między konsumentem a bankiem ze względu na to, że umowa ta zawiera nieuczciwy warunek, bez którego wspomniana umowa nie może dalej obowiązywać. Zdaniem TSUE niezgodna z prawem UE jest teza (prezentowana np. w polskim orzecznictwie sądowym), że złożenie przez konsumenta oświadczenia o potrąceniu jego wierzytelności z wierzytelnością banku pociąga za sobą dorozumiane zrzeczenie się zarzutu przedawnienia dotyczącego wierzytelności, na którą powołuje się bank.

Budżet państwa sfinansuje składki opiekunowi osoby pobierającej świadczenie wspierające. Na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalno-rentowe. Trzeba wypełnić druk USW-1
12 gru 2025

ZUS informuje, że od 1 stycznia 2024 roku obowiązują przepisy, które pozwalają opiekunom osób pobierających świadczenie wspierające na złożenie wniosku o objęcie ich ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi oraz zdrowotnym. Składki w całości finansuje budżet państwa. Z tej możliwości mogą skorzystać wyłącznie opiekunowie, którzy nie podejmą zatrudnienia ani innej pracy zarobkowej.

Alimenty na rzecz dzieci podlegają zwolnieniu od podatku. Ale czy również wtedy, gdy ojciec dziecka nie został wpisany w akcie jego urodzenia?
12 gru 2025

Od alimentów wypłacanych na rzecz dzieci nie trzeba płacić podatku dochodowego. Jednak co w sytuacji, gdy ojciec dziecka, który je płaci, nie został wpisany w jego akcie urodzenia? Albo wręcz figuruje tam imię i nazwisko innej osoby?

Masz umiarkowany stopień niepełnosprawności? Oto, jakie przywileje, świadczenia, ulgi i zniżki Ci przysługują
12 gru 2025

Osoby posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności często szukają informacji na temat dostępnych dla nich form pomocy i wsparcia. Wiele pytań dotyczy przywilejów i udogodnień w miejscu pracy, a także wysokości dofinansowania oferowanego przez PFRON. Oto przegląd najważniejszych świadczeń dostępnych w 2025 roku wraz z ich aktualnymi kwotami.

Zwolnienie lekarskie na przełomie roku: jak prawidłowo rozliczyć wynagrodzenie i zasiłek chorobowy? [przykłady z praktyki] Jak długo można być na L4? Limit 14 czy 33 dni?
12 gru 2025

Wielkimi krokami zbliża się koniec 2025 roku ale sezon zwiększonej zachorowalności już trwa. Chłodniejsze dni, zmienna pogoda oraz wzrost infekcji wirusowych sprawiają, że w wielu firmach rośnie liczba pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich. Przełom roku to jednak specyficzny moment, który rodzi wiele pytań dotyczących prawidłowego rozliczenia wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego oraz liczenia okresu zasiłkowego.

Ustawa o rynku kryptoaktywów – dlaczego musimy ją przyjąć i dlaczego nie w kształcie sprzed weta Prezydenta? Czy ustawą można zwalczyć oszustwa? Wyjaśnia adwokat
12 gru 2025

Rynek kryptoaktywów znajduje się dziś w punkcie zwrotnym, w którym unijne regulacje spotykają się z krajową praktyką legislacyjną i realnymi interesami przedsiębiorców oraz obywateli. Jako adwokat zajmujący się prawem nowych technologii i regulacjami finansowymi obserwuję ten proces nie przez pryzmat sporów politycznych, lecz przez skutki prawne, gospodarcze i systemowe, jakie niesie dla rynku i państwa.

Komunikat ZUS: Od 2026 r. nowy tytuł ubezpieczeń - 24 00. Marynarze będą mogli samodzielnie opłacać wszystkie składki. Jest możliwość wstecznego zapłacenia składek za lata 2021-2025
12 gru 2025

Od nowego roku wejdą w życie przepisy, które uregulują opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez marynarzy. Oznacza to utworzenie nowego tytułu do ubezpieczeń – 24 00. Dzięki temu marynarze, bez względu na banderę statku, będą mogli samodzielnie opłacać składki jako płatnicy. Nowe rozwiązania obejmą zarówno osoby, które pływają pod banderą państw trzecich, jak i tych zatrudnionych w krajach UE i EFTA. To krok, który ma uporządkować dotychczasowe zasady i ułatwić marynarzom dostęp do świadczeń emerytalno-rentowych i zdrowotnych. Z nowych regulacji skorzystać będzie mogło blisko 18 tys. osób.

pokaż więcej
Proszę czekać...