W dniu 19 sierpnia 2025 r. Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości. Celem tej nowelizacji wzmocnienie ochrony prawnej funkcjonariuszy publicznych – np. policjantów, strażaków czy ratowników medycznych – a także osób, które narażają swoje życie i zdrowie, pomagając innym: lekarze, pielęgniarki, ratownicy górscy i wodni oraz zwykli obywatele, którzy reagują na przemoc lub ratują ofiary wypadków. Kary za naruszenie nietykalności tych osób wzrosną z 3 do 5 lat.
- Surowsze kary za przemoc wobec osób interweniujących
- Większa ochrona przed agresją słowną
- Podawanie wyroków do publicznej wiadomości
- Natychmiastowe zatrzymanie sprawcy
- Przepisy przejściowe
Rząd wskazuje, że w ostatnich latach coraz częściej dochodzi do ataków na służby ratunkowe, a także na osoby cywilne, które zdecydowały się pomóc. Nowe przepisy mają temu przeciwdziałać. Omawiany projekt zmienia dwa przepisy Kodeksu karnego penalizujące:
- naruszenie nietykalności osoby podejmującej interwencję na rzecz ochrony bezpieczeństwa, za co obecnie grozi do dwóch lat więzienia oraz
- naruszenie nietykalności funkcjonariusza w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, za co obecnie grozi do trzech lat więzienia.
Surowsze kary za przemoc wobec osób interweniujących
Zmiany w Kodeksie karnym
Projekt przewiduje:
1) zaostrzenie odpowiedzialności za naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych oraz osoby w związku z podjętą interwencją na rzecz ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Jeżeli czyn naraża pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprawca podlegać będzie karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 217a § 2 i 222 § 1a k.k.).
2) wprowadzenie nowych regulacji dotyczących odpowiedzialności za zamach na osobę odpierającą atak poprzez wprowadzenie trybu ścigania na wniosek, w przypadku naruszenia jedynie czci lub godności (art. 231b § 3 k.k.).
Po wejściu w życie tej nowelizacji za atak na policjanta, strażaka, ratownika medycznego lub osobę ratującą innych (np. powstrzymuje napastnika, rozdziela bójkę, ratuje w pożarze), grozić będzie kara od 3 miesięcy do 5 lat więzienia.
Taką samą ochroną jak funkcjonariusze publiczni objęci zostaną także obywatele podejmujący interwencję.
Dotychczas kara za naruszenie nietykalności funkcjonariusza wynosiła do 3 lat, a wobec obywatela ratującego innych – do 2 lat więzienia.
Większa ochrona przed agresją słowną
Osoba, która podczas interwencji zostanie znieważona (np. wyzwiska, groźby), będzie mogła liczyć na to, że sprawcą zajmie się prokurator. Postępowanie będzie toczyć się z urzędu, a nie – jak dotychczas – tylko na prywatny wniosek.
Za agresywne zachowanie w miejscu publicznym, np. w szpitalu czy urzędzie, grozić będzie kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywna nie niższa niż 1000 zł (obecnie mandaty wynoszą od 100 do 500 zł) do 5000 zł.
Taka sama kara grozi za zakłócanie spokoju i porządku publicznego pod wpływem alkoholu lub narkotyków.
Zmiany w Kodeksie wykroczeń
Projekt przewiduje zaostrzenie dolnej granicy grzywny do wysokości 1 000 zł:
- w art. 52 § 2 k.w., który stanowi typ kwalifikowany wykroczenia z art. 51 § 1 k.w (jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka). Obecnie wysokość kary grzywny nałożonej za to wykroczenie w drodze mandatu może wynosić od 100 do 500 zł.
- w projektowanym dodatkowym typie kwalifikowanym – nowy § 2a w art. 51 k.w. (jeżeli dopuszcza się popełnienia czynu określonego w § 1 w zakładzie leczniczym lub w trakcie akcji medycznej, lub w siedzibie organu administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego.
Zmiany w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia
Projekt przewiduje:
- zmianę treści art. 96 k.p.w. (dodanie nowego § 1ag) umożliwiającą nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego za ww. wykroczenia w wyższej wysokości (1 000 zł).
- zastosowanie postępowania przyspieszonego umożliwiającego Policji m.in. w wypadku schwytania na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcy projektowanego wykroczenia z art. 51 § 2a k.w. jego natychmiastowe zatrzymanie i doprowadzenie do sądu, co będzie wymagało zmiany brzmienia art. 90 § 2a k.p.w. Modyfikacje przepisów w powyższym zakresie pozwolą Policji na szybkie i skuteczne zakończenie interwencji związanej z agresywnymi zachowaniami w zakładach leczniczych lub urzędach.
Podawanie wyroków do publicznej wiadomości
Sąd będzie musiał opublikować wyrok (np. na stronie internetowej) – na wniosek pokrzywdzonego - jeśli sprawca zostanie skazany za przemoc wobec funkcjonariusza lub osoby ratującej innych.
Natychmiastowe zatrzymanie sprawcy
Jeśli ktoś zostanie przyłapany na gorącym uczynku ataku, to policja ma obowiązek, a nie tylko możliwość, zatrzymać go i doprowadzić do sądu
Przyjęte rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Teraz nowelizacja trafi do Sejmu. Rzecznik rządu Adam Szłapka, odpowiadając na pytanie dziennikarzy, zapewnił, że nie ma żadnych przeciwskazań, żeby ustawa była rozpatrywana na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Zastrzegł, że decyzja należy do marszałka Sejmu.
Według MS zapisy mają być uzupełnieniem funkcjonującego już w Kodeksie przepisu o napaści na funkcjonariusza za pomocą „niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego”. Jak wskazano, obecnie występują trudności w jednoznacznym określeniu, co może być „niebezpiecznym przedmiotem” - dlatego nowy przepis kładzie nacisk na narażenie życia poszkodowanego, a nie na przedmioty użyte do ataku.
Przepisy przejściowe
W projekcie w celu wyeliminowania jakichkolwiek wątpliwości zaproponowano przepisy przejściowe, zgodnie z którymi uchylany przepis art. 231b § 2 k.k. będzie miał zastosowanie do czynów popełnionych do czasu wejścia w życie niniejszej ustawy.