REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nie tylko sprawca może być odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Lorek
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Nie tylko sprawca może być odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę
Nie tylko sprawca może być odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Pojęcia odszkodowania i szkody najczęściej kojarzą się z takimi osobami jak sprawca oraz pokrzywdzony. Niemniej jednak przy wyrządzeniu szkody mogą pojawić się jeszcze inni ludzie. Mogą nimi być także i ci, którzy na mocy przepisów prawa cywilnego są obowiązani do naprawienia szkody.

Odpowiedzialność za delikt

Przepisy prawa cywilnego przewidują reżim odpowiedzialności prawnej. Można ją podzielić między innymi na:

REKLAMA

REKLAMA

  • deliktową (z czynów niedozwolonych)
  • kontraktową (z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy).

Rozwijając tematykę cywilnoprawnej odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, należy zaznaczyć, iż może ją ponosić nie tylko jej sprawca. W tym miejscu warto przytoczyć przepis art. 422 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

„Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.”

W powyższym przepisie jest mowa o trzech osobach, czyli o:

REKLAMA

  • pomocniku,
  • podżegaczu,
  • korzystającym.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Ważne

Warto nadmienić, iż na podstawie art. 422 k.c. w związku z art. 441 § 1 k.c. istnieje możliwość dochodzenia solidarnej odpowiedzialności różnych osób odpowiedzialnych za szkodę w jednym pozwie, co skutkuje też koniecznością uiszczenia tylko jednej opłaty.

Pomocnik

Pomoc w wyrządzeniu szkody oznacza, najprościej to ujmując, ułatwienie albo umożliwienie sprawcy popełnienia czynu, który skutkował wyrządzeniem tejże szkody.

Może to więc polegać na przykład na:

  • dostarczeniu narzędzi (np. kamieni rzucanych w okno);
  • zapewnieniu środków transportu (np. samochodu);
  • zaniechaniu obowiązku weryfikacji legalności działań przedsiębiorcy;
  • udzielenie informacji.

Warto jednak w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2007 roku (III CSK 338/06), w myśl którego:

„Artykuł 422 kc nie obejmuje osoby, która pomogła w ukryciu szkody już wyrządzonej przez sprawcę, chyba że osoba ta jeszcze przed wyrządzeniem szkody zapewniła sprawcę o gotowości udzielenia pomocy do jej ukrycia lub świadomie skorzystała z tej szkody.”

Przypisanie odpowiedzialności z tytułu pomocnictwa może mieć miejsce tylko wówczas, gdy taka osoba miała świadomość tego, że pomaga sprawcy w popełnieniu czynu wyrządzającego szkodę. Może ona polegać na zamiarze bezpośrednim (gdy jest świadoma i tego chce), ale wystarczy nawet zamiar ewentualny (gdy przewiduje tylko możliwość i zgadza się na to). Pomocnik wcale nie musi mieć jakiejkolwiek korzyści z popełnionego czynu.

Z orzecznictwa sądowego wynika, że pomocnik, o którym mowa w art. 422 k.c. odpowiada za całość szkody nawet wtedy, gdy nie wiedział o tym, że wyrządzona szkoda będzie mieć dużo większe rozmiary niż przypuszczał i nigdy nie pomógłby sprawcy, jeżeli byłby świadomy tego jak duża szkoda zostanie spowodowana. Wynika to między innymi z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1972 roku oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2011 roku (I CSK 559/10).

Podżegacz

Podżeganie polega na nakłanianiu innej osoby do tego, żeby dopuściła się deliktu (czynu niedozwolonego). Rozumienie tego pojęcia na gruncie prawa cywilnego wzoruje się na prawie karnym, gdzie funkcjonuje pojęcie „podżegania”. Może ono być popełnione tylko umyślnie, w zamiarze bezpośrednim (gdy osoba chce tego dokonać). Ważne jest tutaj doprowadzenie namawianej osoby do powzięcia przez nią decyzji o popełnieniu czynu wyrządzającego szkodę.

Przykład

Przykładowo może to być sugestia, propozycja, ale też na przykład porada, gesty, mimika.

Korzystający

W omawianym przepisie art. 422 k.c. jest mowa także o korzystającym z wyrządzonej szkody. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1979 roku (II CR 360/79): „Korzyść uzyskaną przez pasera wyznacza wartość przyjętego przez niego mienia pochodzącego z przestępstwa, nie zaś zysku jaki otrzymał sprzedając później to mienie.”

Ważne

Prawodawca wprost w tej regulacji przewidział, iż odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje tylko tego, kto „świadomie” skorzystał, a więc tylko przypadki umyślnego działania.

W tym miejscu warto przytoczyć uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2017 roku (III CZP 89/17), w myśl której:

„Świadomie korzysta z wyrządzonej drugiemu szkody (art. 422 kc) ten, kto wie, że odnosi korzyść z cudzego czynu niedozwolonego.”

Należy nadmienić, iż korzystający nie odpowiada z tytułu art. 422 k.c. (brak odpowiedzialności odszkodowawczej) nawet w przypadku prawomocnego skazania przez sąd karny za paserstwo z winy nieumyślnej.

Podsumowanie

Wyrządzenie szkody skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą na gruncie prawa cywilnego. Obejmuje ona nie tylko sprawcę, ale również takie osoby jak pomocnik, podżegacz, korzystający. Oni wszyscy mogą zostać solidarnie pozwani przed sądem.

Warto dodać, iż na gruncie prawa karnego istnieją unormowania, na podstawie których odpowiedzialność karną ponoszą także: pomocnik, podżegacz, paser. Odpowiedzialność karna i cywilnoprawna wynikają z dwóch różnych, odrębnych dziedzin prawa. Niemniej jednak orzecznictwo, doktryna prawnicza w zakresie nieunormowanym prawem cywilnym nierzadko odnosi się do prawnokarnych regulacji odnośnie pomocnictwa, podżegania, paserstwa. Ponadto, niekiedy taka osoba może odpowiadać zarówno w postępowaniu karnym z tytułu popełnienia czynu zabronionego przewidzianego w prawie karnym, jak również w postępowaniu cywilnym z tytułu wyrządzonej szkody.

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy moja żona ma prawo do spadku po moich rodzicach?

„Kilka lat temu, kiedy byłem jeszcze kawalerem, zmarła moja mama. Teraz jestem już żonaty i niedawno zmarł mój ojciec. Jakie prawa do spadku ma moja żona? Czy dziedziczy ona razem ze mną?” – pyta Czytelnik.

Każdy pracownik ma prawo do tej dodatkowej pensji. Pracodawca ma obowiązek ją wypłacić

Dodatkowa pensja kojarzy się z pracownikami zatrudnionymi w sferze budżetowej. Jednak prawo do takiego świadczenia ma w określonych okolicznościach każdy pracownik, a pracodawca jest zobowiązany wypłacić mu należne pieniądze.

Nowe przepisy drogowe 2025: odbiorą prawo jazdy i zablokują kasowanie punktów karnych

Jeszcze w tym roku, w listopadzie lub grudniu wejdą w życie przepisy, które całkowicie zmienią zasady dla kierowców. Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym wprowadza rozwiązania, o których mówi się od miesięcy. Nowe regulacje zaskoczą wielu kierowców, bo prawo jazdy będzie można stracić znacznie szybciej niż dotąd.

Dodatek dopełniający - co to za świadczenie, dla kogo, ile można dostać?

Od 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa zmieniająca ustawę o rencie socjalnej. Zmiana ta była dość istotna, bowiem nowelizacja wprowadziła nowy dodatek – tak zwany dodatek dopełniający. Komu przysługuje, na jakich zasadach i ile wynosi?

REKLAMA

Co dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w 2026 r.? [LISTA]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności często zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną dostępne świadczenia i zasiłki? Oto najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i miejscu pracy.

Dodatkowy dzień wolny od pracy. I to już na przełomie października i listopada 2025. Nie trzeba brać urlopu. O jaki dzień chodzi?

Pracownicy mogą mieć długi weekend na przełomie października i listopada 2025 roku, ponieważ Dzień Wszystkich Świętych przypada w sobotę. Z tego powodu pula dni wolnych od pracy ulega zmianie. Wiele osób może otrzymać dodatkowy dzień wolny bez konieczności składania specjalnego wniosku. Oto szczegóły.

To trzeba sprawdzić właśnie teraz, przed końcem roku. Jeśli nie, w rocznym rozliczeniu możesz stracić ponad 7000,00 zł. Dlaczego?

Przełom roku to moment, w którym przedsiębiorców obciąża wiele specyficznych obowiązków. Dotyczą podatków, ubezpieczeń społecznych i wielu innych kwestii. Niektóre z nich mają jedynie charakter porządkowy, jednak od innych zależą kwestie finansowe.

Dodatkowy dzień wolny od pracy w 2026 r. za święto wypadające w sobotę lub niedzielę. Kto powinien dostać?

W praktyce najczęstszym wariantem pracowniczego czasu pracy jest pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą. W takim wariancie pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy tylko za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele. Ale ta zasada nie dotyczy tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy za święto wypadające w te dni. Warto wiedzieć, że w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w sobotę: 15 sierpnia (Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) oraz 26 grudnia (drugi dzień Bożego Narodzenia). Natomiast w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w niedziele: 5 kwietnia (Wielkanoc), 3 maja (Święto Narodowe Trzeciego Maja), 24 maja (Zielone Świątki), czy 1 listopada (Wszystkich Świętych) 2026 roku.

REKLAMA

Nowa opłata obejmie także te urządzenia - już niedługo uderzy wszystkich po kieszeni

Już niedługo trzeba będzie płacić więcej za urządzenia elektroniczne codziennego użytku, takie jak komputery (w tym laptopy), telewizory, tablety czy smartfony. Zostaną objęte nową opłatą, która ma w założeniu rekompensować ich używanie do pewnych celów. Jakich?

Komisje w całej Polsce w 2-10 minut uzdrawiają niepełnosprawne osoby. Tak uważają rodzice i opiekunowie

Do redakcji Infor.pl trafiają kolejne listy od rodziców albo opiekunów dzieci, którzy stracili prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Wszystkie listy opisują ten sam schemat pracy komisji lekarskich. Schemat dotyczy dzieci cierpiących na autyzm albo zespół Aspergera (nie zostały objęte kilka miesięcy temu korzystnymi dla niepełnosprawnych dzieci wytycznymi min. Ł. Krasonia). Dzieci te przez ostatnie lata dysponowały orzeczeniem z pkt 7 i 8 (= świadczenie pielęgnacyjne). I nagle w 2025 r. (przy okazji przedłużania ważności orzeczenia) seryjnie - tak opisują rodzice - mają miejsca "cudowne uzdrowienia". Dziecko jest pozbawione pkt 7 albo 8).

REKLAMA