Wiele osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie ma do końca świadomości, jakie przywileje, ulgi i zniżki im przysługują. Nawet ci, którzy posiadają orzeczenie od lat, często tracą szanse na oszczędności, nie korzystając z przysługujących im praw. Sprawdź, co dokładnie Ci przysługuje, aby w pełni wykorzystać wszystkie dostępne formy wsparcia.
- Zniżki, ulgi i darmowe przejazdy
- Przywileje w pracy i ulgi podatkowe
- Dofinansowanie z PFRON oraz wsparcie społeczne
- Inne przywileje dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Polski system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami jest rozbudowany, ale często zawiły i skomplikowany. Wiele osób, które posiadają orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie jest w pełni świadoma przysługujących im praw i przywilejów. Tymczasem dostęp do różnego rodzaju ulg, zniżek i świadczeń może znacząco poprawić ich jakość życia i odciążyć domowy budżet.
Zniżki, ulgi i darmowe przejazdy
Jednym z najbardziej odczuwalnych przywilejów jest dostęp do szeregu zniżek, które mają realny wpływ na codzienne życie. Posiadacze umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą liczyć na:
- ulgi komunikacyjne,
- zniżki w instytucjach kultury,
- zwolnienie z opłat RTV.
Ulgi komunikacyjne
Pociągi, autobusy miejskie, a także w niektórych miastach taksówki oferują zniżki dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz ich opiekunów. W zależności od przewoźnika i rodzaju biletu zniżka może wynosić od 30% do 50%. Zgodnie z art. 2 ustawy o ulgowych przejazdach środkami transportu zbiorowego, osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym uprawnione są do 37% zniżki przy przejazdach pociągami w relacjach krajowych, o ile podróżują z opiekunem.
Zniżki w instytucjach kultury
Muzea, kina, teatry, galerie i filharmonie często udostępniają bilety ulgowe dla osób z niepełnosprawnościami. W niektórych miejscach wstęp może być nawet całkowicie darmowy. Zniżki te są zwykle regulowane wewnętrznymi przepisami poszczególnych placówek, dlatego zawsze warto pytać o ulgi, kupując bilet.
Zwolnienie z opłat RTV
Zgodnie z art. 2 ustawy o opłatach abonamentowych, osoby, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, są zwolnione z opłat abonamentowych za radio i telewizję. Aby skorzystać z tego przywileju, należy złożyć wniosek w Poczcie Polskiej, dołączając do niego kopię orzeczenia oraz wypełniony formularz zgłoszeniowy. Prawo to przysługuje niezależnie od faktu, czy odbiornik jest użytkowany w mieszkaniu, czy w innym miejscu.
Przywileje w pracy i ulgi podatkowe
Osoby zatrudnione, które posiadają umiarkowany stopień niepełnosprawności, również mają szereg istotnych uprawnień. Zgodnie z art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Prawo do takiej normy czasu pracy przysługuje bez względu na przyczynę niepełnosprawności.
Dodatkowo, przerwa wliczana do czasu pracy wynosi 15 minut, a pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych. Zgodnie z art. 19 ustawy, urlop ten przysługuje po przepracowaniu roku u pracodawcy od momentu uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności.
Jeśli chodzi o podatki, to kluczowa jest ulga rehabilitacyjna. Zgodnie z art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik może odliczyć od dochodu wydatki związane z rehabilitacją, w tym m.in. na leki, sprzęt ortopedyczny, a także na opłacenie pobytu na turnusie rehabilitacyjnym.
Odliczenie w ramach ulgi rehabilitacyjnej jest możliwe tylko po spełnieniu wszystkich warunków, w tym posiadania odpowiednich faktur i udokumentowania wydatków. Nie wszystkie wydatki podlegają odliczeniu, dlatego każdą sytuację należy weryfikować indywidualnie.
Ulga na samochód. Jak zaoszczędzić 3000 zł rocznie?
Pan Jacek, posiadający orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, które uprawnia go do korzystania z samochodu jako środka transportu na cele rehabilitacyjne, poniósł w 2026 roku następujące wydatki:
- Zakup paliwa: łącznie wydał 3500 zł
- Wymiana opon: 400 zł
- Serwis i ubezpieczenie samochodu: 1500 zł
- Zakup nowego fotelika samochodowego dostosowanego do jego potrzeb: 800 zł
- Leki na stałe: 2000 zł.
Zgodnie z przepisami, Pan Jacek może odliczyć od dochodu wydatki na zakup, serwis i paliwo do samochodu, ale z limitem 2280 zł rocznie. Może także odliczyć wydatki na leki, ale tylko te, które przekraczają 100 zł miesięcznie (czyli 1200 zł rocznie). Nowością, o której nie wszyscy wiedzą, jest możliwość odliczenia zakupu specjalistycznego fotelika, który, ze względu na swoje przystosowanie, jest uznawany za sprzęt rehabilitacyjny.
Wyliczenie ulgi:
1. Odliczenie z tytułu samochodu: Pan Jacek wydał łącznie 5400 zł na paliwo, opony, serwis i ubezpieczenie (3500 + 400 + 1500). Może odliczyć tylko do limitu 2280 zł
2. Odliczenie z tytułu leków: Wydał 2000 zł, więc może odliczyć 800 zł (2000 zł - 1200 zł)
3. Odliczenie z tytułu fotelika: Wydał 800 zł, które może w całości odliczyć jako wydatek nielimitowany
Suma odliczeń: 2280 zł (samochód) + 800 zł (leki) + 800 zł (fotelik) = 3880 zł.
Dofinansowanie z PFRON oraz wsparcie społeczne
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą ubiegać się o dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Środki te przeznaczone są na:
- Zakup sprzętu rehabilitacyjnego: Od wózków inwalidzkich, po laski, kule, czy inne specjalistyczne urządzenia, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie. Dofinansowanie jest udzielane na podstawie wniosku złożonego w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR);
- Likwidację barier: Dofinansowanie można uzyskać na likwidację barier architektonicznych w miejscu zamieszkania, takich jak budowa podjazdów, instalacja wind, czy dostosowanie łazienki do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Zgodnie z art. 35a ustawy o rehabilitacji, dofinansowanie to może wynieść nawet do 95% kosztów przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż do wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce;
- Udział w turnusach rehabilitacyjnych: PFRON dofinansowuje również koszty turnusów, które są niezbędne dla poprawy stanu zdrowia i funkcjonowania.
Inne przywileje dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Oprócz wymienionych wyżej, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na:
- Zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych: Zgodnie z art. 8 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności są zwolnione z tego podatku przy zakupie samochodu, o ile jest on przeznaczony na ich własny użytek;
- Dodatkowe punkty w rekrutacji: Na niektórych uczelniach wyższych, posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności może być dodatkowo premiowane w procesie rekrutacji;
- Pierwszeństwo w dostępie do usług: W wielu instytucjach publicznych, bankach i urzędach, osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do obsługi poza kolejnością.
Przywileje nie są przyznawane automatycznie. Konieczne jest złożenie odpowiednich wniosków, np. w Poczcie Polskiej w przypadku opłat RTV, czy też poinformowanie pracodawcy o posiadanym orzeczeniu.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2024 poz. 44)