Niezależnie od zwolnień z opodatkowania, emeryci mają prawo do skorzystania z ulg, które można odliczyć od podstawy opodatkowania w rocznym zeznaniu PIT. W praktyce największe znaczenie dla seniorów mają ulga rehabilitacyjna oraz w jej ramach – ulga na leki.
- Ulga rehabilitacyjna. Limity i zasady odliczania wydatków
- Ulga rehabilitacyjna. Kluczowe wskazówki dla emerytów
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, podatnicy mają prawo odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych. Ulga ta jest przeznaczona dla osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności (lub osoby, na których utrzymaniu pozostają).
Co ważne, ulga rehabilitacyjna nie ma charakteru jednolitego. Niektóre wydatki podlegają limitom kwotowym, natomiast inne są odliczane w pełnej wysokości. Dla przykładu, wydatki na leki można odliczyć w całości, o ile spełniają warunki określone w powyższym przepisie.
Ulga rehabilitacyjna. Limity i zasady odliczania wydatków
Wydatki w ramach ulgi rehabilitacyjnej dzielą się na dwie grupy: wydatki, które można odliczyć w pełnej wysokości oraz wydatki podlegające limitowi kwotowemu.
Wydatki podlegające odliczeniu w pełnej wysokości (bez limitu)
Wydatki z tej grupy można odliczyć od dochodu w kwocie faktycznie poniesionej i udokumentowanej. Nie ma znaczenia, jak duża jest ta kwota.
Kategoria wydatku | Co obejmuje (przykłady) | Warunki odliczenia |
|---|---|---|
Opłacenie turnusu rehabilitacyjnego | Koszt udziału w turnusie, zgodnie z fakturą. | Należy posiadać zaświadczenie od organizatora o zakwalifikowaniu na turnus. |
Zakup sprzętu | Sprzęt rehabilitacyjny, pomoce techniczne, indywidualne wyposażenie ułatwiające wykonywanie czynności życiowych (np. łóżka ortopedyczne, schodołazy, aparaty słuchowe, wózki inwalidzkie). | Musi to być sprzęt faktycznie niezbędny w związku z niepełnosprawnością (wymagane orzeczenie). |
Zakup leków | Zakup leków stale używanych, przepisanych przez lekarza specjalistę. | Kluczowy warunek: odliczeniu podlega kwota stanowiąca nadwyżkę ponad 100 zł w danym miesiącu. |
Przystosowanie mieszkania | Wydatki na dostosowanie i wyposażenie mieszkania do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (np. instalacja podjazdów, likwidacja barier architektonicznych w łazience). | Musi dotyczyć faktycznie zajmowanego lokalu/budynku mieszkalnego. |
Opłacenie opieki medycznej | Opłaty za pobyt w zakładzie leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, usługi pielęgniarskie i opiekuńcze (jeżeli opieka jest niezbędna ze względu na niepełnosprawność). | Konieczne jest udokumentowanie fakturami/rachunkami za usługi. |
Psy asystujące | Wydatki na zakup i szkolenie psa asystującego (specjalnie wyszkolonego). | Warunkiem jest posiadanie orzeczenia oraz certyfikatu psa asystującego. |
[Uzupełnienie 2026] Usługi terapeutyczne | Opłacenie wizyt u psychologa klinicznego i neuropsychologa, jeżeli są one ściśle związane z niepełnosprawnością. | Wymagane jest skierowanie lub zaświadczenie od lekarza specjalisty. |
Wydatki objęte limitem kwotowym
Odliczenie tych wydatków jest ograniczone do ustawowo określonej kwoty, niezależnie od tego, ile faktycznie wydano.
Kategoria wydatku | Roczny limit odliczenia | Warunki odliczenia |
|---|---|---|
Opłacenie transportu/przejazdów | 2280 zł | Limit ten dotyczy opłacenia usług transportu dla osoby niepełnosprawnej (lub przewozu własnym samochodem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne). |
Utrzymanie psa asystującego | 2280 zł | Limit ten dotyczy kosztów utrzymania psa (np. wyżywienie, wizyty weterynaryjne) wpisanego do ewidencji. |
[Uzupełnienie 2026] Środki absorpcyjne | Wydatki na pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, podkłady i inne środki absorpcyjne. | Planowany limit to 2280 zł rocznie (ostateczna kwota wymaga potwierdzenia w ustawie na 2026 r.). |
Ulga rehabilitacyjna. Kluczowe wskazówki dla emerytów
Emeryci, którzy często korzystają z ulgi rehabilitacyjnej, powinni pamiętać o kilku kluczowych zasadach, które mają bezpośredni wpływ na wysokość odliczenia:
Odliczenie leków – zasada 100 zł
Jest to najczęściej popełniany błąd w rozliczeniach. Ulga nie dotyczy całej kwoty wydanej na leki, lecz tylko tej części miesięcznych wydatków, która przekracza 100 zł.
Odliczanie wydatków na leki (zasada 100 zł)
Pan Adam (73 lata) posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i stale przyjmuje leki przepisane przez lekarza specjalistę. Aby prawidłowo obliczyć przysługującą mu ulgę w zeznaniu podatkowym za 2025 rok, musi sumować wydatki na leki w każdym miesiącu. Miesięczny limit wydatków, który należy przekroczyć, aby móc odliczyć nadwyżkę, wynosi 100 zł.
Poniżej przedstawiono wydatki Pana Adama na leki w pierwszych miesiącach 2025 roku wraz z kwotą do odliczenia:
Styczeń: Wydatki na leki wyniosły 350 zł. Kwota do odliczenia to nadwyżka ponad 100 zł, czyli 250 zł (350 zł - 100 zł).
Luty: Wydatki wyniosły 80 zł. Ponieważ wydatki nie przekroczyły 100 zł, kwota do odliczenia wynosi 0 zł.
Marzec: Wydatki wyniosły 150 zł. Kwota do odliczenia to nadwyżka ponad 100 zł, czyli 50 zł (150 zł - 100 zł).
Kwiecień: Wydatki wyniosły 220 zł. Kwota do odliczenia to nadwyżka ponad 100 zł, czyli 120 zł (220 zł - 100 zł).
Podsumowanie odliczenia za cztery miesiące:
Pan Adam w skali tych czterech miesięcy może odliczyć: 250 zł+0 zł+50 zł+120 zł=420 zł.
Wskazówka dla emeryta: Kluczowe jest sumowanie wydatków lekowych w każdym miesiącu oddzielnie. Nawet jeśli emeryt wyda łącznie dużą kwotę w ciągu roku, ale w większości miesięcy nie przekroczy progu 100 zł, jego faktyczna ulga może być niższa niż oczekiwana. Dlatego niezbędne jest przechowywanie wszystkich faktur i paragonów, aby prawidłowo obliczyć miesięczne nadwyżki.
Koszty własnego transportu (samochód)
Limit 2280 zł dotyczy również przewozu osoby niepełnosprawnej własnym samochodem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. W tym przypadku nie trzeba przedstawiać rachunków za paliwo, lecz wystarczy oświadczenie o poniesieniu wydatku w danym roku, przy czym kwota odliczenia nie może przekroczyć rocznego limitu.
Łączenie ulg i dofinansowania
Emeryci i renciści mogą skorzystać z ulgi, nawet jeśli część kosztów została pokryta z innych źródeł (np. ZUS, PFRON, zakłady pracy, fundacje). Warunek: odliczeniu podlega wyłącznie część wydatków, która nie została sfinansowana lub dofinansowana z tych funduszy.
Łączenie ulgi z dofinansowaniem PFRON
Pani Elżbieta (68 lat, na rencie) kupiła nowy wózek inwalidzki, który kosztował 15 000 zł.
• Dofinansowanie: Pani Elżbieta otrzymała dofinansowanie z PFRON (Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) w wysokości 10 000 zł.
• Wkład własny: Z własnych środków pokryła pozostałą część, czyli .
Odliczenie w PIT:
Zgodnie z zasadą, Pani Elżbieta może odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wyłącznie tę kwotę, którą faktycznie poniosła z własnej kieszeni.
• Kwota do odliczenia: 5000 zł.
Wniosek: Kwota dofinansowana z PFRON (10 000 zł) nie może być odliczona, ponieważ nie stanowiła wydatku obciążającego bezpośrednio budżet Pani Elżbiety. W ten sposób ulga pozwala na odzyskanie części pieniędzy wydanych z majątku osobistego, ale nie jest mechanizmem podwójnego zysku.
Udokumentowanie i weryfikacja
Każdy wydatek musi być udokumentowany fakturą, rachunkiem lub dowodem wpłaty, z którego jasno wynika, kto, kiedy i za co zapłacił. W przypadku braku dokumentu, odliczenie jest niemożliwe.
Wydatki na niepełnosprawnego współmałżonka
Jeżeli emeryt pozostaje w związku małżeńskim i dochody nie pozwalają mu na pełne odliczenie ulgi (lub nie miał dochodów do odliczenia), może odliczyć wydatki poniesione na niepełnosprawnego współmałżonka.
Wymagane jest, aby współmałżonek był na jego utrzymaniu i spełniał warunki (np. posiadał orzeczenie o niepełnosprawności).
W przypadku wydatków na niepełnosprawnego współmałżonka kluczowy jest limit jego dochodów. Aby móc odliczyć wydatki na niepełnosprawnego podopiecznego (w tym współmałżonka), jego roczny dochód (nie licząc rent socjalnych, zasiłków pielęgnacyjnych czy dodatków dla sierot zupełnych) nie może przekroczyć 16 061,28 zł (limit ten może być nieznacznie wyższy w 2026 r. z uwagi na waloryzację).
Odliczenie wydatków współmałżonka
Pani Zofia (75 lat) i Pan Jan (78 lat) są małżeństwem. Pani Zofia posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i poniosła w roku podatkowym udokumentowane wydatki rehabilitacyjne na kwotę 7000 zł (np. turnus i leki). Pani Zofia otrzymuje rentę, która z uwagi na kwotę wolną od podatku jest zbyt niska, by mogła w pełni odliczyć ulgę 7000 zł (ma zbyt mały dochód do opodatkowania). Pan Jan (zdrowy współmałżonek) posiada emeryturę opodatkowaną i ma wystarczającą podstawę opodatkowania, aby odliczyć całą ulgę.
Odliczenie w PIT:
Ponieważ Pani Zofia jest na utrzymaniu Pana Jana (jej dochody są niskie), a jej wydatki rehabilitacyjne spełniają warunki, Pan Jan ma prawo odliczyć całą kwotę 7000 zł od własnego dochodu w swoim zeznaniu PIT (lub w ramach wspólnego rozliczenia).
Wniosek:
Mechanizm ten pozwala na efektywne wykorzystanie ulgi rehabilitacyjnej w ramach rodziny. Jeżeli osoba niepełnosprawna nie ma wystarczającego dochodu do opodatkowania, aby skorzystać z ulgi, może to za nią zrobić współmałżonek. Warunkiem jest to, aby wydatki były poniesione w związku z niepełnosprawnością małżonka, który pozostaje na utrzymaniu osoby odliczającej ulgę.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 511, z późn. zm.)