Choć przepisy w tym zakresie obowiązują już od 2016 r. – wciąż nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że wyrzucenie znicza do znajdującego się na cmentarzu pojemnika na odpady zmieszane, może wiązać się z poważnymi konsekwencjami – nie tylko dla środowiska naturalnego, ale również dla portfela sprawcy takiego wykroczenia (które niekiedy może nawet zostać uznane za przestępstwo). Mowa o coraz popularniejszych na polskich cmentarzach zniczach elektronicznych (w tym zniczach led) oraz zniczach solarnych.
- Elektrośmieci (zwane również elektroodpadami) – czym są, zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym i co mają wspólnego z cmentarzem i zbliżającym się Świętem Zmarłych?
- Elektrośmieci (zwane również elektroodpadami), a więc również zużyte znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne wymagają odpowiedniego postępowania – nie można wrzucać ich do „zwykłych” pojemników na odpady
- Za wyrzucenie elektrośmieci (zwanych również elektroodpadami), a więc również zużytych zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych do „zwykłych” pojemników na odpady – grożą poważne konsekwencje
- Nowe pojemniki na odpady pojawiają się na cmentarzach i „załatwiają sprawę”, ale… nie na wszystkich, co oznacza, że większość osób nadal musi zabierać ze sobą zużyte znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne
Elektrośmieci (zwane również elektroodpadami) – czym są, zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym i co mają wspólnego z cmentarzem i zbliżającym się Świętem Zmarłych?
Elektrośmieci (zwane również elektroodpadami) i zasady postępowania z elektrośmieciami zostały uregulowane w ustawie szczególnej względem ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, a mianowicie – w ustawie z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Zgodnie z art. 4 pkt 13 i 24 ww. ustawy – przez elektrośmieci należy rozumieć zużyty sprzęt, czyli – zużyte urządzenie, którego prawidłowe działanie jest uzależnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych, oraz urządzenie mogące służyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych, które są zaprojektowane do użytku przy napięciu elektrycznym nieprzekraczającym 1000 V dla prądu przemiennego oraz 1500 V dla prądu stałego, którego posiadacz pozbywa się lub zamierza się pozbyć.
Wśród urządzeń elektrycznych i elektronicznych, które – w przypadku zamiaru pozbycia się ich – kwalifikują się jako elektrośmieci, rozróżnia się:
- sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury (jak m.in. chłodziarki, zamrażarki, sprzęt automatycznie wydający produkty chłodzone, sprzęt klimatyzacyjny, sprzęt do osuszania, pompy ciepła),
- ekrany, monitory i sprzęt zawierający ekrany o powierzchni większej niż 100 cm2 (jak m.in. odbiorniki telewizyjne, cyfrowe ramki LCD do zdjęć, laptopy, notebooki),
- lampy (jak m.in. proste lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne, lampy fluorescencyjne, wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe i lampy metalohalogenkowe, niskoprężne lampy sodowe, diody elektroluminescencyjne (LED)),
- sprzęt wielkogabarytowy, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm, w szczególności: urządzenia gospodarstwa domowego, sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny, sprzęt konsumencki, oprawy oświetleniowe, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, sprzęt muzyczny, narzędzia elektryczne i elektroniczne, zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy, wyroby medyczne, przyrządy stosowane do monitorowania i kontroli, automaty wydające, sprzęt do wytwarzania prądów elektrycznych (jak m.in. pralki, suszarki do odzieży, zmywarki, kuchenki, piekarniki elektryczne),
- sprzęt małogabarytowy, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm, w szczególności: urządzenia gospodarstwa domowego, sprzęt konsumencki, oprawy oświetleniowe, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, sprzęt muzyczny, narzędzia elektryczne i elektroniczne, zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy, wyroby medyczne, przyrządy stosowane do monitorowania i kontroli (jak m.in. odkurzacze, urządzenia do szycia, kuchenki mikrofalowe, sprzęt wentylujący, żelazka, tostery, noże elektryczne, czajniki elektryczne, zegary i zegarki), jak również
- małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm (jak m.in. telefony, GPS, kalkulatory kieszonkowe, routery, komputery osobiste, drukarki).
Każdy sprzęt elektryczny i elektroniczny, podlega oznakowaniu symbolem selektywnego zbierania, który przedstawia przekreślony kołowy kontener na odpady:
Wzór oznakowania sprzętu elektrycznego i elektronicznego symbolem selektywnego zbierania
Inne
Symbol ten, musi zostać umieszczony na sprzęcie w sposób wyraźny, czytelny i trwały, a jeżeli jest to uzasadnione wielkością lub funkcją sprzętu – na opakowaniu i dokumentach dołączonych do sprzętu, przez podmiot, który wprowadza ten sprzęt do obrotu.
Z powyższego zastawienia i definicji sprzętów elektrycznych i elektronicznych oraz elektrośmieci wynika, że do elektroodpadów zaliczają się również zużyte znicze, które posiadają elektroniczne akumulatory, baterie, świetlówki i lampki/diody LED, czyli – znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne.
Elektrośmieci (zwane również elektroodpadami), a więc również zużyte znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne wymagają odpowiedniego postępowania – nie można wrzucać ich do „zwykłych” pojemników na odpady
Elektrośmieci, a więc również zużyte znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne wymagają szczególnego postępowania – zgodnie z art. 34 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym – zakazane jest ich umieszczanie łącznie z innymi odpadami, czyli – nie mogą być one wrzucane do „zwykłych” koszy na śmieci, razem z innymi (np. zmieszanymi) odpadami.
Posiadacz elektroodpadów zobowiązany jest do ich przekazania podmiotowi uprawnionemu do zbierania zużytego sprzętu, czyli do wyznaczonego przez gminę punktu selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u) lub może się ich pozbyć poprzez umieszczenie w specjalnym, wyznaczonym w tym celu, pojemniku na elektrośmieci.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – utworzenie wspomnianego powyżej PSZOK-u, w sposób umożliwiający łatwy dostęp do niego wszystkim mieszkańcom, jest obowiązkiem każdej gminy. Są to miejsca, w których mieszkańcy danej gminy, mogą bezpłatnie pozostawić swoje odpady, których nie mogą wyrzucić do przydomowych pojemników. W ramach PSZOK – gmina ma obowiązek zapewnienia przyjmowania co najmniej: papieru, metalów, tworzyw sztucznych, szkła, odpadów opakowaniowych wielomateriałowych, bioodpadów, odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igieł i strzykawek), zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon, odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych, a od początku 2025 r. także tekstyliów i odzieży.
Zużytych zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych również nie można zatem umieścić w „zwykłym”, cmentarnym pojemniku/kontenerze na odpady, a – trzeba udać się z nimi do PSZOK-u lub wyrzucić je do specjalnie wyznaczonego w tym celu pojemnika na odpady elektroniczne.
Za wyrzucenie elektrośmieci (zwanych również elektroodpadami), a więc również zużytych zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych do „zwykłych” pojemników na odpady – grożą poważne konsekwencje
Zgodnie z art. 95 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym – umieszczenie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, a więc również zużytych zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych łącznie z innymi odpadami – stanowi wykroczenie, za które można zostać ukaranym kara grzywny w wysokości nawet 5 000 zł.
Z uwagi jednak na fakt, iż elektroodpady – jeżeli nie będą odpowiednio utylizowane – mogą przedostać się do gleby i wód gruntowych, tym samym – zanieczyszczając środowisko naturalne – osoba, która pozbywa się ich wbrew przepisom, poza odpowiedzialnością z kodeksu wykroczeń, może również podlegać odpowiedzialności karnej (za przestępstwo), na podstawie art. 183 kodeksu karnego. Zgodnie z ww. przepisem – kto wbrew przepisom, usuwa odpady w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym – podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli sprawca ww. czynu działa nieumyślnie – maksymalna kara, jaką może ponieść to 5000 zł grzywny, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 5.
Nowe pojemniki na odpady pojawiają się na cmentarzach i „załatwiają sprawę”, ale… nie na wszystkich, co oznacza, że większość osób nadal musi zabierać ze sobą zużyte znicze elektroniczne (w tym znicze led) oraz znicze solarne
Celem rozwiązania „problemu” pozbywania się coraz popularniejszych zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych, niektóre cmentarze w Polsce, decydują się na postawienie, na swoim terenie, specjalnych pojemników na elektrośmieci. Tak też, w październiku br. (w związku ze zbliżającym się Świętem Zmarłych), uczyniły dwa cmentarze komunalne w Gliwicach.
– „Do tej pory takie odpady często trafiały do pojemników na odpady zmieszane, a ze względu na fakt, że należą do grupy elektroodpadów, wymagają odpowiedniego postępowania. Segregowanie śmieci, zwłaszcza tych zawierających metale ciężkie czy substancje chemiczne, ma ogromne znaczenie dla ochrony środowiska. Dzięki specjalnym pojemnikom trafiają one do recyklingu, gdzie możliwe jest odzyskanie surowców i bezpieczne unieszkodliwienie niepożądanych składników.” – podkreśla Miejski Zarząd Usług Komunalnych w Gliwicach i dodaje:
– „Zachęcamy, aby korzystać z przygotowanych koszy i świadomie dbać o czystość otoczenia. To drobny gest, który realnie wpływa na ochronę środowiska i sprawia, że miejsca pamięci w naszym mieście będą nie tylko zadbane, ale i przyjazne naturze.”1
W Gliwicach, w pojemniki na elektroodpady, wyposażone zostały:
- Cmentarz Centralny, położony przy ulicy Kozielskiej, na granicy dzielnic Stare Gliwice i Wojska Polskiego oraz
- Cmentarz Lipowy, położony w gliwickiej dzielnicy Zatorze.
W przypadku cmentarzy, na których na dzień dzisiejszy nie zostały jeszcze wyznaczone pojemniki na elektrośmieci – korzystającym ze zniczy elektronicznych (w tym zniczy led) oraz zniczy solarnych – po ich zużyciu, nie pozostaje natomiast nic innego, jak zabrać znicze ze sobą i odwieźć je do PSZOK-u albo wyrzucić do innego, wyznaczonego przez gminę pojemnika na elektroodpady. W żadnym wypadku, nie należy jednak wyrzucać ich do znajdujących się na cmentarzach pojemników/kontenerów na odpady zmieszane.
1 Portal Miejski 24gliwice, „Nowe pojemniki na odpady na gliwickich cmentarzach komunalnych. Co można tam wrzucać?”, 1 październik 2025 r.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 573)
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 734)
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 383)