Od 1 grudnia 2025 r., w niektórych gminach w Polsce, obowiązują nowe zasady pozbywania się bioodpadów. Dlaczego frakcja bio, czyli m.in. odpady stanowiące części roślin, pochodzące z pielęgnacji przydomowych ogrodów, nie będą w najbliższym czasie przyjmowane od właścicieli nieruchomości i w jaki sposób należy nimi zatem gospodarować?
- Czym są odpady komunalne oraz jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich segregacji?
- Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów (PSZOK) alternatywą dla przydomowych pojemników na odpady i miejscem pozbywania się odpadów, które do pojemników na śmieci trafić nie mogą
- Bioodpady – czym są i w jaki sposób można się ich pozbywać z nieruchomości?
- Od 1 grudnia 2025 r. nowe zasady pozbywania się bioodpadów w niektórych gminach w Polsce
- Kompostownik przydomowy alternatywną metodą gospodarowania bioodpadami i sposobem na obniżenie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości
Czym są odpady komunalne oraz jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich segregacji?
Odpady komunalne – zgodnie z definicją ustawową – stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – segregacji, czyli selektywnemu zbieraniu odpadów komunalnych w każdej gminie, podlegają co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, jak również – w wyznaczonym przez gminę punkcie selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u): odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony oraz odpady tekstylne i odzieży, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.
Co istotne – rada gminy może w tzw. regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż wyżej wymienione oraz określić wymagania w zakresie selektywnego zbierania tych odpadów.
Na każdym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie jego nieruchomości, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wymaganiami określonymi przez radę gminy w wydanym przez nią regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, a zatem – zbierania odpadów do pojemników lub worków w odpowiednich kolorach. Jaki podział pojemników (lub odpowiednio – worków) służących do zbierania różnego rodzaju odpadów, aktualnie obowiązuje?
Do pojemników / worków w kolorze:
- niebieskim, oznaczonych napisem „papier” – podlegają zbieraniu odpady z papieru, w tym odpady z tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, czyli – opakowania z papieru, karton, katalogi, ulotki, gazety, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki,
- zielonym, oznaczonym napisem „szkło” – podlegają zbieraniu odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, czyli – butelki i słoiki po napojach i żywności (w tym butelki po napojach alkoholowych i olejach roślinnych),
- żółtym, oznaczonym napisem „metale i tworzywa sztuczne” – podlegają zbieraniu odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady z tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, czyli – plastikowe opakowania po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe, aluminiowe i metale kolorowe,
- brązowym, oznaczonym napisem „bio” – podlegają zbieraniu bioodpady, czyli – to co może ulec biodegradacji, a więc odpadki warzywne i owocowe, gałęzie drzew i krzewów, czy skoszona trawa.
Należy również pamiętać, że od początku 2025 r. selektywnej zbiórce podlegają również odpady tekstylne (czyli – tekstylia, odzież i obuwie). Do odpadów tekstylnych nie zostały wydzielone osobne pojemniki / worki w ramach systemu segregacji (ponieważ jest ich zbyt mało), ale na gminie ciąży obowiązek zorganizowania punktów ich zbiórki. Może to być PSZOK lub ustawione przez gminę w tym celu, w wyznaczonych miejscach, pojemniki.
Z kolei od października 2025 r., opakowania po napojach, a konkretnie:
- plastikowe butelki o pojemności do 3 l,
- metalowe puszki o pojemności do 1 l oraz
- szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5,
zostały objęte tzw. systemem kaucyjnym, co oznacza, że – są one warte od 50 groszy do 1 złotówki, a informacja o tym powinna każdorazowo widnieć na opakowaniu.
Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów (PSZOK) alternatywą dla przydomowych pojemników na odpady i miejscem pozbywania się odpadów, które do pojemników na śmieci trafić nie mogą
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – jednym z obowiązków każdej gminy w Polsce w zakresie zapewnienia czystości i porządku na swoim terenie, jest utworzenie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK), w sposób umożliwiający łatwy dostęp do niego wszystkim mieszkańcom danej gminy. PSZOK są miejscami, w których mieszkańcy danej gminy, mogą bezpłatnie pozostawić swoje odpady, których z jakichś przyczyn nie chcą (bo np. mają ich zbyt dużo lub odpady te są za dużych gabarytów), a przede wszystkim nie mogą wyrzucić do przydomowych pojemników. W ramach PSZOK – gmina ma obowiązek zapewnienia przyjmowania co najmniej:
- papieru,
- metali,
- tworzyw sztucznych,
- szkła, odpadów opakowaniowych wielomateriałowych,
- bioodpadów,
- odpadów niebezpiecznych,
- przeterminowanych leków i chemikaliów,
- odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igieł i strzykawek),
- zużytych baterii i akumulatorów,
- zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
- mebli i innych odpadów wielkogabarytowych,
- zużytych opon,
- odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych,
- a od początku 2025 r. – także odpadów tekstyliów i odzieży.
Bioodpady – czym są i w jaki sposób można się ich pozbywać z nieruchomości?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14.12.2012 r. o odpadach – bioodpady stanowią – ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady żywności i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, w tym restauracji, stołówek oraz zakładów zbiorowego żywienia, biur, hurtowni i jednostek handlu detalicznego, a także podobne odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność.
W przypadku gospodarstw przydomowych, bioodpady stanowić będą to zatem – odpady pochodzące z ogrodów, resztki żywności i odpady kuchenne.
Bioodpady pochodzące z gospodarstw domowych, stanowią jedną z frakcji odpadów komunalnych, która zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach podlega selektywnemu zbieraniu. Oznacza to, że można się ich pozbywać w następujący sposób:
- gromadząc w pojemnikach lub workach koloru brązowego, oznaczonych napisem "Bio" (zgodnie z par. 2 ust. 5 rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów) lub
- pozostawiając je w PSZOK wyznaczonym na terenie danej gminy, który – co do zasady (zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) – ma obowiązek je przyjmować.
Od 1 grudnia 2025 r. nowe zasady pozbywania się bioodpadów w niektórych gminach w Polsce
Okazuje się jednak, że w niektórych gminach w Polsce, w okresie od 1 grudnia do 31 marca, przyjmowanie bioodpadów przez PSZOK może zostać wstrzymane. Jedną z takich gmin jest gmina Dobroń, znajdująca się w województwie łódzkim.
Zgodnie z Regulaminem Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) na terenie Gminy Dobroń – „W okresie od grudnia do marca bioodpady nie będą przyjmowane do PSZOK.” Przy czym – za bioodpady – gmina uznaje „odpady stanowiące części roślin, pochodzące z pielęgnacji ogrodów luźne, bez opakowania”.
Jak poinformował portalsamorządowy.pl – zamknięcie PSZOK w gminie Dobroń dla bioodpadów na okres zimowy, związane jest z technologią przetwarzania tych odpadów. „Prosimy o uwzględnienie tej informacji przy planowaniu porządków” – zaapelowały do swoich mieszkańców władze gminy.
Należy jednak mieć świadomość, że jeżeli gmina nie zapewnia przyjmowania bioodpadów przez PSZOK – zgodnie z art. 3 ust. 2c ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – zobowiązana jest do zapewnienia odbierania tych odpadów z miejsc ich wytwarzania (czyli z nieruchomości), w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W okresie od grudnia 2025 do marca 2026 r., mieszkańcy gminy Dobroń w województwie łódzkim i innych gmin w Polsce, w których obowiązują podobne zasady selektywnego zbierania odpadów komunalnych – mogą zatem bioodpady pochodzące z gospodarstw domowych nadal gromadzić w workach i pojemnikach koloru brązowego, które gmina zobowiązana jest cyklicznie odbierać z nieruchomości.
Kompostownik przydomowy alternatywną metodą gospodarowania bioodpadami i sposobem na obniżenie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości
Alternatywną metodą gospodarowania bioodpadami (zamiast pozbywania się ich poprzez umieszczanie w brązowych workach i pojemnikach na śmieci lub wywożenie do PSZOK) jest posiadanie przydomowego kompostownika. Kompostowanie to nie tylko sposób na ograniczenie ilości odpadów, ale też realna korzyść dla ogrodu i portfela jego posiadacza oraz dla środowiska naturalnego.
Według najnowszego raportu Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, w 2024 r. w Polsce zebrano selektywnie ponad 2,8 mln ton bioodpadów komunalnych, z czego ponad 60% zostało poddane recyklingowi u źródła, czyli m.in. poprzez kompostowanie w gospodarstwach domowych. To pokazuje, że coraz więcej osób dostrzega potencjał w resztkach ogrodowych i kuchennych.
Kompostowanie to:
- naturalny sposób na ograniczenie ilości odpadów,
- oszczędność pieniędzy – mniej worków na śmieci, mniej nawozów do kupienia,
- lepsza jakość gleby – kompost to doskonały nawóz,
- realny wkład w ochronę klimatu – mniej metanu ze składowisk.
Kompostować można:
- obierki warzyw i owoców, fusy z kawy i herbaty,
- zwiędłe kwiaty, liście, trawę, drobne gałęzie,
- skorupki jaj, kartony po jajkach, ręczniki papierowe (czyste), wykonane z czystej celulozy i pozbawione dodatkowych substancji chemicznych,
a sam kompostownik można rozróżnić ze względu na materiał wykonania, sposób działania na miejsce czy skalę użytkowania. Wyróżnia się m.in. kompostowniki ogrodowe:
- otwarte – z wyglądu przypominające skrzynię, wykonane np. z drewnianych ram,
- zamknięte (silosowe) – plastikowe lub drewniane, z wentylacją, które przyspieszają proces kompostowania i ograniczają zapachy,
- obrotowe – złożone z zamkniętego, obrotowego bębna, który wypełniają się materiałami kompostowanymi. Dzięki obrotom zgromadzony w nich materiał ulega napowietrzeniu, co ma przyspieszyć kompostowanie,
- z podziałem na komory (modułowe) – składające się z kilku przylegających do siebie pojemników lub komór, których konstrukcja pozwala na jednoczesne prowadzenie różnych etapów kompostowania, takich jak: zbieranie, rozkład, dojrzewanie.
jak również kompostowniki balkonowe/domowe:
- kuchenne – przeznaczone głównie do przetwarzania resztek organicznych z kuchni, takich jak obierki warzyw i owoców (kompostowniki tego typu są kompaktowe i szczelne, dzięki czemu można ich używać w mieszkaniach, bez obawy o nieprzyjemne zapachy),
- wermikompostowniki (z dżdżownicami) – które stanowią niewielkie pojemniki przeznaczone do przetwarzania bioodpadów z pomocą specjalnych gatunków dżdżownic (najczęściej kalifornijskich). Proces kompostowania odbywa się w tym przypadku szybko i jest niemal bezwonny, a uzyskany kompost (tzw. wermikompost) jest bardzo wartościowy pod względem odżywczym. Wermikompostowniki sprawdzają się zarówno w mieszkaniach, jak i na balkonach.
Co istotne – posiadanie kompostownika i kompostowanie w nim bioodpadów uprawnia do zniżki w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zgodnie z art. 6k ust. 4a ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Celem ustalenia na jaką konkretnie zniżkę można liczyć, decydując się na założenie przydomowego kompostownika – należy zatem sprawdzić lokalne przepisy w tym zakresie.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733)
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2021 r., poz. 906)