Definicja przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Zobacz również: Polska stworzyła system opresji wobec maluczkich. Tylko pozoruje pomoc najsłabszym
To definicja zawarta w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
O jakich członków rodziny chodzi?
Zgodnie z ustawą członkiem rodziny jest osoba najbliższa w rozumieniu Kodeksu karnego (małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu), a także inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca.
Definicja rodziny nie pokrywa się zatem w z potocznym rozumieniem tego pojęcia. Istotnym elementem jest tu wspólne zamieszkiwanie.
Na potrzebę zmiany przepisów w tym zakresie zwracał uwagę m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar w wystąpieniu do MRPiPS z 22 listopada 2018 r. Zdaniem RPO taka konstrukcja ustawy uniemożliwia identyfikację przemocy w bliskich związkach oraz nie obejmuje niezamieszkujących wspólnie byłych i obecnych partnerów. Powoduje to, że przemoc wobec partnera, który nie mieszka ze sprawcą, nie może być statystycznie rozliczona. Wcześniej rzecznik postulował, by definicja obejmowała także przemoc ekonomiczną oraz relacje osób, które nie pozostają w stałym związku lub małżeństwie i nie mieszkają razem, ale dochodzi między nimi do przemocy.
Projekt MRPiPS
Nad zmianą przepisów pracuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ministerstwo proponowało wprowadzenie nowych definicji: osoby doznającej przemocy domowej oraz sprawy przemocy domowej. „Osoba doznająca przemocy domowej” – zgodnie z projektem nowelizacji - to osoba, której prawa lub dobra osobiste zostały naruszone przez powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbek na zdrowiu, dokonane przez osobę najbliższą. Ze względu na kontrowersje związane z proponowanymi zmianami opublikowany 31 grudnia 2018 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji projekt został zwrócony wnioskodawcy w celu wyeliminowania wszystkich wątpliwych zapisów.
Jaka pomoc przysługuje ofiarom przemocy?
Ofiary bezpłatnej przemocy mają prawo do bezpłatnej pomocy. Ma ona formę w szczególności:
- poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;
- interwencji kryzysowej i wsparcia;
- ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej;
- zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;
- badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie;
- zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, która nie ma tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą przemocy lokalu, pomocy w uzyskaniu mieszkania.
Procedura „Niebieskie Karty”
W oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” odbywa się podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą. Wszczęcie procedury nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą. Następuje to w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.
Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia.
Eksmisja małżonka
Jednym z uprawnień wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest prawo żądaniea aby sąd zobowiązał małżonka do opuszczenia mieszkania. Jest to możliwe w sytuacji gdy członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie.
Odebranie dziecka
Pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej w rozumieniu Kodeksu karnego, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie.
Decyzję o odebraniu dziecka pracownik socjalny podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, a także z lekarzem, lub ratownikiem medycznym, lub pielęgniarką. Niezwłocznie też (nie później niż w ciągu 24 godzin) powiadamia o tym sąd opiekuńczy. Rodzice mają prawo złożenia do sądu zażalenia.
Wobec osoby skazanej za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej w sytuacji, gdy sprawca używa ponownie przemocy lub groźby bezprawnej wobec najbliższych wspólnie z nim zamieszkujących zarządza się obligatoryjnie wykonanie kary i odwołanie warunkowego zwolnienia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (j. t. Dz. U. z 2015 r., poz. 1390)
Polecamy serwis: Przemoc w rodzinie