REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Psychologiczne mechanizmy przemocy w rodzinie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewa Duchnowska
certyfikowany psychoterapeuta Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu, mediator rodzinny, specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie, emocje.
Przemoc w rodzinie, emocje.

REKLAMA

REKLAMA

Zastanawiamy się często, dlaczego ofiary przemocy w rodzinie pozostają w krzywdzących związkach przez wiele lat i nie potrafią się z nich uwolnić. Dlaczego tak się dzieje, że ofiary uważają, że nie ma wyjścia z sytuacji, w której się znajdują i trudniej im bronić się przed przemocą, wyjaśniają m.in. mechanizmy przemocy.

Syndrom wyuczonej bezradności

Wyuczona bezradność to poddanie się i pogodzenie z przemocą.

REKLAMA

Ofiara jest przekonana, ze cokolwiek zrobi, nie zmieni to jej sytuacji.

Wprawdzie na początku podejmuje różne działania aby zmienić swoją sytuację - prosi, czasami nawet grozi ale okazuje się to nieskuteczne. Kiedy ofiara uwierzy w bezradność, przestaje wierzyć, że ma szansę na jakąkolwiek zmianę. Ma poczucie, że nic i nikt nie może jej pomóc. Staje się bierna i nie podejmuje żadnych działań nawet jeśli inni pokazują, że taka możliwość zmiany istnieje.

Mimo, że osoby doznające przemocy mają możliwość unikania sytuacji, w jakich występuje przemoc, nie robią tego, pozostają w krzywdzącym związku. Ofiara zaczyna odczuwać brak kontroli nad swoim losem i zaczyna „uczyć się” znosić przemoc.

Często towarzyszą temu przykre stany emocjonalne takie jak: apatia, lęk, depresja, uczucie ciągłego zmęczenia i niekompetencji.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz również: Jaka kara za znęcanie się?

Zjawisko "Prania mózgu"

Jest jednym z najsilniej działających mechanizmów przemocy psychicznej.

Znane od czasów starożytnych, występuje w wielu dziedzinach życia politycznego, społecznego, reklamach, sektach religijnych i życiu rodzinnym.

Pranie mózgu to próba systematycznego wpływania na czyjeś poglądy, postawy i przekonania.

Najczęściej używane metody prania mózgu to:

  • Izolacja - stopniowe odcinanie osoby od kontaktów z innymi ludźmi.

Krytykowanie znajomych i rodziny, wyrażanie niezadowolenia np. z tego, że rozmawia ona przez telefon, kontaktuje się z osobami w pracy.

Pod wpływem tych nacisków ofiara zrywa kontakty z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Bywa, że rezygnuje z pracy. Jest zupełnie odcięta od ludzi z zewnątrz, przez co zdana wyłącznie na sprawcę.

  • Poniżanie i degradacja - sprawca „bombarduje” ofiarę fałszywymi informacjami na jej temat.

Krytykuje ją (często przy ludziach), przypomina o jakimś poniżającym doświadczeniu, ubliża lub ignoruje.

  • Monopolizowanie uwagi - dążenie do tego aby ofiara robiła to i kierowała się tym, co czuje, myśli i chce sprawca.

Wszystko to co robi ofiara, sprawca kontroluje.

  • Groźby i demonstracja mocy - sprawca grozi, że np. pobije ofiarę, wyrządzi krzywdę dzieciom i rodzinie, grozi zabiciem, odebraniem dzieci.

Może zmuszać ofiarę do zrobienia czegoś co jest dla niej wstydliwe lub upokarzające, a potem grozi, że opowie o tym komuś.

Ponieważ część gróźb spełnia, dlatego ofiara nie jest w stanie przewidzieć co stanie się naprawdę.

  • Sporadyczne okazywanie pobłażliwości - czasami sprawca okazuje czułość, kupuje prezenty, zaprasza na obiad. Staje się pobłażliwy i zapomina o wymaganiach.

Takie zachowanie, podobnie jak w fazie miodowego miesiąca daje ofierze nadzieje, że sprawca się zmieni i dlatego ofiara nadal przebywa w krzywdzącym związku.

„Pranie mózgu” powoduje u ofiary zmianę obrazu siebie. Uważa się ona za głupią i mało zdolną, nie podejmuje nowych trudniejszych działań. Występuje u niej stan nieustannego wyczerpania, przeżywa lęk i poczucie winy, nie ma siły stawiać oporu. Bezkrytycznie przyjmuje to, że świat jest taki jak opisuje go sprawca. Jej życie koncentruje się na dostosowaniu się do jego żądań.

Polecamy serwis: Przemoc w rodzinie

Zespół stresu pourazowego – PTSD

Jest to poważne schorzenie psychiczne. Pourazowe zaburzenie stresowe może wystąpić u osób, które narażone były na utratę życia i zdrowia. Wywołują je takie sytuacje jak: klęski żywiołowe, wojny, wypadki drogowe, przestępstwa kryminalne, zamachy terrorystyczne, katastrofy lotnicze i przemoc w rodzinie.

W przypadku przemocy wystarczy sama groźba jej użycia, by wywołać wstrząs u ofiar.

Często sprawcy są w stanie gestem, słowem, spojrzeniem, charakterystycznym zachowaniem wywołać u swoich ofiar paraliżujący lęk i uległość.

Charakterystyczne objawy PTSD to:

1. Powtórne przeżywanie stresującego wydarzenia

  • powracające, natarczywe wspomnienia związane z wydarzeniem
  • powracające koszmarne sny o wydarzeniu
  • gorsze samopoczucie gdy osoba zetknie się z okolicznościami przypominającymi wydarzenie

2. Uporczywe unikanie okoliczności,, które przypominają stresującą sytuację

  • unikanie myśli lub uczuć związanych z wydarzeniem
  • unikanie działań lub sytuacji, które wywołują wspomnienia o wydarzeniu
  • niepamięć wydarzenia

3. Utrzymujące się objawy zwiększonego pobudzenia

  • zaburzenia snu
  • drażliwość lub wybuch gniewu
  • trudności w koncentrowaniu się
  • nadmierna czujność
  • przesadna reakcja na bodziec

O PTSD możemy mówić, gdy powyższe objawy trwają przynajmniej jeden miesiąc.

W przypadku gdy stresujące wydarzenie nie jest wywołane bezpośrednio przez człowieka, np. powódź – można to sobie wytłumaczyć jako zrządzenie losu. Gorzej jeśli sytuacja wywołana jest przez działanie ludzi. Niszczy to poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do innych. a wstrząs jakiego doznaje osoba może zmienić całą osobowość człowieka.

Zobacz również: Przemoc w rodzinie: jak możemy pomóc?

Proces wiktymizacji

Jest to proces wchodzenia w rolę ofiary. Na skutek tego procesu zmienia się poczucie tożsamości maltretowanej osoby.
Wyróżnia się 3 etapy wiktymizacji:

1. Burzenie utrwalonych przekonań

Doświadczanie przemocy powoduje utratę poczucia bezpieczeństwa, zaufania do siebie i innych. Ofiara odczuwa bunt, rozpacz, niesprawiedliwość i krzywdę. Często czuje się jak małe dziecko i pragnie wycofać się z życia. Jeśli na tym etapie otrzyma pomoc, proces może się dalej nie posunąć. Jeśli nie, rozwija się i przechodzi do drugiego poziomu.

2. Wtórne zranienie

Często ludzie stykający się z ofiarą: znajomi, rodzina, pracownicy różnych służb – z powodu braku wiedzy, zmęczenia, bezradności – zachowują się w sposób, który dodatkowo rani osobę doświadczającą przemocy. Nie wierzą jej, pomniejszają tragizm doświadczeń, obwiniają, krytykują i wyśmiewają jej zachowanie. I albo wprost odmawiają pomocy, albo sugerują, że chce ona uzyskać korzyści ze swojej sytuacji. Często może słyszeć pod swoim adresem uwagi typu: „jak tyle wytrzymuje to pewnie to lubi”, „nie odchodzi, więc nie jest to takie straszne”, „sama nie wie czego chce”, „przesada, najpierw się biją, potem kochają”, „zacznie coś robić i jak zwykle wycofa się”
Takie reakcje ludzi spowodowane są tym, że zachowanie ofiary czasami irytuje, budzi gniew, niechęć, bezradność i rozdrażnienie. Ofiara z czasem nie dostrzega grożącego jej niebezpieczeństwa. Nie widzi też zmian, jakie zaszły w jej psychice – traci zdolność samooceny, wołanie o pomoc nie jest skuteczne a wręcz ją pogrąża i doprowadza do trzeciego poziomu wiktymizacji.

3. Przyjęcie tożsamości ofiary

Na skutek tego wszystkiego zmniejszają się umiejętności radzenia sobie z urazami i krzywdzona osoba zaczyna przystosowywać się do roli ofiary - przestaje się bronić, zaczyna myśleć, że takie jest jej przeznaczenie.
Obwinia siebie i odmawia sobie podstawowych praw ludzkich, nie czeka na poprawę swojej sytuacji. Traci nadzieję i poczucie godności.
Czasem w odruchu desperacji, podejmuje zamach na życie swoje lub sprawcy.

Syndrom sztokholmski

Taki mechanizm zaobserwowano u ofiar zamachu terrorystycznego w Sztokholmie. U osób przetrzymywanych przez terrorystów, a później uwolnionych przez policję, zauważono dziwne, wręcz irracjonalne reakcje. Osoby te zamiast żądać sprawiedliwości czy odwetu, bardzo zaangażowały się w proces obronny swoich oprawców – odwiedzały ich w więzieniu, przesyłały paczki. Jedna z nich zawarła nawet związek małżeński z terrorystą.

Można mówić tu o tzw. „patologicznej wdzięczności” za to, co terrorysta mógł zrobić, a nie zrobił, np. mógł zabić, ale darował życie.

Podobny mechanizm obronny pojawia się u ofiar przemocy w rodzinie. Są one wdzięczne sprawcom za drobne przywileje, za „miodowe miesiące”, za chwile spokoju i namiastkę uczucia.

Mechanizm "Psychologicznej pułapki"

Ofiara nie jest w stanie zrezygnować ze związku, w który zainwestowała tyle czasu, zapału i energii. Czuje się osobiście odpowiedzialna za jakość związku. Ciągle żyje nadzieją, że będzie lepiej – inwestuje w związek dalej i trwa w nim mimo, że cierpi, jest upokarzana i nie respektuje się jej praw. Często obwinia siebie za wszystko i wierzy, że jeśli bardziej się postara, będzie lepiej. Im więcej się stara, tym trudniej jej zrezygnować.

Zobacz także: Fazy przemocy w rodzinie

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tablety dla uczniów w roku szkolnym 2025/2026? 13 sierpnia 2025 r. Centrum Obsługi Administracji Rządowej ogłosiło wyniki przetargu

Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało 13 sierpnia 2025 r., że wybrano najkorzystniejsze oferty w przetargu na dostawę aż 735 tysięcy urządzeń przenośnych — w tym laptopów, Chromebooków i tabletów — dla szkół w całej Polsce. Inwestycja ta, dofinansowana z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), ma wyrównać standardy multimedialne w placówkach edukacyjnych.

Zapalenie papierosa lub e-papierosa (również takiego, który nie zawiera nikotyny) nad jeziorem uszczupli portfel o nawet 5 tys. zł lub skończy się aresztem. Niewiele osób jest świadomych tego zakazu!

Zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych – każdy ma prawo do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, pary z papierosów elektronicznych i substancji uwalnianych za pomocą nowatorskich wyrobów tytoniowych. Realizacja powyższego prawa (i jednocześnie ochrona zdrowia osób niepalących) odbywa się poprzez wprowadzanie zakazów palenia w przestrzeni publicznej. Wynikają one nie tylko z ww. ustawy o ochronie zdrowia, ale również z ustaw szczególnych. Choć niektórzy mogą być tym faktem mocno zaskoczeni – 5 tys. zł grzywny, a nawet aresztem, może skończyć się zapalenie papierosa lub e-papierosa (również takiego, który nie zawiera nikotyny) na plaży nad jeziorem.

Polska z największym wzrostem bezrobocia w UE. Freelancing jako alternatywa dla etatu?

Stopa bezrobocia wśród osób poniżej 25 roku życia w Polsce wzrosła w ciągu roku o 27,4% – to najwyższy wzrost spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Mimo że wskaźnik 13,5% nadal pozostaje poniżej średniej UE, eksperci alarmują, że młodym Polakom coraz trudniej znaleźć pierwszą pracę. Platforma Freelancehunt zwraca uwagę, że w obecnych warunkach freelancing może być nie tylko tymczasowym wyborem, lecz także realną opcją na start kariery zawodowej.

RPO: "Wykorzystanie osób z niepełnosprawnościami, by w ich imieniu dochodzić świadczeń pielęgnacyjnych z pobraniem prowizji. Wygrany proces z udziałem RPO"

Sprawa dotyczy mechanizmu, w którym spółka z o.o. oferowała osobom z niepełnosprawnościami lub ich opiekunom "pomoc" w uzyskaniu świadczenia pielęgnacyjnego. W zamian za prowadzenie spraw w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, firma zastrzegała sobie wynagrodzenie w wysokości aż trzykrotności miesięcznego świadczenia. Czy takie praktyki były legalne? Okazuje się, że w sprawie kluczowa jest zasada: nemo plus iuris.

REKLAMA

Dopłaty dla rolników a susza, gradobicia i inne zdarzenia pogodowe. MRiRW i ARiMR wyjaśniają zasady

Utratą plonów, ale też brakiem niektórych dopłat martwią się rolnicy poszkodowani przez podtopienia, gradobicia, ulewne deszcze czy suszę. Dlatego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uspokaja i przypomina: zdarzenia pogodowe nie muszą oznaczać utraty prawa do płatności bezpośrednich ani kar za niewypełnienie zobowiązań.

ZUS: Niższe limity dorabiania dla wcześniejszych emerytów i rencistów od 1 września 2025 r. Spadło przeciętne wynagrodzenie

Od 1 września 2025 r. pracujący wcześniejsi emeryci i renciści będą mogli dorobić mniej niż dotychczas. Powodem jest spadek przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, na podstawie którego ustala się kwoty graniczne przychodów.

Kredyty frankowe. Walka o narrację w sprawie TSUE Lubreczlik

W mitologii greckiej przedstawiana jest postać Prokrustesa, który rozciągał lub obcinał nogi swoim gościom, tak aby dopasować ich do długości swojego łoża. Kiedy więc czytam opinie prawników sektora bankowego na temat ich autorskiej interpretacji wyroku wydanego przez TSUE w sprawie Lubreczlik, to nie mogę się oprzeć nieodpartemu wrażeniu, że mamy tu przykład iście uwspółcześnionego „prokrustowego łoża” – tj. kreowania takiej narracji, która nie odpowiada zastanej rzeczywistości prawnej.

„Ochrona polskiej wsi” – Prezydent Nawrocki podpisuje, wieś komentuje

„Ochrona polskiej wsi” – Prezydent Nawrocki podpisuje projekt ustawy a wieś komentuje. Projekt ustawy ma na celu wzmocnienie ochrony rodzimego rolnictwa i wprowadzenie istotnych zmian w dwóch kluczowych aktach prawnych, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie gospodarstw rolnych i obrót ziemią rolną. Inicjatywa Prezydenta Nawrockiego spotkała się z mieszanymi reakcjami. Dla jednych to długo oczekiwany gest wsparcia, dla innych – kolejna deklaracja bez pokrycia. Jedno jest pewne: polska wieś znów znalazła się w centrum debaty publicznej. Jednak czy Sejm i Senat uchwalą ustawę w takiej wersji?

REKLAMA

Urlop dla poratowania zdrowia – jak uzyskać. Kiedy dyrektor szkoły może odwołać nauczyciela z tego urlopu?

Tematykę udzielania nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia wyjaśniła ekspertka Państwowej Inspekcji Pracy Marta Żelazowska. Wskazała również, na podstawie jakich przesłanek dyrektor szkoły może zakwestionować prawo do urlopu zdrowotnego lub odwołać nauczyciela z urlopu już udzielonego.

Oszustwo "na świadczenie wspierające". ZUS ostrzega: nie płać za złożenie wniosku, nie podpisuj dokumentu bez przeczytania!

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega: osoby z niepełnosprawnością nie muszą płacić kancelariom prawnym ani pośrednikom, aby otrzymać świadczenie wspierające. Wniosek można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej – samodzielnie lub z bezpłatną pomocą pracowników ZUS, zarówno w placówkach, jak i przez infolinię.

REKLAMA