REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Psychologiczne mechanizmy przemocy w rodzinie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewa Duchnowska
certyfikowany psychoterapeuta Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu, mediator rodzinny, specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie, emocje.
Przemoc w rodzinie, emocje.

REKLAMA

REKLAMA

Zastanawiamy się często, dlaczego ofiary przemocy w rodzinie pozostają w krzywdzących związkach przez wiele lat i nie potrafią się z nich uwolnić. Dlaczego tak się dzieje, że ofiary uważają, że nie ma wyjścia z sytuacji, w której się znajdują i trudniej im bronić się przed przemocą, wyjaśniają m.in. mechanizmy przemocy.

Syndrom wyuczonej bezradności

Wyuczona bezradność to poddanie się i pogodzenie z przemocą.

REKLAMA

Ofiara jest przekonana, ze cokolwiek zrobi, nie zmieni to jej sytuacji.

Wprawdzie na początku podejmuje różne działania aby zmienić swoją sytuację - prosi, czasami nawet grozi ale okazuje się to nieskuteczne. Kiedy ofiara uwierzy w bezradność, przestaje wierzyć, że ma szansę na jakąkolwiek zmianę. Ma poczucie, że nic i nikt nie może jej pomóc. Staje się bierna i nie podejmuje żadnych działań nawet jeśli inni pokazują, że taka możliwość zmiany istnieje.

Mimo, że osoby doznające przemocy mają możliwość unikania sytuacji, w jakich występuje przemoc, nie robią tego, pozostają w krzywdzącym związku. Ofiara zaczyna odczuwać brak kontroli nad swoim losem i zaczyna „uczyć się” znosić przemoc.

Często towarzyszą temu przykre stany emocjonalne takie jak: apatia, lęk, depresja, uczucie ciągłego zmęczenia i niekompetencji.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz również: Jaka kara za znęcanie się?

Zjawisko "Prania mózgu"

Jest jednym z najsilniej działających mechanizmów przemocy psychicznej.

Znane od czasów starożytnych, występuje w wielu dziedzinach życia politycznego, społecznego, reklamach, sektach religijnych i życiu rodzinnym.

Pranie mózgu to próba systematycznego wpływania na czyjeś poglądy, postawy i przekonania.

Najczęściej używane metody prania mózgu to:

  • Izolacja - stopniowe odcinanie osoby od kontaktów z innymi ludźmi.

Krytykowanie znajomych i rodziny, wyrażanie niezadowolenia np. z tego, że rozmawia ona przez telefon, kontaktuje się z osobami w pracy.

Pod wpływem tych nacisków ofiara zrywa kontakty z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Bywa, że rezygnuje z pracy. Jest zupełnie odcięta od ludzi z zewnątrz, przez co zdana wyłącznie na sprawcę.

  • Poniżanie i degradacja - sprawca „bombarduje” ofiarę fałszywymi informacjami na jej temat.

Krytykuje ją (często przy ludziach), przypomina o jakimś poniżającym doświadczeniu, ubliża lub ignoruje.

  • Monopolizowanie uwagi - dążenie do tego aby ofiara robiła to i kierowała się tym, co czuje, myśli i chce sprawca.

Wszystko to co robi ofiara, sprawca kontroluje.

  • Groźby i demonstracja mocy - sprawca grozi, że np. pobije ofiarę, wyrządzi krzywdę dzieciom i rodzinie, grozi zabiciem, odebraniem dzieci.

Może zmuszać ofiarę do zrobienia czegoś co jest dla niej wstydliwe lub upokarzające, a potem grozi, że opowie o tym komuś.

Ponieważ część gróźb spełnia, dlatego ofiara nie jest w stanie przewidzieć co stanie się naprawdę.

  • Sporadyczne okazywanie pobłażliwości - czasami sprawca okazuje czułość, kupuje prezenty, zaprasza na obiad. Staje się pobłażliwy i zapomina o wymaganiach.

Takie zachowanie, podobnie jak w fazie miodowego miesiąca daje ofierze nadzieje, że sprawca się zmieni i dlatego ofiara nadal przebywa w krzywdzącym związku.

„Pranie mózgu” powoduje u ofiary zmianę obrazu siebie. Uważa się ona za głupią i mało zdolną, nie podejmuje nowych trudniejszych działań. Występuje u niej stan nieustannego wyczerpania, przeżywa lęk i poczucie winy, nie ma siły stawiać oporu. Bezkrytycznie przyjmuje to, że świat jest taki jak opisuje go sprawca. Jej życie koncentruje się na dostosowaniu się do jego żądań.

Polecamy serwis: Przemoc w rodzinie

Zespół stresu pourazowego – PTSD

Jest to poważne schorzenie psychiczne. Pourazowe zaburzenie stresowe może wystąpić u osób, które narażone były na utratę życia i zdrowia. Wywołują je takie sytuacje jak: klęski żywiołowe, wojny, wypadki drogowe, przestępstwa kryminalne, zamachy terrorystyczne, katastrofy lotnicze i przemoc w rodzinie.

W przypadku przemocy wystarczy sama groźba jej użycia, by wywołać wstrząs u ofiar.

Często sprawcy są w stanie gestem, słowem, spojrzeniem, charakterystycznym zachowaniem wywołać u swoich ofiar paraliżujący lęk i uległość.

Charakterystyczne objawy PTSD to:

1. Powtórne przeżywanie stresującego wydarzenia

  • powracające, natarczywe wspomnienia związane z wydarzeniem
  • powracające koszmarne sny o wydarzeniu
  • gorsze samopoczucie gdy osoba zetknie się z okolicznościami przypominającymi wydarzenie

2. Uporczywe unikanie okoliczności,, które przypominają stresującą sytuację

  • unikanie myśli lub uczuć związanych z wydarzeniem
  • unikanie działań lub sytuacji, które wywołują wspomnienia o wydarzeniu
  • niepamięć wydarzenia

3. Utrzymujące się objawy zwiększonego pobudzenia

  • zaburzenia snu
  • drażliwość lub wybuch gniewu
  • trudności w koncentrowaniu się
  • nadmierna czujność
  • przesadna reakcja na bodziec

O PTSD możemy mówić, gdy powyższe objawy trwają przynajmniej jeden miesiąc.

W przypadku gdy stresujące wydarzenie nie jest wywołane bezpośrednio przez człowieka, np. powódź – można to sobie wytłumaczyć jako zrządzenie losu. Gorzej jeśli sytuacja wywołana jest przez działanie ludzi. Niszczy to poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do innych. a wstrząs jakiego doznaje osoba może zmienić całą osobowość człowieka.

Zobacz również: Przemoc w rodzinie: jak możemy pomóc?

Proces wiktymizacji

Jest to proces wchodzenia w rolę ofiary. Na skutek tego procesu zmienia się poczucie tożsamości maltretowanej osoby.
Wyróżnia się 3 etapy wiktymizacji:

1. Burzenie utrwalonych przekonań

Doświadczanie przemocy powoduje utratę poczucia bezpieczeństwa, zaufania do siebie i innych. Ofiara odczuwa bunt, rozpacz, niesprawiedliwość i krzywdę. Często czuje się jak małe dziecko i pragnie wycofać się z życia. Jeśli na tym etapie otrzyma pomoc, proces może się dalej nie posunąć. Jeśli nie, rozwija się i przechodzi do drugiego poziomu.

2. Wtórne zranienie

Często ludzie stykający się z ofiarą: znajomi, rodzina, pracownicy różnych służb – z powodu braku wiedzy, zmęczenia, bezradności – zachowują się w sposób, który dodatkowo rani osobę doświadczającą przemocy. Nie wierzą jej, pomniejszają tragizm doświadczeń, obwiniają, krytykują i wyśmiewają jej zachowanie. I albo wprost odmawiają pomocy, albo sugerują, że chce ona uzyskać korzyści ze swojej sytuacji. Często może słyszeć pod swoim adresem uwagi typu: „jak tyle wytrzymuje to pewnie to lubi”, „nie odchodzi, więc nie jest to takie straszne”, „sama nie wie czego chce”, „przesada, najpierw się biją, potem kochają”, „zacznie coś robić i jak zwykle wycofa się”
Takie reakcje ludzi spowodowane są tym, że zachowanie ofiary czasami irytuje, budzi gniew, niechęć, bezradność i rozdrażnienie. Ofiara z czasem nie dostrzega grożącego jej niebezpieczeństwa. Nie widzi też zmian, jakie zaszły w jej psychice – traci zdolność samooceny, wołanie o pomoc nie jest skuteczne a wręcz ją pogrąża i doprowadza do trzeciego poziomu wiktymizacji.

3. Przyjęcie tożsamości ofiary

Na skutek tego wszystkiego zmniejszają się umiejętności radzenia sobie z urazami i krzywdzona osoba zaczyna przystosowywać się do roli ofiary - przestaje się bronić, zaczyna myśleć, że takie jest jej przeznaczenie.
Obwinia siebie i odmawia sobie podstawowych praw ludzkich, nie czeka na poprawę swojej sytuacji. Traci nadzieję i poczucie godności.
Czasem w odruchu desperacji, podejmuje zamach na życie swoje lub sprawcy.

Syndrom sztokholmski

Taki mechanizm zaobserwowano u ofiar zamachu terrorystycznego w Sztokholmie. U osób przetrzymywanych przez terrorystów, a później uwolnionych przez policję, zauważono dziwne, wręcz irracjonalne reakcje. Osoby te zamiast żądać sprawiedliwości czy odwetu, bardzo zaangażowały się w proces obronny swoich oprawców – odwiedzały ich w więzieniu, przesyłały paczki. Jedna z nich zawarła nawet związek małżeński z terrorystą.

Można mówić tu o tzw. „patologicznej wdzięczności” za to, co terrorysta mógł zrobić, a nie zrobił, np. mógł zabić, ale darował życie.

Podobny mechanizm obronny pojawia się u ofiar przemocy w rodzinie. Są one wdzięczne sprawcom za drobne przywileje, za „miodowe miesiące”, za chwile spokoju i namiastkę uczucia.

Mechanizm "Psychologicznej pułapki"

Ofiara nie jest w stanie zrezygnować ze związku, w który zainwestowała tyle czasu, zapału i energii. Czuje się osobiście odpowiedzialna za jakość związku. Ciągle żyje nadzieją, że będzie lepiej – inwestuje w związek dalej i trwa w nim mimo, że cierpi, jest upokarzana i nie respektuje się jej praw. Często obwinia siebie za wszystko i wierzy, że jeśli bardziej się postara, będzie lepiej. Im więcej się stara, tym trudniej jej zrezygnować.

Zobacz także: Fazy przemocy w rodzinie

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Hołownia chce badać posłów alkomatem. Projekt ustawy po incydentach w Sejmie

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przygotował projekt ustawy, który umożliwi marszałkowi zlecenie badania alkomatem posła podejrzewanego o nietrzeźwość w czasie obrad. "Kończymy tolerowanie pijanych posłów" – zapowiedział. Projekt ma być odpowiedzią na incydenty, do których dochodziło już kilkukrotnie.

Jak wspierać naukę i zaangażowanie pracowników?

Dla 70 proc. pracowników z pokolenia Z cotygodniowe zdobywanie nowych umiejętności jest jednym z podstawowych oczekiwań wobec pracodawcy. Młode pokolenie coraz częściej poszukuje w pracy sensu, wyzwań i realnych możliwości rozwoju. Dlatego firmy oferują coraz więcej różnorodnych inicjatyw wspierających naukę i zaangażowanie.

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwód pozasądowy. Opinia RPO do projektu

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwody pozasądowe. Być może tak - jest projekt, a RPO właśnie wydał o nim opinię. Główne założenie jest takie, że ma dojść do stworzenia alternatywnej, szybszej i mniej sformalizowanej ścieżki do rozwiązania małżeństwa, omijającej sale sądowe. Ma to być odpowiedź na potrzeby tych par, które rozstają się w pełnej zgodzie i nie chcą przechodzić przez często długotrwały i stresujący proces sądowy. A wszystko to za sprawą projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (nr UDER24, wersja z 17 czerwca 2025 r.).

Od 1 września przedszkola będą otwarte do 20:00. Pierwsze takie rozwiązanie w Polsce

To dobra wiadomość dla rodziców pracujących na zmiany albo wracających późno z pracy. Od 1 września miejskie przedszkola w Sosnowcu będą czynne aż do godziny 20:00 – zapowiada Damian Żurawski, przewodniczący Komisji Oświaty w Urzędzie Miejskim w Sosnowcu.

REKLAMA

NFZ zmienia zasady w profilaktyce: Nowoczesne badanie dostępne za darmo dla milionów

Od lipca program profilaktyki raka szyjki macicy finansowany przez NFZ rozszerzono o test molekularny HPV HR i cytologię płynną – badania wcześniej dostępne jedynie prywatnie. Eksperci nazywają to przełomem – testy pozwalają nawet dwukrotnie skuteczniej wykrywać zmiany przedrakowe. Minister zdrowia Izabela Leszczyna zachęca kobiety do korzystania z bezpłatnej diagnostyki w 2,7 tys. poradni w całej Polsce.

System kaucyjny tuż przed startem. Czego Polska może nauczyć się od Rumunii, Węgier i Irlandii?

Większość Polaków popiera wprowadzenie systemu kaucyjnego – wynika z raportu PIE. To mocny kapitał na początek, ale doświadczenia innych krajów pokazują, że poparcie społeczne to za mało. Polska ma szansę uniknąć ich błędów – pod warunkiem, że wyciągnie wnioski z ich lekcji: centralizacja jak w Rumunii, komunikacja jak na Węgrzech i dane jak w Irlandii.

Karetka dla zwierząt. Będzie nowy pojazd uprzywilejowany na polskich drogach?

Pytań dotyczących pojazdów uprzywilejowany jest wiele, w szczególności: co to jest pojazd uprzywilejowany? Jak się zachować, gdy jedzie pojazd uprzywilejowany? Jakie służby są uprzywilejowane i jakie są pojazdy uprzywilejowane? Będzie nowy pojazd uprzywilejowany na polskich drogach? W zakresie tego ostatniego pytania poruszamy ciekawy postulat, który może dotyczyć wielu osób!

Sejm na żywo. Komisja śledcza ds. Pegasusa [22 lipca 2025r.]

Posiedzenie sejmowej komisji śledczej ds. Pegasusa rozpocznie się o godz. 10:30.. Na dziś zaplanowano przesłuchanie byłych funkcjonariuszy służb: Krystiana Dobrzyńskiego, Anety Mierzwińskiej i Urszuli Nalaskowskiej. O godz. 12:30 odbędzie się posiedzenie w trybie niejawnym.

REKLAMA

Sejm na żywo: 22 lipca 2025 [Transmisja online]

22 lipca 2025 r. Sejm rozpocznie czterodniowe posiedzenie. W planach prac sejmowych znalazł się m.in. rządowy projekt nowelizacji Kodeksu pracy dotyczący stażu pracy.

Zamiast 100 proc. wynagrodzenia, na konto wpłynie tylko 80 proc. – to skutek zmiany wprowadzanej przez MRPiPS, o którym „głośno” się nie mówi. Ulga dla pracodawców, ale strata dla pracowników

MRPiPS zapowiada gruntowną reformę ubezpieczenia chorobowego – zasiłek chorobowy miałby być wypłacany od pierwszego dnia niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby przez ZUS, w miejsce dotychczasowego wynagrodzenia chorobowego, wypłacanego przez pracodawcę za pierwszych 33 dni (lub odpowiednio – 14 dni) zwolnienia. Na takim rozwiązaniu – nie wszyscy pracownicy jednak zyskają, a wręcz – dla niektórych, będzie się to wiązać z wymierną stratą w postaci niższego wynagrodzenia. Chyba, że rząd wywiąże się również z obietnicy zwiększenia kwoty zasiłku chorobowego do 100%.

REKLAMA