Specjalny zasiłek celowy w szczególnie uzasadnionych przypadkach
W związku z nadchodzącym okresem zimowym chciałbym wnioskować o przyznanie mi zasiłku celowego na opał. Mój dochód przekracza jednak ustawowe kryterium dochodowe. Czy w takiej sytuacji otrzymam specjalny zasiłek celowy?
Zasiłek celowy przyznawany jest co do zasady w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby. W szczególności pomoc w tej formie jest przyznawana na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Uzyskanie zasiłku celowego wymaga spełnienia kryterium dochodowego. Od 1 października 2018 r. kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 701 zł, a dla osoby w rodzinie - 528 zł.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być jednak przyznany specjalny zasiłek celowy. Stanowi o tym art. 41 ustawy o pomocy społecznej.
Do otrzymania specjalnego zasiłku celowego w danej sytuacji niezbędny jest zatem „szczególnie uzasadniony przypadek”. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się nadzwyczajność zdarzenia, które uzasadniałoby przyznanie pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego. W wyroku z dnia 7 sierpnia 2019 r. (I OSK 4406/18) Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż „"szczególnie uzasadniony przypadek", o którym mowa w art. 41 pkt 1 u.p.s. uzasadniający przyznanie specjalnego zasiłku celowego ma miejsce wówczas, gdy sytuacja życiowa osoby lub rodziny, ponad wszelką wątpliwość, bez konieczności wnikliwych zabiegów interpretacyjnych istniejącego stanu rzeczy, pozwala stwierdzić, że jest nadzwyczaj drastyczna, dotkliwa w skutkach i głęboko ingerująca w plany życiowe, a wynika ze zdarzeń nienależących do zdarzeń codziennych. (…) Tylko zatem w razie stwierdzenia, że taki przypadek miał miejsce, może być przyznany specjalny zasiłek celowy. Musi być to przypadek na tyle charakterystyczny i odbiegający od sytuacji innych osób znajdujących się w trudnym położeniu, że uzasadnia przyznanie pomocy z uwagi na nadzwyczajność zdarzenia, które wystąpiło i jest na tyle dotkliwe w skutkach, że dana osoba sobie z nim nie poradzi, nawet przy uwzględnieniu możliwości ludzkiej zapobiegliwości”.
Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy
Wysokość specjalnego zasiłku celowego
Złożyłam wniosek o specjalny zasiłek celowy i otrzymałam go, jednak w niższej wysokości. Czy taka sytuacja jest prawidłowa?
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej w określonych sytuacjach może być przyznany specjalny zasiłek celowy przyznawany w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Użyty w art. 41 ustawy o pomocy społecznej zwrot „może być przyznany” oznacza, iż zasiłek udzielany jest w ramach tzw. uznania administracyjnego. Organ ma zatem swobodę w podjęciu decyzji o przyznaniu świadczenia oraz o jego wysokości. Musi jednak brać pod uwagę ogólne zasady udzielania świadczeń z pomocy społecznej. Przed wydaniem decyzji o przyznaniu świadczenia powinno zostać przeprowadzone postępowanie dowodowe, które ma na celu określenie czy rzeczywiście dana sytuacja stanowi szczególnie uzasadniony przypadek umożliwiający przyznanie pomocy. Co istotne, na wysokość zasiłku ma wpływ nie tylko sytuacja wnioskodawcy, ale również możliwości finansowe danej gminy.
„Organ pomocy społecznej winien rozpoznać każdą sprawę mając na względzie zarówno usprawiedliwione potrzeby osoby lub rodziny oczekującej udzielenia pomocy, jak i możliwości pomocy społecznej” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2019 r., I OSK 2475/18).
„ Ośrodki pomocy społecznej dysponują ograniczonymi środkami finansowymi, a posiadane fundusze muszą być rozdzielane pomiędzy znaczną liczbę osób wymagających wsparcia. Nie ulega więc wątpliwości, że organ nie może zabezpieczyć wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc, jak również zawsze udzielać świadczeń w oczekiwanej przez te osoby wysokości. Żaden z przepisów u.p.s. nie zobowiązuje przy tym organów pomocy społecznej do pełnego pokrycia wszystkich zgłaszanych żądań.” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2019 r., (I OSK 3682/18).
Współdziałanie z organem przyznającym specjalny zasiłek celowy
Nie zgodziłem się na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Czy w takiej sytuacji zostanę pozbawiony prawa do specjalnego zasiłku celowego?
Poza pewnymi wyjątkami decyzję o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej organ podejmuje po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego. Wywiad taki ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby lub rodziny.
Zgodnie z art. 4 ustawy o pomocy społecznej osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
Odmowa podjęcia przez wnioskodawcę współdziałania z organem, poprzez uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia.
Wniosek o specjalny zasiłek celowy
Jestem osobą starszą, mam problem z samodzielnym dostarczeniem odpowiedniego wniosku do urzędu. W jaki sposób mogę ubiegać się o specjalny zasiłek celowy?
Świadczenia z pomocy społecznej udzielane są na wniosek. Przepisy nie wskazują jednak w jakiej konkretnie formie taki wniosek powinien zostać złożony. Forma pisemna nie jest zatem jedyną możliwą drogą do uzyskania specjalnego zasiłku celowego. Przykładowo, o pomoc można ubiegać się telefonicznie. Warto pamiętać, iż wniosek może złożyć osoba zainteresowana lub jej przedstawiciel ustawowy. Wniosek może również złożyć inna osoba za zgodą osoby zainteresowanej.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j. t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 z późn. zm.)
Polecamy serwis: Pomoc społeczna