W piątek, 9 maja 2025 r. Sejm uchwalił nowelizację zakładającą m.in. podwyższenie zasiłku pogrzebowego. Ile będzie wynosić zasiłek pogrzebowy w 2025 r.? Co z zasiłkiem celowym z pomocy społecznej na częściowe pokrycie kosztów związanych z pogrzebem?
- Zasiłek pogrzebowy: komu przysługuje?
- Zasiłek pogrzebowy: wniosek
- Zasiłek pogrzebowy: obecny stan prawny
- Zasiłek pogrzebowy 2025 r. i 2026 r.: wysokość
- Zasiłek pogrzebowy będzie podlegał waloryzacji
- Automatyzacja przyznawania zasiłku pogrzebowego
- Zasiłek celowy z pomocy społecznej z tytułu pogrzebu
- Branża pogrzebowa o zwiększeniu kwoty zasiłku pogrzebowego
W maju 2024 r. w wykazie prac legislacyjnych ukazał się projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zaproponowano w nim podwyższenie kwoty zasiłku pogrzebowego z 4 000 zł do 7 000 zł, objęcie tego świadczenia mechanizmem waloryzacji oraz zasiłek celowy z pomocy społecznej z tytułu zdarzenia jakim jest pogrzeb w kwocie do 2 tys. zł.
Zasiłek pogrzebowy: komu przysługuje?
Zasiłek pogrzebowy jest świadczeniem przysługującym w przypadku poniesienia kosztów pogrzebu. Zasiłek przysługuje członkom rodziny, pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, lub osobie obcej, pod warunkiem, że pokryła koszty pogrzebu. Należy pamiętać, że członkami rodziny są: małżonek (wdowa i wdowiec), także pozostający w separacji orzeczonej wyrokiem sądu, rodzice, ojczym, macocha oraz osoba przysposabiająca, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Zasiłek pogrzebowy: wniosek
Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy, należy złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy Z-12. Wniosek ten dostępny jest na PUE/eZUS. Do wniosku należy dołączyć m.in. odpis skróconego aktu urodzenia, dokumenty potwierdzające poniesienie kosztów związanych z pogrzebem, m.in. oryginały rachunków, które dotyczą poniesionych kosztów pogrzebu. Wniosek należy złożyć maksymalnie w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Po tym terminie następuje przedawnienie roszczeń. ZUS wypłaci zasiłek pogrzebowy niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.
Zasiłek pogrzebowy: obecny stan prawny
Obecnie wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 4 tys. zł. W razie poniesienia kosztów przez pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 4 tys. zł. Kwota ta obowiązuje od 1 marca 2011 r. Wysokość zasiłku pogrzebowego obecnie nie podlega waloryzacji. Nie podlega także weryfikacji. Oznacza to, że nie ma narzędzi, dzięki którym można by było podnieść wysokość zasiłku pogrzebowego bez nowelizacji ustawy. Osoby pokrywające koszty pogrzebu mogą także starać się o zasiłek celowy. Obecnie, zasiłek celowy jest przyznawany przez gminy w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej a także w przypadku poniesienia strat w wyniku zdarzenia losowego.
Zasiłek pogrzebowy 2025 r. i 2026 r.: wysokość
Uchwalona przez Sejm nowela zakłada, że wysokość zasiłku pogrzebowego wzrośnie dopiero w 2026 r. Oznacza to, że w 2025 r. zasiłek pogrzebowy będzie w dalszym ciągu wynosił 4 tys. zł. Od 1 stycznia 2026 r. wysokość zasiłku pogrzebowego zostanie podniesiona do 7 tys. zł.
Zasiłek pogrzebowy będzie podlegał waloryzacji
Pierwotnie, projekt nowelizacji zakładający podwyższenie kwoty zasiłku pogrzebowego zakładał także coroczną waloryzację tego zasiłku. Ostatecznie, kwota zasiłku pogrzebowego będzie podlegała waloryzacji od dnia 1 marca, w przypadku, gdy wskaźnik waloryzacji zasiłku pogrzebowego będzie wyższy niż 105. Dla przypomnienia, Wskaźnikiem waloryzacji jest iloczyn średniorocznych wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. A sama waloryzacja polega na zwiększeniu kwoty zasiłku pogrzebowego o wskaźnik waloryzacji. Prezes ZUS będzie ogłaszał, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, co najmniej na 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji, wskaźnik waloryzacji oraz kwotę zasiłku pogrzebowego. Zasiłek pogrzebowy będzie przysługiwał w wysokości obowiązującej w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione.
Automatyzacja przyznawania zasiłku pogrzebowego
Nowela zakłada także wprowadzenie nowego rozwiązania związanego z wydawaniem decyzji w sprawie ustalenia prawa do świadczenia. Po art. 118 dodany zostanie art. 118a. Wprowadza on możliwość podejmowania decyzji w oparciu o wyłącznie zautomatyzowane przetwarzanie danych osobowych. Decyzja w sprawie przyznania świadczenia będzie mogła być podejmowana w oparciu o wyłącznie zautomatyzowane przetwarzanie danych osobowych, pod warunkiem zapewnienia osobie, której dotyczy podejmowane rozstrzygnięcie, prawa do otrzymania stosownych wyjaśnień co do podstaw podjętego rozstrzygnięcia oraz prawa do uzyskania interwencji ludzkiej, do wyrażenia własnego stanowiska i do zakwestionowania takiego rozstrzygnięcia. W stosunku do rozstrzygnięć następujących w drodze decyzji osoba, której dotyczy decyzja, może skorzystać z tych uprawnień w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
Zasiłek celowy z pomocy społecznej z tytułu pogrzebu
Nowela reguluje także kwestie zasiłku celowego na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu. Będzie mógł być przyznany osobie, która pokrywa koszty pogrzebu, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy albo jeżeli osoba, która pokrywa koszty pogrzebu, jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i ponosi w związku z pogrzebem nadzwyczajne, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego koszty. Będzie przyznawany niezależnie od dochodu. Dana osoba otrzyma go pod warunkiem, że zwróci go w całości lub częściowo, jeżeli zostanie jej wypłacone po osobie zmarłej świadczenie od innej instytucji lub osoby (nie chodzi o zasiłek pogrzebowy). Zasiłek celowy będzie trzeba zwrócić także z masy spadkowej, jeżeli osoba ta jest spadkobiercą. Zasiłek celowy będzie przysługiwał bez kryterium dochodowego i bez ograniczenia wysokości.
Branża pogrzebowa o zwiększeniu kwoty zasiłku pogrzebowego
Jesteśmy zadowoleni z tempa prac nad wprowadzeniem podwyższenia kwoty zasiłku pogrzebowego. Cieszymy się, że ustawa została zatwierdzona prze sejm bez dalszych posiedzeń komisji i została skierowana do akceptacji przez Senat - przekazał redakcji Infor.pl prezes Polskiej Izby Branży Pogrzebowej (PIBP) Robert Czyżak. Przypomniał także, że PIBP wielokrotnie apelowała o zwiększenie tego świadczenia do kwoty 8 tys. zł. Choć zdajemy sobie sprawę, że kwota zasiłku w dalszym ciągu jest poniżej naszych oczekiwań, to i tak jest to ogromny krok w kierunku pomocy rodzinom osób zmarłych, borykającym się z kosztem organizacji ceremonii pogrzebowej, wykupienia miejsca na cmentarzu itp. – dodał. Czyżak zaapelował o odmrożenie prac nad nowelizacją Prawa Pogrzebowego. Apelujemy dalej do strony rządzącej o wznowienie prac nad nowym prawem pogrzebowym tak, aby postulowane przez nas zmiany przyniosły kolejną ulgę w ciężkim czasie żałoby dla osób żegnających swoich bliskich – powiedział prezes PIBP.