Niespełnienie świadczenia w określonym czasie może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami dla dłużnika tj. zapłatą odsetek, kary umownej czy żądanie naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
Dlatego kodeks cywilny wymienia zwłokę wierzyciela jako jedną z przesłanek uzasadniających złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Zwłoka wierzyciela
W myśl art. 486 k.c. wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu:
- uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego faktycznie świadczenia,
- odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione,
- oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.
Zatem jeżeli dłużnik nie może wykonać świadczenia na czas ze względu na okoliczności za które odpowiada wierzyciel (tak jak w opisanym przez Pana/Panią przypadku) wierzyciel może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego
Innymi przyczynami uprawniającymi do takiego działania są okoliczności wymienione w przepisach kodeksu cywilnego (np. dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela, wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych czy też jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem ) czy przepisach kodeksu postępowania cywilnego
Przedmiot świadczenia
Ze względów praktycznych złożenie przedmiotu świadczenie do depozytu sądowego jest możliwe jedynie w odniesieniu do niektórych świadczeń. Przepisy wymieniają tutaj przykładowo: pieniądze, kosztowności, książeczki oszczędnościowe, dokumenty.
Skutki złożenia przedmiotu do depozytu
Samo złożenie przedmiotu do depozytu nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, jednakże rodzi inne istotne skutki dla dłużnika: zwalnia go to od obowiązku pieczy nad przedmiotem, w razie wytoczenia przez wierzyciela powództwa o wykonanie zobowiązania, dłużnik może go odesłać z żądaniem świadczenia do depozytu, ustaje obowiązek zapłaty odsetek umownych lub odsetek za opóźnienie, ponadto ciężary oraz korzyści związane z rzeczą przechodzą na wierzyciela.
Natomiast zwolnienie dłużnika od zobowiązania następuje gdy wierzyciel odbierze przedmiot świadczenia z depozytu. Jeżeli tego nie zrobi dłużnik może wytoczyć powództwo o ustalenie, że złożenie do depozytu było ważne.
Postępowanie w sprawie złożenia przedmiotu do depozytu
Nieprocesowy tryb złożenia przedmiotu do depozytu regulują przepisy 692-693 k.p.c. Przedmiot świadczenia należy złożyć do sądu, w którego okręgu leży miejsce wykonania zobowiązania ( może to wynikać z treści umowy lub właściwości zobowiązania, ew. miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika, jednakże miejscem wykonania zobowiązania przy świadczeniach pieniężnych jest zawsze miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela), jeżeli nie da się tego ustalić właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wierzyciela, a gdy jest on nieznany sąd miejsca zamieszkania dłużnika
We wniosku należy określić zobowiązanie, wskazać wierzyciela, dokładnie oznaczyć przedmiot i podać okoliczności uzasadniające ten sposób wykonania zobowiązania. Jeżeli przedmiotem depozytu mają być pieniądze, to można je złożyć równocześnie ze skierowaniem wniosku jeszcze przed wydaniem przez sąd zezwolenia w formie postanowienia. Natomiast w innych wypadkach złożenie przedmiotu może nastąpić dopiero po wydaniu postanowienia.
O złożeniu przedmiotu do depozytu należy niezwłocznie zawiadomić wierzyciela, zawiadomienie takie powinno mieć formę pisemną. W przeciwnym wypadku można narazić się na odpowiedzialność za szkodę wynikłą z niepoinformowania wierzyciela.
Wato dodać, że dłużnik może żądać od wierzyciela zwrotu kosztów złożenia do depozytu sądowego, jeżeli sam nie odebrał złożonego tam przedmiotu świadczenia.
Podstawa prawna: art.467-470 i 486 k.c. oraz art. 692-693 k.p.c