Urlop stażowy to temat, który stał się teraz jeszcze bardziej aktualny - za sprawą zmian w zaliczaniu do stażu pracy okresów wykonywanych czynności m.in. na podstawie JDG czy umów cywilnoprawnych. Stały Komitet Rady Ministrów zatwierdził 22 maja 2025 r. projekt Ministerstwa Pracy, w którym przewidziano, że do stażu pracy będą zaliczane okresy działalności jednoosobowej działalności gospodarczej oraz praca wykonywana na podstawie umowy zlecenia. Generalnie koncepcja wydłużania urlopu wypoczynkowego w zależności od stażu pracy wzbudza duże zainteresowanie, ponieważ niesie za sobą obietnicę większego odpoczynku i lepszej ochrony zdrowia pracowników. Pracownicy z krótszym stażem (do 10 lat) nadal mieliby 20 dni urlopu, ale po osiągnięciu 10 lat pracy przysługiwałoby już 30 dni. Co więcej, po każdym kolejnym pięcioletnim etapie okres wypoczynku miałby rosnąć o dodatkowe 5 dni, aż do maksymalnie 40 dni dla osób pracujących co najmniej 20 lat. Czy taka propozycja wejdzie w życie?
- Wydłużenie Wymiaru Urlopu – Apel NSZZ „Solidarność” i Propozycje Zmian
- Dłuższy urlop – inwestycja w zdrowie pracowników
- Zmiany w stażu pracy: zaliczanie okresów
Wielu ekspertów podkreśla, że w wielu europejskich krajach wymiar urlopu jest znacznie dłuższy niż w Polsce, co przekłada się na lepsze samopoczucie pracowników ale też na ich efektywność zawodową. Z drugiej strony, w Polsce pomysł urlopu stażowego budzi jednak także obawy. Chodzi o to, że są wątpliwości czy jego wdrożenie nie doprowadzi do dysproporcji między pracownikami zatrudnionymi w sektorze publicznym i prywatnym. Istnieją przecież branże, w których standardowy urlop już teraz jest wydłużony w zależności od okresu pracy. Przyznawany jest też dodatkowy urlop ze względu na specyfikę pracy. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277) określa ogólny wymiar urlopu ale są też tzw. pragmatyki zawodowe - czyli szczególne regulacje ustawowe w odniesieniu do danego zawodu. Tak więc już na ten moment w Polsce obowiązują zróżnicowane rozwiązania urlopowe, gdzie dodatkowe dni wolnego są przyznawane na podstawie stażu, specyfiki pracy oraz warunków zatrudnienia. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów gdzie funkcjonuję dodatkowe dni urlopu czy urlop stażowy: pracownicy NIK, nauczyciele akademiccy, policjanci, funkcjonariusze służby więziennej, strażacy, urzędnicy administracji publicznej, prokuratorzy i sędziowie.
Wydłużenie Wymiaru Urlopu – Apel NSZZ „Solidarność” i Propozycje Zmian
W wyniku nasilających się żądań pracowników, NSZZ „Solidarność” wystąpiło do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z propozycją ujednolicenia wymiaru urlopu do 35 dni dla wszystkich grup zawodowych. Obecnie ministerstwo skupia się na rozszerzeniu urlopu dla opiekunów pracujących w żłobkach, co już budzi kontrowersje w innych sektorach. Przedstawiciele innych branż wskazują, że przyznawanie dodatkowych dni wolnych tylko tej grupie to forma dyskryminacji, a postulaty te mogą stać się impulsem do gruntownej rewizji przywilejów urlopowych.
Dłuższy urlop – inwestycja w zdrowie pracowników
Tak więc idea urlopu stażowego opiera się na założeniu, że osoby przepracowujące długie lata powinny mieć możliwość pełnej i dłuższej regeneracji sił. Dłuższy wypoczynek to nie tylko kwestia komfortu, ale także zdrowia pracownika – psychicznego i fizycznego. Taki model funkcjonuje już w wielu zawodach, jak m.in. wyżej wymienione, stąd też postulat wprowadzenia urlopu stażowego dotyczy wszystkich zatrudnionych. Czy faktycznie w 2025 roku zobaczymy jego wdrożenie? A może nastąpi to dopiero w 2026 roku? Na razie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ale dyskusja na ten temat wciąż trwa, tym bardziej, że w resorcie pracy poinformowano o zmianach w zakresie zaliczania okresów wykonywanych prac czy usług do stażu pracy.
Zmiany w stażu pracy: zaliczanie okresów
Stały Komitet Rady Ministrów zatwierdził 22 maja 2025 r. projekt Ministerstwa Pracy, w którym przewidziano, że do stażu pracy będą zaliczane okresy działalności jednoosobowej działalności gospodarczej oraz praca wykonywana na podstawie umowy zlecenia. Dotychczas uwzględniano wyłącznie okresy zatrudnienia na etacie, co stanowiło istotną zmianę mającą wpływ na miliony pracowników w Polsce.
Obecne przepisy wykluczają umowy zlecenia i prowadzenie działalności gospodarczej z rozliczania stażu pracy. W praktyce oznacza to, że osoba pracująca przez długie lata jedynie na umowie zlecenie ma mniejszy staż pracy, co pozbawia wielu uprawnień.
Ministerstwo Pracy ocenia dotychczasowe rozwiązania jako niesprawiedliwe. Proponowany projekt, przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów, ma na celu wyrównanie szans, szczególnie w kontekście dostępu do dodatkowych świadczeń pracowniczych, takich jak prawo do dłuższego urlopu czy nagród jubileuszowych, a także możliwość obejmowania stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego. W czwartkowym posiedzeniu komitetu obecna była również minister pracy, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Jakie okresy mają zostać wliczone do stażu pracy? Według projektu, do stażu zostaną zaliczone między innymi:
- okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności gospodarczej, jak również okresy, w których dana osoba współpracowała z innymi prowadzącymi taką działalność,
- wykonywanie umów zlecenia lub świadczenia usług,
- okresy związane z realizacją umów agencyjnych,
- czas, przez który osoba pozostawała we współpracy z podmiotami realizującymi ww. formy zatrudnienia,
- okresy bycia członkiem rolniczych spółdzielni produkcyjnych i kółek rolniczych,
- okresy pracy za granicą poza modelem tradycyjnego zatrudnienia,
- czas zawieszenia działalności gospodarczej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, gdy robi to w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem – pod warunkiem, że za ten okres opłacano składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Przewiduje się, że wymienione okresy będą potwierdzane zaświadczeniami wydawanymi przez ZUS. Natomiast okresy zatrudnienia, które nie były zgłaszane do ZUS lub dotyczą pracy za granicą, będą weryfikowane na podstawie ogólnych zasad dowodowych, co oznacza, że to pracownik będzie musiał udowodnić fakt ich odbycia. Projekt zakłada, że nowe przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2026 r. Taki długi okres vacatio legis jest zaplanowany, aby pracodawcy mieli wystarczająco dużo czasu na przeliczenie stażu pracy swoich pracowników zgodnie z nowymi regulacjami, dokonanie odpowiednich obliczeń, wprowadzenie zmian w przepisach wewnętrznych oraz zabezpieczenie środków na finansowanie proponowanych rozwiązań.
Przedstawione przykłady ukazują, jak bardzo zróżnicowane są obecne rozwiązania urlopowe w zależności od specyfiki zawodu. W obliczu rosnącej presji na utrzymanie równowagi między życiem prywatnym a zawodowym, warto zastanowić się nad rozszerzeniem przywilejów urlopowych na wszystkie grupy pracowników. Ujednolicenie dodatkowych dni wolnych mogłoby wpłynąć korzystnie nie tylko na efektywność zatrudnionych, ale również na ich zdrowie i ogólne samopoczucie. Taki krok mógłby przełożyć się na zmniejszenie kosztów systemów zdrowotnych i społecznych, jak NFZ czy ZUS, oraz przyczynić się do budowania zdrowszych warunków pracy. W kontekście dyskusji o równomiernym podziale urlopów, warto zwrócić uwagę na aktualny projekt zmian w Kodeksie Pracy. Nowa wersja zakłada rozszerzenie definicji stażu pracy – do czasu trwania zatrudnienia w ramach działalności gospodarczej, umów zlecenia, umów agencyjnych, niezawodowej służby wojskowej oraz innych okresów ubezpieczenia. Tego typu rozwiązania niewątpliwie wpłyną na przyszłe uprawnienia urlopowe, a także mogą stworzyć solidne fundamenty dla bardziej przejrzystych i korzystnych zasad pracy.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277)