Koszty badań profilaktycznych wykonywanych przez pracownika ponosi pracodawca. Ale czy ma wpływ na to, ile za nie zapłaci, czy musi zwrócić każdą kwotę?
- Kto decyduje o tym, gdzie pracownik wykona badania okresowe?
- Kto płaci za wykonanie badań okresowych?
- Czy pracodawca musi uwzględnić orzeczenie wystawione przez innego lekarza?
Kto decyduje o tym, gdzie pracownik wykona badania okresowe?
Badania okresowe należą do badań profilaktycznych, które każdy pracownik ma obowiązek wykonywać w związku z zatrudnieniem. Wykonuje się je na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawcę, które jest przekazywane pracownikowi w 2 egzemplarzach (jeden dla pracownika, drugi dla lekarza). W skierowaniu tym wskazuje się:
- rodzaj badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
- stanowisko pracy,
- informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Kto płaci za wykonanie badań okresowych?
Badania przeprowadza się na koszt pracodawcy. Z obowiązujących przepisów wprost wynika, że badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez pracodawcę z podstawową jednostką służby medycyny pracy. To pracodawca decyduje więc o tym, z którą jednostką podejmie współpracę, a na decyzję tą wpływają zapewne także względy finansowe.
Czy pracodawca musi uwzględnić orzeczenie wystawione przez innego lekarza?
Wobec tego, jak ocenić sytuację, w której pracownik wykona badania w innej placówce niż wskazana przez kierującego go na badania pracodawcę, a następnie zażąda od pracodawcy zwrotu kosztów? Przepisy nie odnoszą się wprost do takiej sytuacji, a opinie specjalistów są w tym zakresie podzielone. Niektórzy wskazują, że jeżeli pracownik wykonał badania w innej placówce niż wskazana przez pracodawcę, to tak naprawdę nie wywiązał się z obowiązku ich przeprowadzenia i naruszył obowiązujący w zakładzie pracy porządek pracy. Jednak zdaniem innych, obowiązujące przepisy nie dają podstaw do uznania takiego orzeczenia, wystawionego przez inną placówkę niż ta, z która pracodawca ma zawartą umowę, za nieważne. Nie ma więc podstaw do nieuwzględnienia wydanego orzeczenia przy ocenie możliwości dopuszczenia pracownika do pracy. Co więcej, w niektórych sytuacjach przepisy wprost przewidują, że orzeczenie wydane przez innego lekarza medycyny pracy należy uznać za poprawne i wystarczające (np. w przypadku, przyjęcia do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli pracownik posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy). Można z tego wyciągnąć wniosek, że w sytuacji, gdy pracownik wykona badania w innej placówce niż ta, do której skierował go pracodawca, to choć powinien on uznać przedłożone mu orzeczenie, to nie ma obowiązku zwracać kosztów wykonania tych badań.
art. 229 ustawy z 26 czerwca 1994 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
art. 12 ustawy 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 437)