Zgodnie z art. 152 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do:
• corocznego,
• nieprzerwanego, (wyjątek-urlop może być podzielony na części, ale tylko na wniosek pracownika, i przynajmniej jedna część urlopu powinna trwać minimum 14 dni kalendarzowych)
• płatnego urlopu wypoczynkowego (za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie, jakie by otrzymał gdyby w tym czasie pracował i dotyczy to stałych jak i zmiennych składników wynagrodzenia)
Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.
Rodzaje urlopów wypoczynkowych:
1. podstawowe - przysługują wszystkim pracownikom po przepracowaniu określonego czasu pracy,
2. dodatkowe - przysługują niektórym grupom pracowników zatrudnionym w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia
Wymiar urlopu zależy od stażu pracy i wynosi:
• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu (20 lub 26 dni), niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Do okresu pracy wlicza się następujące okresy ukończonej nauki:
• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.
Okresy nauki, nie podlegają sumowaniu.
W przypadku gdy pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, zalicza się również m.in.
• okresy czynnej służby wojskowej,
• okres, za który pracownikowi przyznano odszkodowanie w związku z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę,
• okres, za który przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem wypowiedzenia,
• okres urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z wykonywaniem pracy u innego pracodawcy na podstawie art. 174 § 1 Kodeksu pracy,
• okres odbywania zasadniczej służby wojskowej,
• okres pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.
Wszystkie okresy pracownik musi udokumentować.
Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego
• Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
• Urlop powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku prac. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.
• Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim; dotyczy to także pracownika-ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.
• Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
• Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami lub z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.
• Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu (tzw. urlop na żądanie).
• Gdy pracownik nie może rozpocząć urlopu np. z powodu choroby, pracodawca jest obowiązany udzielić mu urlopu w innym terminie.
• Urlopu niewykorzystanego należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego.
Nie można wypowiedzieć umowy o pracę kiedy pracownik przebywa na urlopie wypoczynkowym.