Zjawiska niepożądane w miejscu pracy: m.in. nowa definicja mobbingu i molestowania. Projekt nowelizacji Kodeksu Pracy mający na celu przeciwdziałanie patologicznym zjawiskom życia społecznego takim jak dyskryminacja, molestowanie czy mobbing trafił do opiniowania.
- Zjawiska niepożądane w miejscu pracy. Nowa definicja mobbingu
- Ujednolicenie zdefiniowanych form molestowania
- Zasady równego traktowania, przeciwdziałanie dyskryminacji
W poniedziałek, 20 stycznia 2025 r. do opiniowania trafił projekt nowelizacji Kodeksu pracy wprowadzający m.in. nową definicję mobbingu oraz dyskryminacji. Chodzi o „uporządkowanie definicji deliktów prawa pracy związanych z występowaniem różnych form przemocy w miejscu pracy w sposób, który poprawi informacyjną funkcję przepisów oraz zapewni ich lepsze rozumienie zarówno przez pracodawców, którzy już dzisiaj są adresatami szeregu obowiązków z zapewnieniem ochrony godności oraz innych dóbr osobistych pracowników, jak i pracowników”.
Zjawiska niepożądane w miejscu pracy. Nowa definicja mobbingu
Zgodnie z projektem nowelizacji Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany aktywnie i stale przeciwdziałać mobbingowi przez stosowanie działań prewencyjnych, wykrywanie oraz właściwe reagowanie, a także przez działania naprawcze i wsparcie osób dotkniętych mobbingiem.
Mobbing oznacza zachowania polegające na uporczywym nękaniu pracownika.
Uporczywość nękania została w projekcie określona jako coś, co jest powtarzalne, nawracające lub stałe. Przejawem mobbingu jest w szczególności:
- upokarzanie lub uwłaczanie;
- zastraszanie;
- zaniżanie oceny przydatności zawodowej pracownika;
- nieuzasadniona krytyka, poniżanie lub ośmieszanie pracownika,
- utrudnianie funkcjonowania w środowisku pracy w zakresie możliwości osiągania efektów pracy, wykonywania zadań służbowych, wykorzystania posiadanych kompetencji, komunikacji ze współpracownikami, dostępu do koniecznych informacji;
- izolowanie pracownika lub wyeliminowanie z zespołu
Na zachowania dotyczące zastraszania oraz nieuzasadnionej krytyki, poniżania lub ośmieszania pracowników mogą składać się elementy zarówno fizyczne, werbalne jak i pozawerbalne. Za mobbing uważane będzie także nakazywanie innym osobom do podejmowania zachowań dotyczących zastraszania, nieuzasadnionej krytyki, poniżania lub ośmieszania pracowników wobec innych pracowników lub zachęcanie do nich innej osoby. Za mobbing mogą być także uznane nieumyślne zachowania wobec pracownika, które mogłyby wywołać konkretny skutek, niezależnie od faktycznego wystąpienia tego skutku. Dodano, że przy ocenie, czy zachowania, których doświadczył pracownik stanowiły mobbing będzie się pod uwagę zarówno rodzaj obiektywnego oddziaływania na pracownika, jak i subiektywne odczucia lub reakcje pracownika, gdy są one racjonalne. Pracownik, który doznał mobbingu ma prawo dochodzić od pracodawcy zadośćuczynienia w wysokości nie niższej niż wysokość wynagrodzenia za okres 6 miesięcy lub odszkodowania.
Co ważne, pracodawcy będą zwolnieni z odpowiedzialności cywilnoprawnej względem pracownika za wystąpienie mobbingu, w przypadku, w którym mobbing ten nie pochodził od przełożonego pracownika, a pracodawca wdrożył skuteczne działania w obszarze prewencji antymobbingowej.
W projekcie zdefiniowano także dolny próg wysokości zadośćuczynienia za stosowanie mobbingu, jako wynagrodzenia pracownika za okres 6 miesięcy; uznano, że nękanie, które ma charakter uporczywy nie może być rekompensowane zadośćuczynieniem pieniężnym opiewającym jedynie na kwotę jednokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Polecamy: Kodeks pracy 2025
Ujednolicenie zdefiniowanych form molestowania
Projekt noweli zakłada ujednolicenie zdefiniowanych form molestowania (prostego) i jego formy kwalifikowanej (molestowania seksualnego), na wzór obecnie obowiązujących przepisów względem molestowania seksualnego, jako działań występujących fizycznie, werbalnie i pozawerbalnie. Chodzi o zmianę w art. 18 [3a] w § 5 pkt 2, który otrzyma następujące brzmienie: „2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie)”.
Zasady równego traktowania, przeciwdziałanie dyskryminacji
Ponadto, w projekcie uwzględniono także zmiany dotyczące zasad równego traktowania, w tym zdefiniowano roszczenia pracownicze w przypadku naruszenia zasady równego traktowania oraz mobbingu jako "kompensacji szkody majątkowej w formie odszkodowania lub krzywdy niematerialnej, jako zadośćuczynienia z jednoczesnym zróżnicowaniem ich wysokości w przypadku spraw dyskryminacyjnych względem tego, czy naruszenie takie miało charakter incydentalny, czy wielokrotny". Pracownikowi w przypadku naruszenia zasady równego traktowania będzie przysługiwało prawo do zadośćuczynienia w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie. Rozkład ciężaru dowodu w sprawach dotyczących naruszenia zasady równego traktowania ujęto w sposób analogiczny, jak przewidują to przepisy Ustawy Antydyskryminacyjnej obciążając pracownika obowiązkiem uprawdopodobnienia naruszenia tej zasady, a przy skutecznym wykonywaniu tego obowiązku nakładając na pracodawcę przeprowadzenie dowodu, iż do naruszenia zasad równego traktowania nie doszło.
Na pracodawców nałożono obowiązek zdefiniowana w regulaminie pracy ( (lub w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest obowiązany jego ustalenia) zasad, trybu oraz częstotliwości działań w obszarze przeciwdziałania naruszaniu godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, zasady równego traktowania w zatrudnieniu, dyskryminacji oraz mobbingowi.
Projekt zakłada wejście w życie w terminie 21 dni od dnia jej ogłoszenia. Nowela zakłada także przepis przejściowy, który umożliwi pracodawcom realizację wymaganego projektowaną ustawą obowiązku aktualizacji regulaminów pracy lub wydania obwieszczenia, jeżeli pracodawca nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Na realizację obowiązku w tym zakresie przewidziano termin trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.