Przyznawanie pracownikom i innym osobom uprawnionym świadczeń z ZFŚS nie jest obowiązkiem pracodawcy. Jeśli pracownik odmawia złożenia oświadczenia o swojej sytuacji socjalnej, pracodawca nie musi się martwić – po prostu nie przyzna mu świadczeń.
- Komu przysługują świadczenia z ZFŚS?
- Od czego zależy wysokość świadczeń z ZFŚS?
- Co zrobić, gdy pracownik odmawia złożenia oświadczenia?
Komu przysługują świadczenia z ZFŚS?
Pracownicy postrzegają świadczenia z ZFŚS jako coś, do czego mają bezwzględne prawo. Często nie zdają sobie sprawy z tego, że aby je otrzymać, muszą współpracować z pracodawcą. Gdy tego nie robią, pracodawca nie tylko może, ale wręcz musi ich pominąć przyznając świadczenia wynikającego z regulaminu.
Od czego zależy wysokość świadczeń z ZFŚS?
Ustawodawca wskazał wprost, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z tego funduszu (art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych) – jest to tzw. kryterium socjalne. Skąd pracodawca ma czerpać informacje na temat sytuacji pracownika? Na to pytanie ustawodawca również odpowiedział – udostępnienie pracodawcy danych osobowych osoby uprawnionej do korzystania z funduszu, w celu przyznania ulgowej usługi i świadczenia oraz dopłaty i ustalenia ich wysokości, następuje w formie oświadczenia. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Potwierdzenie może odbywać się w szczególności na podstawie oświadczeń i zaświadczeń o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.
Na podstawie tych regulacji nie ma wątpliwości co do tego, że:
- pracodawcy nie wolno przyznawać świadczeń bez rozpoznania sytuacji pracownika,
- pracodawca ma prawo żądać od pracownika przestawienia danych niezbędnych do ustalenia kryterium socjalnego – ustawodawca zapewnił mu do tego narzędzia.
Co zrobić, gdy pracownik odmawia złożenia oświadczenia?
Ponieważ składanie przez pracowników oświadczeń dotyczących ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej w wielu przypadkach wiąże się z kontrowersjami, pracodawcy często podejmują decyzję o przyznawaniu im świadczeń kierując się jedynie wysokością wynagrodzenia, które wypłacają pracownikowi. Takie postępowanie jest nieprawidłowe i naraża pracodawcę na negatywne konsekwencje. Jeżeli pracownik odmawia złożenia oświadczenia o swojej sytuacji socjalnej lub udokumentowania zawartych w nim informacji, pracodawca chcąc pozostać w zgodzie z obowiązującymi przepisami, musi odmówić mu wypłaty świadczenia. Stosowanie innych rozwiązań na korzyść pracowników, np. zakładanie, że osoby, które nie złożą oświadczenia są tymi w najlepszej sytuacji socjalnej, nie może być rekomendowane jako prawidłowe. Jest to sprzeczne z zasadami wynikającymi z ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w której wprost wskazano, jakimi kryteriami pracodawca ma się kierować i czego może wymagać w tym zakresie od pracowników.
art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 288)