Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej zostało wprowadzone nowelizacją Kodeksu pracy jeszcze w 2023 r. Zwolnienie z powodu działania siły wyższej przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę. W jakich okolicznościach można z niego skorzystać?
- Zwolnienie z powodu działania siły wyższej: wniosek, zgoda pracodawcy
- Czy można dać pracownikowi wypowiedzenie z powodu siły wyższej?
Pracownik co roku może skorzystać ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej. W ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługują dwa dni lub 16 godzin takiego zwolnienia. Ustawodawca określił w jakich przypadkach można skorzystać ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej można skorzystać w momencie wystąpienia pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W czasie, gdy pracownik przebywa na zwolnieniu od pracy z powodu działania siły wyższej, zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Zwolnienie z powodu działania siły wyższej: wniosek, zgoda pracodawcy
Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. Nie ma jednolitego wzoru wniosku o udzielenie zwolnienia z powodu działania siły wyższej, jednak zawsze warto powołać się na konkretny art. Kodeksu pracy. W przypadku powyższego zwolnienia, jest to art. 148[1]. Wniosek o udzielenie tego zwolnienia, pracownik musi przedstawić pracodawcy najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej. To, czy pracownik w danym roku kalendarzowym skorzysta z tego zwolnienia w wymiarze dobowym, czy godzinowym, ustala sam pracownik w momencie składania pierwszego wniosku o udzielenie zwolnienia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, zwolnienie to ustalane jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Czy można dać pracownikowi wypowiedzenie z powodu siły wyższej?
W Kodeksie pracy przewidziano także zatrudnienie pracownika po powrocie ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Do pracownika, który skorzystał ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej, stosuje się odpowiednio art. 186[4], który odnosi się do zatrudnienia pracownika po powrocie z urlopu. Powyższy artykuł stanowi o tym, że pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku. W przypadku, gdy nie jest to możliwe, powinien go zatrudnić na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu. Oznacza to, że pracodawca nie może zdegradować pracownika, zmienić mu warunki zatrudnienia na gorsze, niż jak miał przed skorzystaniem ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Skorzystanie z przysługującego pracownikowi zwolnienia z powodu działania siły wyższej nie jest podstawą do wypowiedzenia.
Warto pamiętać o tym, że pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy. W przypadku, gdy sąd pracy ustali, że wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.