Zagadnienie wypowiedzenia zmieniającego uregulowane zostało bezpośrednio w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141). Zgodnie z brzmieniem art. 42 jest rozumiane jako jednostronna czynność prawna. Może go dokonać wyłącznie pracodawca.
Przyczyny uzasadniające wypowiedzenie
Możliwość wręczenia wypowiedzenia zmieniającego uzależniona jest od zaistnienia uzasadnionych przyczyn. Mogą one leżeć po stronie samego pracodawcy, także po stronie pracownika. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego można wyprowadzić następujący katalog uzasadnionych przyczyn: istotną zmianę rozkładu czasu pracy uzgodnionego przez pracodawcę z pracownikiem czy racjonalizację zatrudnienia zmierzającą do obniżenia kosztów działalności pracodawcy, zasadność zaproponowanych warunków zatrudnienia/ wynagrodzenia.
Zobacz również: Porozumienie zmieniające jako modyfikacja stosunku pracy
Zmiana w zakresie warunków zatrudnienia lub wynagrodzenia musi być istotna. Dotyczy to tylko zmian negatywnych, tj. pogarszających sytuacje zatrudnianego. Wskazać należy m.in.: pozbawienie pracownika dodatkowego świadczenia przyznanego umową o pracę, zmianę organizacji pracy (jeżeli strony określiły ją w umowie, np. zmiana stałego miejsca pracy), wprowadzenie nowej struktury organizacyjną zakładu, która powoduje niekorzystne zmiany warunków określonych w umowie, wydłużenie lub obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika określonego w umowie, dokonanie zmian innych warunków, które pogarszają sytuację pracownika. Wypowiedzenie zmieniające nie może natomiast obejmować przekształcenia umowy zawartej na czas nieokreślony w terminową umowę o pracę. Dotyczy treści, nie rodzaju umowy. Jeśli natomiast pracodawca polepsza warunki pracownika, wówczas - zgodnie ze stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z dnia 7 maja 1998 r. (sygn. akt I PKN 60/98) - przyjmuje się dorozumianą zgodę pracownika.
Forma oraz treść
Wypowiedzenie przedstawione powinno zostać przy zachowaniu formy pisemnej. Pracodawca zobligowany jest do podania przyczyn uzasadniających zmianę warunków oraz precyzyjnego wskazania nowych zasad świadczenia pracy. Uprzednio powinien skonsultować się ze związkami zawodowymi.
Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy wymaga zachowania formy pisemnej.
Zgoda pracownika
Pracownik może zareagować na zaproponowane zmiany pozytywnie lub negatywnie. Dla celów dowodowych warto by wyraził swoje stanowisko w formie pisemnej. W pierwszym przypadku nowe warunki zaczynają obowiązywać wraz z upływem okresu wypowiedzenia. Zakłada się istnienie domniemania przyjęcia proponowanych warunków. W celu obalenia go pracownik musi złożyć do połowy okresu wypowiedzenia oświadczenie o odmowie ich przyjęcia (lub do końca tego okresu, gdy pracodawca nie pouczył go o sposobie odmowy). Jeśli odrzuci pomysł zmian pracodawcy, to z upływem wskazanego wyżej okresu, umowa ulega rozwiązaniu. Pracownik ma możliwość skorzystania z przepisów ochronnych, gwarantujących mu prawo do dochodzenia roszczeń przez sądem. Wypowiedzenie odnosi więc w tej sytuacji podwójny skutek – wypowiedzenia zmieniającego oraz wypowiedzenia definitywnego.
Brak zgody ze strony pracownika na zaproponowane w wypowiedzeniu zmieniającym warunki prowadzi do rozwiązania stosunku pracy.
Wyjątki
Wypowiedzenia zmieniającego nie można zastosować wobec tego samego kręgu podmiotów, któremu nie można definitywnie wypowiedzieć stosunku pracy. Wśród osób korzystających ze szczególnej ochrony stosunku zatrudnienia wskazać należy pracowników w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego, chronionych działaczy związkowych oraz radnych. Wypowiedzenie zmieniające nie znajduje zastosowania także wobec stosunku pracy wynikającego z wyboru.
Polecamy serwis: Praca
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93).
Wyrok SN z dnia 7 maja 1998 r. (sygn. akt I PKN 60/98).