Ochrona pracownika na wychowawczym
Przepisy prawa pracy określają kategorie pracowników, którzy podlegają rozmaitym przepisom chroniącym ich przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Najoczywistszym jest zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę z pracownicą w ciąży (art. 177 § 1 kodeksu pracy).
Podobna ochrona dotyczy także pracownika (niezależnie od płci) przebywającego na urlopie wychowawczym. Zgodnie z art. 1861 § 1 kodeksu pracy „pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu”. Co to oznacza w praktyce?
Zakaz wypowiadania i rozwiązywania umów oznacza przede wszystkim to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy nawet w sytuacji, gdyby okres wypowiedzenia zakończył się po powrocie pracownika z urlopu wychowawczego.
Pracownik idzie na 2-miesięczny urlop w lipcu, do września. Pracodawca chce mu wypowiedzieć umowę w sierpniu za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia, tak że umowa ulegnie rozwiązaniu dopiero z końcem listopada. Taka działanie jest jednak niezgodne z prawem.
Niemniej nie działa to jednak w drugą stronę. Jeżeli pracownik złoży wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego to umowa już po wypowiedzeniu umowy, to ulegnie ona rozwiązaniu nawet pomimo przebywania na urlopie.
Pracodawca wypowiedział pracownikowi umowę z dniem 28 sierpnia za 3-miesięcznym wypowiedzeniem. 29 sierpnia pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego na pół roku. W takiej jednak sytuacji umowa ulegnie rozwiązaniu z końcem listopada.
Taką bowiem sytuację przewiduje art. 1861 § 2 k.p.: „W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności”.
Od kiedy pracownik podlega ochronie?
Przepisy kodeksu pracy stanowią w sposób wyraźny, iż pracownik podlega szczególnej ochronie od chwili złożenia stosownego wniosku pracodawcy. Pracodawca zatem nie może rozwiązać ani wypowiedzieć umowy pracownikowi, jeżeli ten złożył już odpowiedni wniosek.
Zobacz serwis: Urlopy pracownicze
Wyjątki od zasady?
Jak w każdej sytuacji, także i tutaj istnieją pewne wyjątki od udzielonej pracownikowi szczególnej ochrony. Określają je z jednej strony przepisy prawa powszechnie obowiązującego, jak również orzecznictwo Sądu Najwyższego.
Te najogólniejsze – stosowane w przypadku każdego pracodawcy określa art. 1861 § 1 kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Wyjątek ten rozszerza się jednak biorąc pod uwagę orzeczenie Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 roku (sygn. II PZP 13/05). Zgodnie z jego treścią pracownikowi przebywającemu na urlopie wychowawczym może być wypowiedziana umowa o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy nawet wtedy, gdy nie ma miejsca upadłość lub likwidacja pracodawcy lub gdy pracodawca ma możliwość zwolnienia dyscyplinarnego z winy pracownika.
W takiej sytuacji chodzi oczywiście o art. 10 ustawy z 13 marca 2005 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, gdy przyczyna niedotycząca pracownika (np. likwidacja stanowiska pracy) jest wyłączna. Pracownik będzie miał jednak prawo do uzyskania odprawy.
Zobacz serwis: Praca