W dniu 1 października 2013 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2013 r., poz. 1028, dalej „nowelizacja”). Zmiany przyjęte w drodze nowelizacji mają na celu ułatwienie oraz zachęcenie do korzystania z tego urlopu przez oboje pracujących rodziców lub opiekunów dziecka.
Wydłużenie urlopu wychowawczego
Pierwsza ze zmian wprowadzonych nowelizacją polega na wydłużeniu okresu urlopu wychowawczego, z którego pracujący rodzice lub opiekunowie dziecka mogą korzystać jednocześnie. Maksymalny wymiar takiego urlopu, wynoszący dotychczas trzy miesiące, uległ przedłużeniu do czterech miesięcy.
Zobacz serwis: Praca
Wyłączne prawo do miesięcznego urlopu wychowawczego
Kolejną ze zmian przyjętych na podstawie nowelizacji jest przyznanie każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka wyłącznego prawa do jednego miesiąca urlopu wychowawczego. Wyłączność tego uprawnienia, w myśl postanowień nowelizacji, polega tym, że nie ma możliwości jego przeniesienia na drugiego pracującego rodzica lub opiekuna dziecka.
Co równie istotne, urlop ten nie ma charakteru dodatkowego. Zgodnie z nowelizacją ma on być udzielany z wymiaru urlopu wychowawczego, wynoszącego do 36 miesięcy. To oznacza, że jeśli któreś z rodziców lub opiekunów dziecka nie skorzysta z przysługującej mu nieprzenoszalnej części urlopu wychowawczego, osobista opieka nad dzieckiem będzie mogła być sprawowana przez drugiego rodzica lub opiekuna tylko w pozostałym wymiarze tego urlopu, tj. w okresie nie dłuższym niż 35 miesięcy.
Urlop wychowawczy w maksymalnym wymiarze - wyjątki
Warto w tym miejscu dodać, że nowelizacja przewiduje nieliczne wyjątki, w których możliwe będzie skorzystanie z urlopu wychowawczego w maksymalnym wymiarze, tj. do 36 miesięcy, przez jednego z rodziców. Zgodnie z nowymi przepisami będzie to dopuszczalne w sytuacji, gdy drugi rodzic nie żyje lub też, gdy nie może sprawować opieki nad dzieckiem ze względu na ograniczoną lub zawieszoną władzę rodzicielską albo całkowity brak tej władzy. Urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy będzie mógł zostać udzielony także jedynemu opiekunowi sprawującemu opiekę nad dzieckiem.
Omawiając powyższe zmiany należy jeszcze dodać, że ustawodawca odniósł je do każdego przypadku korzystania z urlopu wychowawczego. To oznacza, że zasady dotyczące nieprzenoszalnej części urlopu wychowawczego będą miały zastosowanie nie tylko do urlopu wychowawczego udzielanego w celu sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem, tj. nie dłużej niż do ukończenia przez to dziecko 5 roku życia. Zgodnie z nowelizacją, reguły te należy stosować również wtedy, gdy urlop wychowawczy jest udzielany celem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w takim przypadku urlop wychowawczy może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 18-tego roku życia.
Zobacz serwis: Urlopy pracownicze
Urlop wychowawczy w pięciu częściach
Nowelizacją ustawodawca wprowadził także możliwość korzystania z całego urlopu wychowawczego w pięciu, a nie jak dotychczas czterech częściach. Takie rozwiązanie ma umożliwić pracownikom wykorzystanie nieprzenoszalnej części urlopu wychowawczego jako samodzielnej części tego urlopu. W ten sposób sytuacja rodziców i opiekunów, którzy skorzystają z tego uprawnienia nie będzie gorsza, pod względem możliwości dzielenia urlopu wychowawczego, od sytuacji rodziców i opiekunów, którzy z tej możliwości zrezygnują.
Obniżanie wymiaru urlopu wypoczynkowego
Od dnia wejścia w życie nowelizacji przestała także obowiązywać zasada proporcjonalnego obniżania wymiaru urlopu wypoczynkowego, w związku z korzystaniem z urlopu wychowawczego. W dotychczasowym stanie prawnym taka reguła miała zastosowanie do pracowników, którzy w danym roku kalendarzowym zdążyli nabyć prawo do urlopu wypoczynkowego, po czym przez co najmniej 1 miesiąc korzystali z urlopu wychowawczego, a następnie jeszcze w tym samym roku wracali do pracy. Zgodnie z nowymi przepisami, realizowanie uprawnienia do urlopu wychowawczego na powyższych zasadach pozostanie bez wpływu na wymiar urlopu wypoczynkowego.
Przedawnienie roszczenia o urlop wypoczynkowy
W drodze nowelizacji ustawodawca wprowadził także istotną zmianę dotyczącą biegu przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy. Zgodnie z nową zasadą bieg tego przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego. Dzięki takiemu uregulowaniu, nieprzerwane korzystanie z urlopu wychowawczego nawet w bardzo długim okresie, nie będzie się wiązało z ryzykiem, że nabyte przed tym urlopem prawo do urlopu wypoczynkowego, ulegnie przedawnieniu.
Podsumowanie
Podsumowując, nowelizacja wprowadziła szereg nowych rozwiązań w zakresie korzystania z urlopu wychowawczego. Do najistotniejszych z nich należy przyznanie każdemu z rodziców i opiekunów dziecka wyłącznego prawa do jednego miesiąca urlopu wychowawczego. W drodze nowelizacji wydłużono także z trzech do czterech miesięcy wymiar urlopu wychowawczego, z którego rodzice lub opiekunowie dziecka mogą korzystać jednocześnie. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, przyjęte zmiany mają przede wszystkim spowodować, że osobista opieka nad dzieckiem będzie sprawowana przez obydwoje rodziców lub opiekunów. Z czasem przekonamy się, jak nowe rozwiązania będą się sprawdzały
w praktyce.