Prawo do nieprzerwanego, corocznego i płatnego urlopu wypoczynkowego jest jednym z podstawowych praw pracowników. Stąd też – co do zasady – urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył prawo do urlopu, o czym stanowi art. 161 k.p. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której – ze względu na różne okoliczności natury faktycznej – wykorzystanie urlopu w danym roku jest niemożliwe lub niecelowe. Może to nastąpić zarówno ze względu na interes pracodawcy, jak i interes pracownika. Dlatego też możliwe jest wykorzystanie urlopu wypoczynkowego, w roku następnym po roku, w którym nabyto do niego prawa. Sytuacja taka ma jednak charakter wyjątkowy, a do tego również została ograniczona limitem czasowym – zaległy urlop wypoczynkowy trzeba bowiem wykorzystać do 30 września kolejnego roku. Natomiast udzielenie urlopu po 30 września będzie niezgodne z przepisami prawa pracy.
Zobacz również: Kalkulator stażu pracy
Nieudzielenie urlopu wypoczynkowego
W konsekwencji naruszenie prawa do wypoczynku może skutkować odpowiedzialnością pracodawcy lub osoby działającej w jego imieniu. Przede wszystkim będzie to wykroczenie, o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 2 k.p., które jest zagrożone karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł. Natomiast w skrajnych przypadkach może dojść do popełnienia występku, o którym mowa w art. 218 k.k., jeżeli nieudzielenie urlopu w określonym ustawowo terminie będzie ponadto uznane za złośliwe lub uporczywe naruszenie prawa do wypoczynku. Naruszenie takie może być ponadto podstawą skierowania wystąpień lub wydania poleceń przez PIP w sprawie usunięcia uchybień, a także wyciągnięcia w stosunku do osób winnych (art. 11 pkt 8 ustawy o PIP).
Urlop wypoczynkowy po 30 września
Co więc stanie się w przypadku, gdy to sam pracownik, ze względu na swoje uzasadnione potrzeby skieruje do pracodawcy wniosek o udzielenie mu zaległego urlopu wypoczynkowego po 30 września kolejnego roku? Czy taki wniosek może wyłączyć odpowiedzialność pracodawcy z tytułu naruszenia prawa do wypoczynku?
Odpowiedź niestety jest negatywna, wskazuje się bowiem, że pracodawca godząc się na wykorzystanie urlopu po okresie wskazanym w k.p. dokonuje tego na własne ryzyko. Kwestia ta nie była do tej pory przedmiotem dostępnych powszechnie rozstrzygnięć PIP, jednakże z poradnika udostępnionego przez nią wynika, iż nieudzielenie urlopu do 30 września stanowić będzie w większości przypadków wykroczenie, o którym mowa powyżej. Wskazuje się jednak, iż w wypadku wystąpienia przypadków losowych, takich jak na przykład choroba pracownika, odpowiedzialność ta zostanie wyłączona. Natomiast udzielenie zaległego urlopu będzie zgodne z prawem, jeżeli chociaż pierwszy z dni wyznaczonego urlopu przypadać będzie na 30 września, bez znaczenia pozostanie wtedy, że pozostałe dni w ciągu następują już po tej dacie.
Jeżeli więc urlop przed upływem 30 września nie został udzielony urlop, stan niezgodności z prawem istnieje od 1 października i „pogłębia się” z każdym dniem. Udzielenie więc pracownikowi urlopu – nawet bez jego zgody - po tym terminie skróci więc okres niezgodności z prawem, jednak już go nie usunie. Również nadzwyczajne okoliczności, od których mogłoby zależeć wyłączenie odpowiedzialności będą objęte konkretną kontrolą PIP.
Dodatkowy dzień wolny za święto 1 listopada 2014
Urlop wypoczynkowy i jego wymiar
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Autor: Karol Sienkiewicz, radca prawny, partner w kancelarii Sienkiewicz, Jaroszewski, Zamroch, autor bloga prawodlapracodawcy.pl