Zgodnie z ustawą o szkolnictwie wyższym uczelnie mają obowiązek, od września 2006 roku, pisemnego zawierania umów dotyczących odpłatnego kształcenia studentów. Kontrola przeprowadzona przez UOKiK w 2007 roku wśród 100 szkół wyższych wykazała, że niemal wszystkie stosowały niedozwolone postanowienia w umowach zawieranych ze studentami. Efektem kontroli jest ponad 50 decyzji stwierdzających naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Należy podkreślić, że dzięki aktywności Urzędu większość szkół zmieniła treść zakwestionowanych umów.
Postępowanie przeciwko Politechnice Warszawskiej zostało wszczęte w październiku 2007 roku. W jego trakcie UOKiK stwierdził, że szkoła naruszyła prawo nie zamieszczając w umowach zawieranych ze studentami informacji na temat wysokości opłat za powtarzanie zajęć, semestru lub roku, za wydanie legitymacji studenckiej, indeksu oraz dyplomu ukończenia studiów, a także duplikatów tych dokumentów. Zgodnie z przepisami uczelnia powinna poinformować słuchacza jeszcze przed podpisaniem umowy o opłatach, jakie będzie musiał ponosić w trakcie nauki.
Jak ustalił Urząd wzorzec umowy stosowany przez Politechnikę zawierał również postanowienia tożsame ze znajdującymi się w Rejestrze klauzul niedozwolonych. Jedno z nich dotyczyło braku zapewnienia studentom możliwości odstąpienia od zawartej umowy w przypadku zmiany wysokości opłat – Urząd nie kwestionuje prawa uczelni do podwyższenia czesnego, jednak w umowie musi znaleźć się informacja o możliwości rezygnacji w takim przypadku. Politechnika stosowała także postanowienia umożliwiające wypowiedzenie umowy jedynie na koniec semestru oraz wykluczające zwrot opłaty semestralnej, w przypadku wcześniejszej rezygnacji z nauki.
Prezes Urzędu nałożyła karę finansową w wysokości ponad 53 tys. złotych. Na jej wysokość miał wpływ m.in. fakt, że stosowane klauzule w dalszym ciągu narażają konsumentów na dotkliwą szkodę ekonomiczną. Choć w trakcie postępowania uczelnia zmieniła wzorzec umowy i od semestru letniego 2007/2008 nie stosowała już zakwestionowanych klauzul, to bez zmian pozostały jednak kontrakty zawierane wcześniej ze studentami. Tym samym część słuchaczy nadal narażona jest na niekorzystne skutki zakwestionowanych działań.
Z informacji posiadanych przez UOKiK wynika, że umowy stosowane przez sześć innych warszawskich uczelni mogą naruszać interesy konsumentów. Dlatego we wrześniu br. wszczęte zostały postępowania przeciwko Szkole Głównej Handlowej, Akademii Wychowania Fizycznego, Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytetowi Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawskiemu Uniwersytetowi Medycznemu oraz Akademii Sztuk Pięknych. UOKiK prowadzi również podobne postępowanie przeciwko Uniwersytetowi Warszawskiemu.
W związku z pojawiającymi się po raz kolejny nieprawidłowościami UOKiK przypomina studentom na co zwrócić uwagę podpisując umowę z wyższą uczelnią. Przede wszystkim powinna ona określać zasady odpłatności za studia, w szczególności wysokość i termin uiszczania czesnego oraz innych opłat, m.in. za powtarzanie zajęć z powodu niezadowalających wyników w nauce czy za wydanie lub duplikat dokumentów. W kontrakcie powinny zostać także doprecyzowane sytuacje, w których możliwe jest podwyższanie opłaty za studia – konsument powinien mieć wówczas prawo do wypowiedzenia umowy w każdym czasie. Ponadto przed podpisaniem umowy powinniśmy mieć możliwość zapoznania się z programem studiów oraz liczbą zajęć.
Studenci, którzy mają wątpliwości czy umowa oferowana przez uczelnię nie narusza prawa mogą zwrócić się o bezpłatną poradę do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów. Warto także zapoznać się z Rejestrem klauzul niedozwolonych. Obecnie znajduje się w nim ponad 60 postanowień dotyczących działalności szkół wyższych. Zgodnie z prawem nie obowiązują one konsumentów, a ich używanie przez przedsiębiorców jest zabronione.
Zobacz serwis: Prawa konsumenta
Źródło: UOKiK