Uprawnienia i rola organów ścigania
Organy ścigania dysponują pewnymi narzędziami, które pozwalają im walczyć z zjawiskiem anonimowego wykorzystywania internetu w celach przestępczych, w analizowanym przypadku – pomawiania innych (bądź też ich zniesławiania).
Należy tu wyjaśnić, że nawet pomimo faktu iż zniesławienie i znieważenie to tzw. przestępstwa prywatnoskargowe (czyli to pokrzywdzony sam wnosi swój akt oskarżenia), to można zwrócić się do prokuratury lub policji o pomoc przeprowadzeniu czynności dowodowych. Robi się to na podstawie art. 488 Kodeksu postępowania karnego poprzez złożenie tzw. skargi na policję z wnioskiem o dokonanie poszczególnych czynności dowodowych, względnie ich zabezpieczenie.
Przede wszystkim organy ścigania mają ustawowe prawo zwracania się do operatorów komunikacyjnych o ujawnianie danych użytkowników sieci komputerowej (chronionej tajemnicą telekomunikacyjną). To pierwszy krok w kierunku wykrycia potencjalnego sprawcy, uzyskanie informacji o osobie na którą usługi są dostarczane. Naturalnie nie oznacza to automatycznego wykrycie sprawcy, ale często na zasadzie tzw. poszlak prowadzi do jego ustalenia.
Komputer domowy jest zarejestrowany na Aldonę S. Z komputera ktoś obraża Izabelę B., która akurat “przypadkiem” pracuje razem z Aldoną S., a obraza dotyczy zachowań Izabeli B z pracy o których Aldona S. wie doskonale. W tej sytuacji i na bazie tych poszlak potencjalne sprawstwo Aldony S rysuje się dosyć wyraźnie.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Co trzeba zrobić, aby ustalić do kogo należy adres IP?
Zanim jednak dojdzie do ustalania danych użytkownika sieci, potrzebne są jeszcze inne dane. Poniżej zostanie przedstawiony w 3 krokach proces dochodzenia do ustalenia takich danych.
Kazus: Z adresu 123xxx@wp.pl zostaje wysłane obraźliwy email do pani Krystyny.
Pierwszą czynnością, którą trzeba wykonać jest zwrócenie się do serwisu internetowego z wnioskiem o podanie nr IP osoby, która ów list wysłała. Jest to możliwe do ustalenia dzięki posiadanej dacie i godzinie wysłania listu.
Jest prawnie kontrowersyjne, czy operatorzy telekomunikacyjni mają prawo udzielać informację o numerze IP. Chodzi o kwestię, czy są to już dane osobowe czy nie. Wydaje się jednak, że nie są to takie dane, a w praktyce samo IP operatorzy udostępniają, natomiast zawsze odmawiają podania innych danych (nazwisk, adresów etc.)
Należy wyjaśnić, że nawet tzw. dynamiczne IP nie “ukryje sprawcy” bo najprościej rzecz ujmując system dostawcy usług ma określoną pulę adresów które przypisuje abonentowi korzystającemu z dynamicznego IP, a zatem da się ustalić komu było to IP przypisane.
Posiadając nr IP można dokonać czynności nr 2, czyli ustalenia dostawcy usług internetowych. Można to uczynić w własnym zakresie za pomocą odpowiednich narzędzi internetowych. Są one szeroko dostępne w internecie (wystarczy tutaj odpowiednio użyć wyszukiwarek internetowych)
Ustalenie dostawcy usług internetowych prowadzi w prostej linii do możliwości zapytania o to, do kogo należy IP oraz jaki jest adres tej osoby. Jest to czynność nr 3.
Z uwagi na to, że dane te są objęte ochroną danych osobowych – informację tę może uzyskać tylko policja lub prokuratura. Składa się wniosek (prośbę) o pozyskanie takich danych.
Uzyskana informacja prowadzi do ustalenia skąd wysłano danego e-maila w znaczeniu adresu domowego oraz właściciela usług internetowych. To dopiero początek drogi do wykazania czyjejś winy, czy ustalenia w ogóle sprawcy czynu, ale niezaprzeczalnie jest to bardzo konkretna informacja.
Jeżeli sprawca pisał z domu wówczas “otwierają się” liczne możliwości ustalenia czy to on lub któryś z jego domowników dokonał szkalującego wpisu (poczynając od sprawy najprostszej, czyli ich przesłuchania)
Jeżeli sprawca pisał z pracy, to również istnieje możliwość ustalenia jego tożsamości albowiem często da się ustalić z którego dokładnie komputera służbowego wysłano wiadomość, zwłaszcza w dobie trendu firmowego prowadzącego do tego, aby każdy pracownik miał “swój służbowy komputer”.
Opisywanie dalszych czynności zmierzających do ustalenia czy właściciel IP faktycznie jest sprawcą i autorem listów szkalujących przekracza ramy niniejszego opracowania i jest bardziej materiałem na szerszą publikację. Nie mniej opracowanie to pokazuje jak ustalić dane takiego właściciela, a to już może być pomocne dla dalszego postępowania.
Zobacz serwis: Wykroczenia
W opracowaniu autor korzystał z:
- Szmit M. “Z całą sumiennością i bezstronnością, czyli o informatyce sądowej” Magazyn Informatyki Śledczej nr 7/2010
- Krejza. P “Dobre praktyki w poszukiwaniu i zabezpieczaniu dowodów elektronicznych- cz.1,2,3,4”, Magazyn Informatyki Śledczej nr 1/2009, nr 2/2009, nr 3/2009, 4/2009.