Prowadzenie pojazdu po alkoholu może stanowić wykroczenie lub przestępstwo. Różnica między jednym a drugim jest kolosalna – za wykroczenie przewidziano bowiem o wiele łagodniejsze konsekwencje karne niż w przypadku przestępstwa. Jak powszechnie wiadomo, kryterium rozgraniczającym wykroczenie od przestępstwa jest stwierdzone u kierującego stężenie alkoholu. Jeżeli poziom stwierdzonego u kierującego alkoholu wynosi powyżej 0,5 promila lub ponad 0,25 mg/l mamy do czynienia z przestępstwem, jakim jest jazda w stanie nietrzeźwości. W sytuacji natomiast, gdy u kierującego stwierdzono stężenie alkoholu na poziomie 0,5 promila lub 0,25 mg/l i mniej (ale nie mniej niż 0,2 promila i 0,1 mg/l), popełnia on wykroczenie, jakim jest jazda po użyciu alkoholu.
Kara za jazdę w stanie nietrzeźwości
Zgodnie z treścią art. 178a § 1 k.k., kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Kara grzywny wymierzana za przestępstwa, określana jest w stawkach dziennych. Sąd w pierwszej kolejności określa liczbę stawek dziennych, a następnie określa wysokość jednej stawki dziennej grzywny. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Zgodnie z przepisami, Sąd może wymierzyć grzywnę w wysokości od 10 do 540 stawek dziennych i w zależności od możliwości finansowych sprawcy, ustalić wysokość stawki dziennej grzywny na kwotę od 10 zł do 2000 zł.
Przykład: w wyroku skazującym Sąd wymierzył sprawcy karę 200 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 20 zł. Oznacza to, że sprawca został ukarany grzywną w łącznej kwocie 4000 zł.
Kara ograniczenia wolności (nie mylić z karą pozbawienia wolności) trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata i wymierza się ją w miesiącach i latach. Tego rodzaju kara może przybrać 2 formy:
- obowiązek wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;
Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Jej organizację i kontrolę wykonywania nadzoruje kurator sądowy.
- potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej. W okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy. W związku z powyższym zaistniała pewna rozbieżność, co do tego, czy potrącenie można zastosować w innych przypadkach niż w stosunku do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, czy wyboru (w tych przypadkach nie ma żadnych wątpliwości, że taka możliwość istnieje). W literaturze istnieje pogląd, że w grę wchodzą także tzw. umowy ,,śmieciowe’’ (cywilnoprawne jak np. umowa zlecenia czy umowa o dzieło, niedające statusu pracownika), jeżeli tylko łączą się z regularnym, comiesięcznym uzyskiwaniem wynagrodzenia za świadczoną pracę, jednak nie jest to oczywiste i większościowe stanowisko.
Ważne! Sąd może orzec obowiązek nieodpłatnej pracy i potrącenie osobno (wybrać jedną z tych dwóch form) albo orzec je obok siebie razem.
Należy przy tym zaznaczyć, że w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Najcięższą z kar przewidzianą za jazdę w stanie nietrzeźwości jest kara pozbawienia wolności. W przypadku jazdy w stanie nietrzeźwości Sąd ma możliwość wymierzenia wobec kierowcy kary pozbawienia wolności w wymiarze od 1 miesiąca do 2 lat. Z uwagi na tzw. prymat kar wolnościowych, kara pozbawienia wolności jest wymierzana w praktyce zazwyczaj w sytuacjach ,,ekstremalnych’’, czyli np. gdy u kierującego zostanie stwierdzone bardzo duże stężenie alkoholu, albo gdy swoim zachowaniem w znacznym stopniu zagrażał bezpieczeństwu na drodze.
Zakaz prowadzenia pojazdów
W przypadku stwierdzenia, że dany kierowca kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości, oprócz konieczności wymierzenia jednej z w/w kar, sąd ma także obowiązek orzeczenia wobec sprawcy środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują konieczność orzeczenia wobec takiego kierowcy zakazu prowadzenia pojazdów na co najmniej 3 lata (maksymalnie do 15 lat).
Świadczenie pieniężne
Kara i zakaz prowadzenia pojazdów to nie jedyne konsekwencje wynikające z jazdy w stanie nietrzeźwości. W przypadku wyroku skazującego Sądy maja także obowiązek orzeczenia wobec kierowcy obowiązku zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Minimalne świadczenie pieniężne jakie musi wymierzyć Sąd wynosi 5.000,00 zł, jednak Sąd może je wymierzyć w wymiarze nawet do 60.000,00 zł.
Podsumowanie
Jak dowodzi powyższe, kary za jazdę w stanie nietrzeźwości są bardzo surowe. Należy jednak zauważyć, że przepisy przewidują liczne możliwości ich złagodzenia, a czasem nawet uniknięcia. Warto wskazać tutaj np. na możliwość warunkowego umorzenia postępowania, które pozwala na uniknięcie kary i wpisu do rejestru karnego, a czasem nawet na uniknięcie zakazu prowadzenia pojazdów. W przypadku wymierzenia kary pozbawienia wolności istnieje możliwość jej warunkowego zawieszenia, a w przypadku wymierzonego zakazu prowadzenia pojazdów możliwość jego uznania za wykonany lub skrócenia poprzez tzw. ,,blokadę alkoholową’’. Właśnie z uwagi na mnogość możliwości warto skorzystać z pomocy adwokata.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 z późn. zm.).