Podstawa prawna i wykaz środków karnych
Środki karne zostały uregulowane w art. 39 Kodeksu karnego (dalej: k.k.) i zaliczamy do nich:
- pozbawienie praw publicznych,
- zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
- zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,
- zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
- zakaz wstępu na imprezę masową,
- zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
- nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
- zakaz prowadzenia pojazdów,
- świadczenie pieniężne oraz
- podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Katalog środków karnych jest katalogiem zamkniętym, a co za tym idzie, środkiem karnym nie jest m.in. tymczasowy areszt, dozór Policji, poręczenie majątkowe czy nawiązka.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Okres na jaki orzeka się środki karne
Zgodnie z art. 43 k.k. ogólny zakres czasowy orzeczenia konkretnego środka karnego wynosi od roku do 15 lat, przy czym każdy ze środków ma własny zakres czasowy.
Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych oraz nakaz okresowego opuszczenia lokalu jest orzekany od roku do 10 lat. Jeżeli chodzi o zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi oraz zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, to wówczas ustawodawca uznał, iż niniejsze środki karne orzeka się od roku do 15 lat. W przypadku zakazu wstępu na imprezę masową środek karny orzeka się od 2 do 6 lat. (art. 43 §1 k.k.). Istotną kwestią jest fakt, iż powyższe zakazy orzeka się uznaniowo w latach, a nie w miesiącach.
W przypadku orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, na poczet niniejszego zakazu zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu (art. 63 § 4 k.k).
W myśl art. 43 § 2 k.k, zakazy, nakaz oraz pozbawienie praw publicznych obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia, ale w przypadku, gdy odbywana jest kara pozbawienia wolności, choćby była orzeczona za inne przestępstwo, to wówczas okres czasu, na który orzeczono zakaz nie biegnie (art. 43 § 2a k.k). Z kolei w przypadku odbywania kary pozbawienia wolności za przestępstwo, co do którego orzeczono pozbawienie praw publicznych, okres, na który został orzeczony niniejszy środek karny również nie biegnie (art. 43 § 2b k.k).
W przypadku orzeczenia środka karnego oraz obowiązku zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu (art. 41 § 1a i §2 k.k.) niniejszy obowiązek jest orzekany w miesiącach. Okres czasu wynosi wówczas od 3 miesięcy do 12 miesięcy (art. 43 § 1a k.k.).
Niestosowanie się do orzeczonego zakazu
W sytuacji gdy sprawca nie stosuje się do orzeczonego wobec niego zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstępu na imprezę masową, przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, to zgodnie z wolą ustawodawcy sprawca ten popełnia przestępstwo z art. 244 k.k. (tj. naruszenie zakazu sądowego), w myśl którego sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Sylwia Uścimiak, uczestniczka prawniczego Seminarium Doktoranckiego na Uczelni Łazarskiego w Warszawie, absolwentka Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu
Polecamy serwis: Prawo karne