1. Pozbawienie praw publicznych
Kiedy można orzec ?
Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Przestępstwo musi być popełnione z motywacji zasługującej na SZCZEGÓLNE POTĘPIENIE. (za taką uważa się np. morderstwo na tle rabunkowym).
Skutki pozbawienia praw publicznych:
Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę:
- czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego,
- prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości
- prawa do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego,
- posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie
- orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
Czas trwania : Od 1 do 10 lat.
Zobacz: Kary i środki karne
2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, lub prowadzenie działalności gospodarczej.
Kiedy można orzec?
Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Podobnie sprawa wygląda w przypadku prowadzenie działalności gospodarczej.
Skutki orzeczenia zakazów
Skutkiem orzeczenia ww. środków karnych – jest konieczność opuszczenia zajmowanego stanowiska, lub zaprzestanie określonej w wyroku działalności gospodarczej. Skazany nie również możliwości podjęcia nowej działalności, lub objęcia nowego stanowiska objętego zakazem – w trakcie obowiązywania środka karnego. Złamanie zakazu podlega odpowiedzialności karnej- i karze do 3 lat pozbawienia wolności.
Czas trwania zakazu: od 1 roku, do 10 lat.
3. zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi (pedofilia).
Kiedy można orzec?
Zakaz powyższy jest niejako kwalifikowanym zakazem opisanym w punkcie 2. Dotyczy sprawców przestępstw pedofilskich (przeciwko wolności seksualnej i obyczajności małoletnich).
Skutki
Środek karny obejmuje : zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności- związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi.
Czas trwania :
a. 1-15 lat (podstawowy wymiar)
b. Dożywotnio – fakultatywnie (możliwe orzeczenie) – jeśli sąd uzna że terminowe ograniczenie prawa wykonywania ww. zawodów, lub sprawowania funkcji jest niecelowe.
c. Dożywotnio – obligatoryjnie (konieczne orzeczenie o dożywotnim zakazie) – w razie powtórnego skazania za przestępstwo pedofilskie.
Przestępstwa pedofilskie nie ulegają zatarciu.
Zobacz: Łączenie kar
4. obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
Kiedy można orzec?
Sąd może orzec o powyższym obowiązki – w razie skazania sprawcy za przestępstwo :
- przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz
- w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej;
Jaki jest skutek orzeczenia?
Skutek – Osoba skazana w ww. warunkach nie może złamać wskazanego w wyroku zakazu, lub obowiązku. Może on być połączony z obowiązkiem stawiania się na komisariacie, w określonych odstępach czasu. W razie nie zastosowania się do orzeczonego środka karnego – sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Czas trwania zakazu :
a. od 1-15 lat (fakultatywnie) – zawsze gdy spełniona jest któraś z przesłanek wskazanych powyżej.
b. 1-15 lat (obligatoryjnie)– jeśli zakaz wynika ze skazania za przestępstwo pedofilskie.
c. Dożywotnio (fakultatywnie)– jeśli sprawca ponownie został skazany za przestępstwo pedofilskie.
5. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
Kiedy można orzec?
Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Sąd musi orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na określony czas, jeśli sprawca przestępstwa wskazanego powyżej
- jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego
- lub zbiegł z miejsca zdarzenia
Sąd może orzec dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów jeśli:
- w przestępstwie wywołania katastrofy w ruchu komunikacyjnym, lub sprowadzenia zagrożenia takiej katastrofy- ofiary zginęły, lub poniosły ciężki uszczerbek na zdrowiu.
- w wyniku wypadku samochodowego ofiara zmarła, lub poniosła ciężki uszczerbek na zdrowiu, a sprawca był nietrzeźwy, lub uciekł z miejsca zdarzenia.
W przypadku ponownego skazania w powyższych warunkach – sąd musi orzec dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.
Skutki:
Skutkiem orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów – jest konieczność oddania prawa jazdy – i uniemożliwienie kierowania pojazdami na czas trwania zakazu. Termin zakazu biegnie dopiero od czas zdania dokumentu. Za złamanie zakazu sprawcy grozi kara 3 lat więzienia.
Czas zakazów :
- 1-10 lat, kiedy sąd nie może orzec dożywotniego zakazu
- dożywotnio
Zobacz: Wymierzanie kar
6. Przepadek mienia
Sąd zawsze orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, może także orzec, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.
Jeżeli jednak orzeczenie przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa, byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.
Przepadek pieniędzy
Jeżeli orzeczenie przepadku ww. przedmiotów nie jest możliwe, sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.
Przepadku przedmiotów nie orzeka się, jeżeli podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.
Współwłasność
Jeżeli przedmioty wymienione stanowią współwłasność, orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.
Osoba 3-a
Jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca, przeniósł na inną osobę, lub podmiot stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy.
7.Obowiązek naprawienia szkody
W razie skazania za przestępstwo:
- spowodowania śmierci,
- ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
- naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia,
- przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,
- przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu
- lub przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową,
Sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części;
Zamiast naprawienia szkody – sąd może orzec nawiązkę (w wysokości do 100.000zł – na rzecz pokrzywdzonego).
Zobacz: Odpowiedzialność karna
8. Nawiązka
Co do zasady nawiązkę świadczy się na rzecz skarbu państwa, lub organizacji społecznej – nie na rzecz pokrzywdzonego.
Nawiązka może być orzeczona :
- W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, , której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną zdrowia, z przeznaczeniem na ten cel.
- W razie skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku, na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną środowiska, z przeznaczeniem na ten cel.
- W razie skazania sprawcy za przestępstwo w ruchu komunikacyjnym, oraz prowadzącego pojazd mechaniczny, jeżeli był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, i, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, z przeznaczeniem na ten cel.
9. Świadczenie pieniężne
Co do zasady może być zasądzone, kiedy sąd odstępuje od wymierzenia kary. Świadczenie pieniężne może być przyznane na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, (wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości). Jej podstawowym zadaniem lub celem statutowym musi być spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem,
Świadczenie to nie może przekroczyć 20 000 złotych.
Świadczenie pieniężna w przypadku prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu, może sięgnąć 60.000 zł.
10. Podanie wyroku do wiadomości publicznej
Sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego.
Zobacz serwis: Kodeks karny