Dotychczas, renty i emerytury były waloryzowane corocznie procentowo. Waloryzacja ta polegała na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji, który oznacza średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Waloryzacja procentowa uzależnia więc nabycie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego od stażu pracy, a w konsekwencji od wysokości składek przekazanych na fundusz ubezpieczeniowy. W związku z tym, iż osoba odkładająca składkę na ubezpieczenie społeczne przez przykładowy okres 30 lat, zdążyła odłożyć na tenże fundusz znacznie większą sumę pieniędzy niż osoba, która opłacała składkę przez lat 15, zakładając, iż sumy ich składek były takie same, uzasadniony jest wymóg zachowania proporcjonalności między wysokością opłacanych składek a wysokością świadczeń.
Na mocy ustawy z dnia 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, z początkiem marca tego roku waloryzacja polegała na dodaniu do kwoty świadczenia, w wysokości przysługującej w dniu 29 lutego 2012 r., kwoty waloryzacji w wysokości 71 zł – waloryzacja kwotowa.
Zobacz: Emerytury 2013
We wnioskach złożonych do Trybunału Konstytucyjnego, wnioskodawcy zarzucają między innymi niezgodność ustawy wprowadzającej waloryzację kwotową rent i emerytur z art. 32 ust. 1 Konstytucji, który wskazuję, iż wszyscy są wobec prawa równi oraz mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Artykuł ten wyraża zasadę równości zawartą w polskiej Konstytucji. Kolejnym z przepisów Konstytucji, z którym niezgodność ustawy wprowadzającą kwotową waloryzację rent i emerytur, zauważył Prezydent oraz Rzecznik Praw Obywatelskich jest art. 67 ust. 1 Konstytucji, który gwarantuje obywatelom prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jednocześnie artykuł ten wskazuje, iż zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa, stąd też regulacja tego zagadnienia na poziomie ustawowym. Poza wskazaniem podstawowych okoliczności, w których obywatel ma zagwarantowane prawo do zabezpieczenia społecznego, pozostawiona została tu ustawodawcy szeroka swoboda regulacji tychże zagadnień.
Celem samej waloryzacji świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest zapewnienie świadczeniobiorcom odpowiedniego poziomu przysługującym im świadczeń mając na uwadze chociażby zmianę siły nabywczej pieniądza.
Świadczenia emerytalno-rentowe zostały zwaloryzowane kwotowo, a więc podniesione o jednakową dla każdego świadczeniobiorcy kwotę 71 złotych, niezależnie od wysokości pobieranego świadczenia. Skutkuje to tym, iż świadczenia wypłacane w kwocie poniżej 1480 złotych miesięcznie zostaną podwyższone w stopniu większym, niż gdyby przeprowadzono waloryzację procentową, zaś świadczenia wypłacane w kwocie większej niż 1480 zł będą niższe nić, gdyby przeprowadzono waloryzację według wcześniejszych zasad.
Polecamy serwis: Renty
Powracając do niezgodności waloryzacji kwotowej z wyrażoną w konstytucji zasada równości, wnioskodawcy zaznaczają, iż waloryzacja kwotowa rent i emerytur zapewnia tylko obywatelom pobierającym świadczenie o wartości poniżej 1480 złotych zachowanie realnej wartości świadczenia. Taki zabieg będzie negatywnie skutkował dla świadczeniobiorców również w kolejnych latach. Zwaloryzowana w 2012 roku kwota świadczenia będzie bowiem podstawą do wyliczenia świadczenia na kolejne lata.
Zdaniem wnioskodawców, obywatel, który decyduje się na wydłużenie okresu aktywności zawodowej lub podejmuje dodatkowe zajęcie zarobkowe, co skutkuje zwiększeniem się składek odprowadzanych do funduszu, działa w zaufaniu do państwa będącego gwarantem ubezpieczeń społecznych. Zmiana przyjętych zasad waloryzacji świadczeń, może podważyć celowość podjętych przez świadczeniobiorów działań i zdaniem wnioskodawców może zostać uznana za naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Rząd tłumaczy wprowadzone zmiany, trudną sytuacją ekonomiczną. Rozprawa przed Trybunałem w sprawie połączonych wniosków Prezydenta Rzeczypospolitej i Rzecznika Praw Obywatelskich, jest o tyle istotna, że Trybunał w wyrokach w 2001 i 2006 roku wskazywał, iż ubezpieczony musi się liczyć z faktem, że podczas warunków recesji gospodarczej lub demograficznej, kiedy to wpływy ze składek ubezpieczeniowych są mniejsze, państwo może być zmuszone zmienić obowiązujące regulacje prawne na mniej korzystne. Wydaje się jednak, że w świetle konstytucyjnej zasady równości, mniej korzystne regulacje powinny dotknąć wszystkich świadczeniobiorców w równym stopniu, nie zaś jak w obecnej sytuacji, tych których świadczenia z Funduszy Ubezpieczeń Społecznych przekraczają kwotę 1480 złotych. Trybunał będzie w tej sprawie orzekał w pełnym składzie.
Polecamy serwis: Emerytury
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.