Rozwód
Rozwód jest przewidzianym przez prawo sposobem rozwiązania małżeństwa, które następuje poprzez wydanie orzeczenia o odpowiedniej treści. Orzeczenie rozwodu powoduje z reguły nie tylko ustanie małżeństwa, ale też wpływa na szereg problemów pozostających we wzajemnej korelacji z rozwiązanym małżeństwem.
Przedmiotem jurysdykcji sądowej oprócz samego bytu prawnego małżeństwa będą niekiedy również kwestie związane z władzą rodzicielską nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków, regulacja sposobu i kosztów ich utrzymania oraz wychowania, świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, a ponadto sposób korzystania ze wspólnego mieszkania, ewentualnie eksmisja drugiego z małżonków, czy nawet powrót do poprzedniego nazwiska przez rozwiedzionego małżonka.
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne
Prawo do świadczeń alimentacyjnych
Przedmiotem rozstrzygnięcia sądu w wyroku rozwodowym, lub następstwem orzeczenia rozwodu może być również prawo do świadczeń alimentacyjnych względem byłego małżonka. Orzeczony w taki sposób obowiązek alimentacyjny nie różni się znacznie od zwykłego obowiązku alimentacyjnego, jaki może zostać orzeczony pomiędzy krewnymi. Zgoła odmiennie jednak zostały uregulowane przesłanki orzeczenia takiego obowiązku, który ze swojej natury jest inny, nie jest obowiązkiem pomiędzy krewnymi.
Z reguły fakt, uznania przez sąd jednego z małżonków wyłącznie winnym rozkładu pożycia ma niezwykle istotne znaczenie, bowiem ten małżonek nie może ubiegać się o orzeczenie alimentów od drugiego małżonka, jeżeli znajduje się w niedostatku. Jeżeli małżonek nie został uznany w wyroku rozwodowym za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, to jeżeli znalazł się w niedostatku, jest uprawniony do żądania świadczeń alimentacyjnych od byłego małżonka.
Zobacz: Jak uzyskać alimenty od byłego małżonka?
Życie w niedostatku
Przyjmuje się, że w niedostatku jest nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone.
Przykład I:
Sąd Okręgowy orzekł rozwód pomiędzy Janem i Marią S. bez orzekania o winie. Sąd zobowiązał jednocześnie Jana K. do świadczeń alimentacyjnych na rzecz byłej małżonki w wysokości 1.000 zł miesięcznie, ponieważ znalazła się w niedostatku.
Przykład II:
Sąd Okręgowy wyrokiem rozwiązał małżeństwo Karola oraz Agaty C. z winy obydwu stron. W wyroku sąd orzekł, że Karol C. będzie ponosił koszty utrzymania Agaty C. w wysokości 1.500 zł miesięcznie, ponieważ znalazła się w niedostatku.
W sytuacji, kiedy to jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a orzeczenie rozwodu pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd może orzec o obowiązku alimentacyjnym, nawet wówczas, gdy małżonek niewinny nie znajduje się w niedostatku.
Przykład III:
Sąd Okręgowy orzekł rozwód pomiędzy Januszem i Joanną T. z wyłącznej winy Janusza T. uznając, że w wyniku orzeczenia rozwodu nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej Joanny T., orzekając alimenty w wysokości 1.000 zł mimo iż, ta nie znalazła się w niedostatku.
Przykład IV:
Wyrokiem Sądu Okręgowego został orzeczony rozwód pomiędzy Kazimierzem i Alicją W. z wyłącznej winy Alicji W. Pomimo iż Kazimierz W. nie znalazł się w niedostatku, nastąpiło istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej w wyniku orzeczenia rozwodu i przyznał mu alimenty w wysokości 900 zł miesięcznie.
Zobacz: Jak napisać pozew o alimenty?
We wskazanych powyżej przypadkach decyduje przede wszystkim fakt, czy w wyroku rozwodowym małżonek, który będzie ubiegać się o zasądzenie alimentów nie został uznany za wyłącznie winnego. Ta zasada może mieć zastosowanie zarówno, gdy żaden z małżonków nie ponosi winy, ale i również gdy oboje ponoszą winę rozkładu pożycia.
Kiedy wygasa obowiązek?
Regułą jest, że obowiązek alimentacyjny względem byłego małżonka wygasa w razie zawarcia przez małżonka uprawnionego do alimentów nowego małżeństwa. W sytuacji, gdy małżonek, który nie ponosi winy rozkładu pożycia został zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych, obowiązek łożenia na utrzymanie byłego małżonka wygasa z upływem lat 5 od orzeczenia rozwodu, chyba że sąd z uwagi na wyjątkowe okoliczności przedłuży ten termin. Taką okolicznością może być na przykład ciężka choroba skutkująca całkowitą niezdolnością do pracy.
Zobacz serwis: Alimenty
Nie tylko żona może domagać się zasądzenia alimentów od byłego męża, choć w praktyce jest to najczęściej spotykane. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że może zaistnieć sytuacja odwrotna, a mianowicie taka, w której sąd zasądzi alimenty od małżonki na rzecz jej byłego męża.
Reasumując, sąd rozpoznając konkretną sprawę i badając zasadność zgłoszonego wniosku o zasądzenie świadczenia każdorazowo poddaje ocenie przesłanki orzeczenia obowiązku alimentacyjnego, tj. element winy w wyroku rozwodowym, niedostatek małżonka uprawnionego, jak również istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka uprawnionego, nie natomiast istotna płeć małżonka uprawnionego do świadczeń alimentacyjnych po orzeczeniu rozwodu.