Strona ma prawo do wniesienia apelacji
Zgodnie z Kan. 1614 i 1615; art. 257 §1 i 258 §1 Dig. con. Sąd I instancji przesyła stronom kopię wyroku stwierdzającego ważność lub nieważność małżeństwa.
Wyrok wydany przez I instancję, nie jest jeszcze prawomocny. Stronie procesowej, która nie zgadza się z wyrokiem przysługuje prawo apelacji ( Kan. 1628 KPK; art.257 §2 i 279 §1 Dig. con. ) do Trybunału II instancji.
Apelację w przypadku stwierdzenia ważności małżeństwa przez I instancję, należy zgłosić w terminie 15 dni od otrzymania wiadomości o ogłoszeniu wyroku w Sądzie Kościelnym ( Kan. 1630 §1 KPK; art. 281 §1 Dig. con. ), a poprzeć (uzasadnić) w Trybunale II instancji w ciągu 30 dni od jej zgłoszenia (Kan. 1633 KPK; art. 284 §1 Dig. con.)
W sytuacji, kiedy zostanie stwierdzony wyrok uznający małżeństwo za nieważnie zawarte to wyrok z pozostałymi aktami sądowymi zostanie przesłany z urzędu do Trybunału Apelacyjnego (Kan. 1682 §1 KPK; art. 264 Dig. con.). W obu powyżej opisanych przypadkach Trybunał swoim dekretem albo potwierdzi wyrok I instancji, albo dopuści sprawę do zwyczajnego rozpatrywania na nowym stopniu (Kan. 1682 §2 KPK; art. 265 §1 Dig. con.)
Wyrok sądu apelacyjnego
Trybunał Apelacyjny zatwierdzi wyrok z I instancji dekretem, jeżeli Trybunał jest jednoznaczny w swej decyzji z pierwszą instancją. Sąd apelacyjny może zdecydować również, że sprawę należy przyjąć do zwyczajnego rozpatrywania. Taka sytuacja ma miejsce w momencie, kiedy sędziowie mają jakieś wątpliwości, co do słuszności wydania pierwszego wyroku.
W trybunale drugiej instancji następuje więc nowy proces, który zakończy się wyrokiem. Jeśli ten wyrok potwierdza sentencję pierwszej instancji, czyli np. stwierdza nieważność małżeństwa, to rodzi te same skutki, jak dekret potwierdzający wyrok ( kan. 1684). Natomiast, jeśli wyrok jest za ważnością małżeństwa i nie potwierdza wyroku z I instancji, wówczas istnieje możliwość złożenia apelacji do III instancji.
Najczęściej wyznacza się do tego zadania Trybunał w Polsce. Dopiero w momencie, kiedy wyrok I instancji, stwierdzający nieważność małżeństwa zostanie potwierdzony w Trybunale II instancji, ci których małżeństwo zostanie uznane za nieważne, mogą zawrzeć nowy sakramentalny związek małżeński o ile nie zostanie to zabronione zakazem, zamieszczonym w wyroku lub dekrecie, albo postanowieniem miejscowego Biskupa Diecezjalnego (Kan. 1684 §1 KPK; art. 251 §1-2 Dig. con.)
Zobacz również: Jak przygotować skargę?
Reasumując:
Apelacja jest wnioskiem o nowe rozpatrzenie sprawy. W przypadku procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa, apelacja jest środkiem procesowym obowiązkowym, aby uzyskać wyrok prawomocny. W sprawach małżeńskich zasadą jest, że wymagane są dwa wyroki zgodne, aby wyrok był ostateczny i obowiązujący.
Apelacja do III instancji
Gdyby w dwóch instancjach wyroki były sprzeczne ze sobą, należy odwołać się jeszcze do trzeciej instancji. Apelacja automatyczna z mocy prawa ; ma zastosowanie, kiedy wyrok w pierwszej instancji stwierdza nieważność małżeństwa. Wyrok orzekający za pierwszym razem nieważność małżeństwa, wraz z apelacjami stron, jeśli takie zostały skierowane do sądu apelacyjnego, i pozostałymi aktami sądowymi, należy przesłać z urzędu –( przesyła Sąd I instancji) do trybunału II instancji, w ciągu 20 dni od ogłoszenia wyroku ( kan. 1682 §1; 1634 §3).
Akta należy przesłać z urzędu, tak więc w momencie, kiedy nawet strony nie wniosły apelacji, sąd I instancji ma obowiązek wysłać akta i trybunał II instancji ma obowiązek rozstrzygnąć sprawę. Obowiązek przesyłania akt z urzędu należy procedować na każdym stopniu sądu, jeśli trybunał wydaje po raz pierwszy wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa. Apelacja zwyczajna; środek procesowy w postaci apelacji zwyczajnej stosujemy, w momencie, kiedy wyrok w pierwszej instancji stwierdza ważność małżeństwa. Ten środek procesowy nie jest obowiązkowy (kan. 1628-1640).
W przypadku tej apelacji należy postępować tak, jak w pierwszej instancji, czyli należy zachować przepisy zwykłego procesu spornego ( kan. 1640). Natomiast, jeśli wyrok w Trybunale II instancji potwierdzi wyrok z pierwszej instancji za ważnością małżeństwa, wówczas wyrok jest ostateczny i jedynie w sporadycznych przypadkach można ponownie wprowadzić sprawę do trybu procesowego, ale tylko wtedy, gdy strona posiada nowe i poważne dowody lub argumenty ( kan. 1644).
Jeśli natomiast złożyliśmy apelację i Trybunał II instancji stwierdził w przeciwieństwie do I instancji, że małżeństwo zostało nieważnie zawarte to sprawę z urzędu sąd II instancji przesyła do trybunału apelacyjnego kolejnej instancji.
Zobacz również serwis: Rozwód kościelny