Wybór sądu w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

dr Arletta Bolesta
Adwokat kościelny
rozwiń więcej
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego./ Fot. Fotolia
Obok pytania o zasadność konkretnej sprawy do przeprowadzenia kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa częste jest zapytanie o miejsce, tj. sąd, dla złożenia tej prośby.

Najczęściej spotykanymi dwoma możliwościami jest złożenie prośby w tym Sądzie Kościelnym, na terenie kompetencji którego został zawarty związek (kan. 1673 nr 1KPK) (w tym celu zadaję przyszłej stronie procesowej podstawowe pytanie: na terenie jakiej diecezji, bądź archidiecezji został zawarty związek, aby przyporządkować temu kompetentny Oficjalat); bądź na terenie właściwości którego zamieszkuje na sposób stały lub tymczasowy przyszła strona pozwana (kan. 1673 nr 2 KPK). Dodajmy, iż nie chodzi o fakt zameldowania, ale zamieszkania. Gdy osoba taka takowego nie posiada, wówczas kompetentnym Trybunałem jest Trybunał jej aktualnego pobytu (kan. 1409 §1 KPK).

Nie będzie większym problemem, gdy w rachubę wchodzi tylko jeden Sąd, ale już może pojawić się kolejne pytanie o miejsce złożenia skargi powodowej, gdy istnieje możliwość jakiegoś wyboru.

Strona po dokładnym przeanalizowaniu sytuacji winna samodzielnie podjąć tę decyzję. Może być szereg czynników mniej czy więcej istotnych, a mających wpływ na konkretny wniosek i decyzję odnośnie wyboru, zależne jest to od samej strony.

Polecamy serwis: Rozwód kościelny

I tak, dla jednych istotną rolę może odgrywać czas trwania danego procesu (na ten temat w jednym z moich artykułów: Czas trwania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa), stąd konieczność zapytania o niego już w danym konkretnym Sądzie. Dla innych rolę odgrywają koszty procesowe, także one są zróżnicowane, nie odbiegają jednak aż tak bardzo od siebie, również i na temat tego należy zapytywać w danym Kościelnym Trybunale. Ja polecam zabranie jeszcze jednego czynnika pod uwagę, a mianowicie - aktywny udział w procesie przez stronę powodową. Oczywiście istnieje możliwość przesłuchania jej np. w innym Oficjalacie, np. na terenie kompetencji którego ona zamieszkuje, ale będzie to związane z dodatkowym wydłużeniem procesu. Warto zatem zabrać pod uwagę fakt, czy strona chce mieć łatwiejszy dostęp do swojej sprawy (przykładowo: bezpośrednie przedkładanie dowodów), czy jest to jej raczej obojętne.

Przecież udział jej nie ograniczy się tylko do złożenia skargi i przesłuchania, ale pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy Sąd zadecyduje o ponownym przesłuchaniu; dalej, co w sytuacji, gdy strona będzie chciała samodzielnie uzyskać wgląd w swoje akta podczas ich publikacji; wreszcie, co w sytuacji, gdy nie raz, ale przykładowo dwa razy dojdzie do owego odczytu akt.

Zobacz również: Proces kościelny o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Oczywiście istnieją możliwości rozwiązania jakiejś trudności, ale będzie to związane chociażby z wydłużeniem procesu. Nie wspominam szerzej o zabraniu pod uwagę także miejsca Sądu II Instancji.

Aby mieć całą przynajmniej w zarysie wiedzę na temat miejsca prowadzenia kościelnego procesu, warto dodać też o kolejnych możliwościach, związanych jednak z pewnymi warunkami.

Obok powyżej wyliczonych możliwości istnieją też inne, jak: przeprowadzenie procesu przez ten Sąd, na terenie właściwości którego ma stałe miejsce zamieszkania przyszła strona powodowa, po wyrażeniu zgody wikariusza sądowego stałego zamieszkania przyszłej strony pozwanej, zaś obie strony zamieszkują obszar tej samej Konferencji Episkopatu (kan. 1673 nr 3 KPK); oraz: prowadzenie procesu przez ten Sąd, na terenie kompetencji którego jest większość dowodów pod warunkiem uzyskania zgody oficjała stałego miejsca zamieszkania przyszłej strony pozwanej (kan. 1673 nr 4 KPK). Pomijam prowadzenie procesu przez Rotę Rzymską dla zwierzchnich władz (kan. 1673 KPK).

W przypadku rozpoczęcia procesu, a następnie np. powstania kolejnej możliwości wyboru Sądu, sprawy nie można już przenosić (T. Pawluk, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, T. IV, Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990, s. 317).

Istnienie kilku kompetentnych Trybunałów o tyle też może być dogodne, gdyż strona (strony) np. po otrzymaniu wyroku negatywnego chcą rozpoczynać proces z nowego tytułu (a zatem nie z tego samego) w innym właściwym Sądzie – mają do tego prawo.

Zobacz również: Czas trwania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Prawo
Ile jest warta informacja czy akcja zdrożeje? Kolizja interesów prawnych i obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej a należyte wykonywanie zadań giełdowych. Przepisy i sankcje
05 maja 2025

W sytuacji kolizji pomiędzy obowiązkiem lojalnego wykonywania obowiązków służbowych a obowiązkiem zachowania tajemnicy i ochrony informacji poufnych, rozstrzygnięcie, które przyznaje pierwszeństwo temu drugiemu, opiera się na fundamentalnych zasadach prawa rynku kapitałowego oraz etyce zawodowej. Zasadniczo, ochrona rynku finansowego i zapobieganie nadużyciom w obrocie papierami wartościowymi mają nadrzędne znaczenie, a w związku z tym obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej w kontekście informacji poufnych staje się priorytetowy. Jest to nie tylko kwestia przestrzegania przepisów prawa, ale także zapewnienia uczciwości i przejrzystości w działaniach podejmowanych na rynku kapitałowym - pisze radca prawny K. Jakub Gładkowski. I wyjaśnia także jakie są sankcje i odpowiedzialność za tego typu naruszenia w unijnym i polskim porządku prawnym.

Rozwód w 2025 i 2026 r. [FAQ]
05 maja 2025

Co może się zmienić w procedurach rozwodowych? Jakie są aktualne przepisy? Co trzeba wiedzieć o rozwodzie w 2025 2026 r.? Oto odpowiedzi na najważniejsze pytania!

Sejm na żywo 5 maja: Komisja śledcza ds. Pegasusa
05 maja 2025

Przesłuchanie nadinsp. Adama Cieślaka, Komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.

Emerytura i renta po śmierci seniora. Kiedy można ją zatrzymać, a kiedy trzeba zwrócić. ZUS musi wypłacić świadczenie jeżeli zmarły nabył do niego prawo
05 maja 2025

ZUS informuje, że po śmierci osoby pobierającej emeryturę lub rentę, ZUS wstrzymuje wypłatę świadczeń, ponieważ prawo do nich wygasa. Jeśli jednak emerytura lub renta została wypłacona po śmierci, ale w miesiącu, w którym ta śmierć miała miejsce, nie zawsze jest konieczne zwracanie tych pieniędzy do ZUS-u. W niektórych sytuacjach rodzina może zatrzymać ostatnią wypłatę, o ile zmarły miał do niej prawo.

Dwie decyzje w jednej kopercie prześle ZUS do emerytów i rencistów w maju 2025 r. Przeczytaj uważnie i sprawdź wysokość świadczeń
05 maja 2025

Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął wysyłkę corocznej korespondencji do emerytów i rencistów. W jednej kopercie znajdą dwie decyzje – o waloryzacji z marca 2025 r. oraz przyznaniu dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego czyli tzw. trzynastki.

Grillowanie na balkonie i w parku – czy jest dozwolone?
05 maja 2025

Nadejście wiosny można poczuć nie tylko w zwiększonych temperaturach, ale także w zapachach unoszonych przez powietrze. Bowiem gdy tylko zaczyna się sezon, Polacy chętnie zaczynają grillować. Rośnie wtedy nie tylko sprzedaż grillowych akcesoriów, ale także statystyczna liczba mandatów udzielonych przez Straż Miejską plenerowym koneserom. Większość mieszkańców miast nie posiada własnego ogrodu, dlatego wielu zadaje sobie pytanie, czy grillowanie na balkonie lub w parku jest dozwolone.

Jak nie zaciągać pożyczki?
05 maja 2025

Każde postanowienie w umowie pożyczkowej może mieć realny wpływ na sytuację finansową pożyczkobiorcy, zwłaszcza jeśli chodzi o dodatkowe opłaty, prowizje czy warunki spłaty. Bardzo ważna jest świadomość prawna, pochopne podejmowanie decyzji odłóż na bok. Zatem jak nie zaciągać pożyczki?

2962 zł dla matek czy ojców, bo: 500 zł (aktywnie w domu) + 1662 zł (zasiłek) + 800plus. Nie opłaca im się pracować za minimalną krajową
05 maja 2025

Mówi się o państwie opiekuńczym, o państwie socjalnym. I coś w tym jest. Wśród rodziców dzieci, którzy nie są zatrudnieni mówi się, że przy różnych świadczenia pieniężnych i zasiłkach jakie można otrzymać od państwa nie opłaca im się pracować za minimalną krajową. Wprawdzie może mieliby netto te kilkaset złotych więcej, ale za to jakim kosztem, kosztem pracy i czasu. Rodzice wolą dostać np. 2962 zł, bo: 500 zł (aktywnie w domu) + 1662 zł (zasiłek) + 800plus. Oczywiście taki schemat nie jest dany raz na zawsze! Jeśli jest dwoje dzieci kwota ta zwiększa się o kolejne 500 i 800 zł.

Uważam, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 czerwca 2024 r. niesprawiedliwie pominął grupę emerytów, która złożyła wnioski o wcześniejszą emeryturę między 6 czerwca a 31 grudniem 2012 r.
04 maja 2025

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

Zasiłek nie przez 180 ale nawet przez 365 dni dla wybranych osób. Jest ustawa i czeka na wejście w życie
05 maja 2025

Zasiłek nie przez 180 ale nawet przez 365 dni dla wybranych osób. Jest ustawa i czeka na wejście w życie, ale czy to wpłynie na aktywizację osób bezrobotnych? Raczej nie, tym bardziej, że ustawodawca poszerzył krąg podmiotów mający prawo do zasiłku przez rok.

pokaż więcej
Proszę czekać...