Prawo wskazuje na sytuację, gdy pomimo zaistnienia między małżonkami rozpadu pożycia, sąd i tak nie orzeknie rozwodu. Takie sytuacje nazywane są przesłankami negatywnymi orzeczenia rozwodu. Mowa tu o winie małżonka żądającego rozwodu, o małoletnich dzieciach oraz o zasadach współżycia społecznego.
Wyłączna wina
Rozwód nie może być orzeczony, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny. Wina małżonka za rozpad pożycia małżeńskiego wiąże się z naruszeniem przez niego obowiązków wynikających z zawarcia związku małżeńskiego. Dotyczy to szczególnie wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, lojalności i wierności oraz współdziałania na rzecz rodziny.
Sprzeczne z normami moralnymi jest zdrada małżonka, brak zainteresowania się losem współmałżonka, opuszczenie go w potrzebie, naruszenie jego godności.
Naganne zachowanie się małżonka wobec wspólnych dzieci oraz innych bliskich współmałżonka może spowodować zawiniony rozpad pożycia małżeńskiego.
Warto wiedzieć, że choroba psychiczna co do zasady nie jest uważana za zawinienie rozkładu pożycia małżeńskiego.
Wina wyłączna musi być tylko po stronie małżonka wnoszącego pozew. Oznacza to, że pozwany małżonek nie przyczynił się w sposób zawiniony do rozpadu małżeństwa.
Zakaz rozwodu na żądanie wyłącznie winnego małżonka przestaje obowiązywać, jeśli drugi małżonek wyrazi na to zgodę. Przyjmuje się, że drugi małżonek, choć niewinny także domaga się rozwodu. Zgoda nie jest dla sądu wiążąca. Sąd powinien dokładnie zbadać sprawę, a przede wszystkim sprawdzić, czy pozwany małżonek wyraził zgodę swobodnie, bez żadnych nacisków. Zgoda na rozwód musi istnieć zarówno w chwili wnoszenia pozwu, jak i wydawania wyroku. Do orzeczenia przez sąd rozwodu, można ją cofnąć.
Jeśli niewinny małżonek nie wyrazi zgody na rozwód, sąd rozwodu orzec nie może. W przypadku jednak, gdy po dokonaniu oceny sytuacji między małżonkami, sąd uzna, że odmowa jest niezgodna z poczuciem słuszności, orzeknie rozwód. Chodzi o to, że małżonek odmawiający zgody może kierować się nagannymi motywami. Może chcieć dokuczyć małżonkowi, zemścić się na nim.
Zobacz również: Kiedy rozwód jest niedopuszczalny?
Dobro wspólnych małoletnich dzieci
Sąd nie orzeknie rozwodu, jeśli miałoby na tym ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Dobro dziecka jest przez prawo szczególnie chronione. Mianem dobra dziecka, określa się wszelkie potrzeby o charakterze majątkowym i niemajątkowym.
Sąd orzekając o rozwodzie powinien odpowiedzieć na następujące pytania:
- czy rozwód osłabi więzi między dzieckiem, a rodzicem przy którym nie pozostanie,
- czy sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nie przyniesie dziecku szkody,
- czy dziecko boleśnie nie odczuje samego rozwodu rodziców.
Dla oceny, czy rozwód rodziców powoduje negatywne konsekwencje dla dziecka, ma znaczenie wiek dziecka, dotychczasowe stosunki między rodzicami, stan zdrowia i stopień wrażliwości dziecka. Sąd powinien w każdej sprawie zbadać, jaki wpływ na sytuację dziecka będzie miało orzeczenie rozwodu.
Do wspólnych dzieci zaliczymy:
- dzieci urodzone w trakcie małżeństwa (domniemanie, że małżonkowie są ich rodzicami),
- dzieci pozamałżeńskie, których pochodzenie zostało ustalone przez uznanie lub ustalenie ojcostwa,
- wspólne adoptowane dzieci.
Zasady współżycia społecznego
Orzeczenie rozwodu nie jest możliwe, jeśli naruszałoby zasady moralności. Okoliczności mogą dotyczyć interesu samego małżonka, innych członków rodziny. Szczególnie chodzi to o dzieci jednego z małżonków - albo wspólnych pełnoletnich dzieci, lecz niepełnosprawnych i potrzebujących pomocy.
Zasady współżycia społecznego mają przede wszystkim chronić małżonka niewinnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Szczególnie takiego małżonka, który znajduje się w trudnej sytuacji życiowej z powodu choroby, zaawansowanego wieku czy niemożliwości zaspokojenia potrzeb życiowych.
Na przykład sprzeczność z zasadami moralnymi pojawia się w sytuacji, gdy żona poświęciła się opiece nad dziećmi. Wskutek tego, nie mogła pracować i tym samym nie uzyskała prawa do emerytury.
Zaistnienie choć jednej z opisanych przesłanek spowoduje oddalenie pozwu rozwodowego i utrzymanie związku małżeńskiego.
Zobacz serwis: Sprawa rozwodowa