Konieczność spłaty
Składniki te są zwykle różnej wartości. Jeśli określony składnik zostanie przyznany jednemu ze spadkobierców, wówczas zachodzi konieczność spłaty pozostałych spadkobierców.
1/ w masie spadkowej znajduje się nieruchomość zabudowana wartości 100.000zł
2/ jest dwóch spadkobierców dziedziczących w częściach równych
3/zabudowana nieruchomość zostaje przyznana na wyłączną własność spadkobiercy I, z obowiązkiem spłaty spadkobiercy II stosownie do wielkości udziałów, czyli połowy wartości masy spadkowej – 50.000zł.
Spłata stanowi równowartość udziału sched w spadku tych spadkobierców, którzy przy dziale spadku nie otrzymują żadnych przedmiotów.
Zobacz także: Zasady dziedziczenia
Konieczność dopłaty
Podobna okoliczność zachodzi, jeśli w masie jest kilka składników i jest wola spadkobierców, by rozdzielić je między siebie, to zajdzie konieczność dopłat przez spadkobierców, którzy otrzymali przedmioty bardziej wartościowe na rzecz spadkobierców niżej wyposażonych.
1/ masa spadkowa to samochód seicento wart. 5.000zł, samochód VW Vento wartości 10.000zł i profesjonalny sprzęt fotograficzny wartości 30.000zł; łączna wartość 45.000zł
2/ jest trzech spadkobierców dziedziczących w częściach równych, zatem po 15.000zł
3/ samochód seicento otrzyma spadkobierca I, samochód VW Vento otrzyma spadkobierca II, zaś sprzęt fotograficzny otrzyma spadkobierca III (ponieważ jest z zawodu fotografem)
4/ spadkobierca III zapłaci w formie dopłat spadkobiercy I kwotę 10.000zł, zaś spadkobiercy II – kwotę 5000zł.
Dopłata jest wyrównaniem wartości spadkowych przyznanych poszczególnym spadkobiercom.
Takiego rodzaju rozstrzygnięcie zamieszcza sąd w postępowaniu działowym, gdy spadkobiercy żądają działu spadku stosownie do swoich udziałów.
Nieco inna sytuacja zachodzi w przypadku, gdy w masie spadkowej znajduje się gospodarstwo rolne. W pierwszej kolejności wysokość spłat ustala się stosownie do porozumienia współspadkobierców. Jeśli porozumienia w tym zakresie nie będzie to sąd może obniżyć przysługujące współspadkobiercom spłaty. Bierze wówczas pod uwagę typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego oraz sytuację osobistą i majątkową współspadkobiercy zobowiązanego do spłat i współspadkobiercy uprawnionego do otrzymania spłaty.
- gospodarstwo rolne zostało przyznane na wyłączną własność w wyniku działu spadku spadkobiercy I, stale w nim pracującemu, a drugi spadkobierca pracuje poza rolnictwem i powodzi mu się dobrze, natomiast gospodarstwo wymaga nakładów finansowych. Spadkobierca II domaga się spłaty, natomiast spadkobierca I wskazując na konieczność dofinansowania gospodarstwa wnosi o obniżenie spłaty. Sąd rozstrzygając sprawę orzekł o odroczeniu terminu spłaty spadkobiercy II przez spadkobiercę I. Odroczenie nie może przekraczać 10 lat.
Nie stosuje się tych zasad tylko do spłat na rzecz małżonka, jeśli gospodarstwo wchodziło w skład majątku wspólnego małżonków.
Zobacz także: Spadki